بریده‌هایی از کتاب چگونه مانند یک امپراطور رومی بیندیشیم

مارکوس می‌گوید، اگر کسی از شما متنفر است، این مشکل اوست. تنها دغدغه شما باید این باشد که از هرکاری که دیگران را مستحق متنفر بودن از شما می‌کند اجتناب کنید.

قدرت واقعی شامل توانایی شخص برای نشان دادن مهربانی است، نه خشونت و پرخاشگری.

زندگی بیشتر مردمان مصیبتی است خودساخته. مردمان به خود اجازه می‌دهند یا با غرور و نخوت بزرگ شوند یا با رنج و اندوه عذاب بکشند. هر آنچه که خود را با آن مشغول می‌کنند شکننده، پیش‌پا افتاده و زودگذر است. در میان جریان خروشان چیزها که با سرعت می‌گذرند، هیچ تضمینی در آنچه که امید خود را به آن می‌بندیم نیست.

آپولونیوس آرام به من جمله‌ای از اپیکتتوس را یادآوری کرد: "تنها یک دیوانه در زمستان در پی انجیر است." همچنین است کسی که زاری می‌کند برای فرزندش که حالا به دامان طبیعت بازگشته است. با همه وجودم دوستشان داشتم، اما آموختم که بپذیریم همه آن‌ها فانی بودند.

احساسات ما عمدتاً توسط باورهای ما تعیین می‌شوند. به گفتهٔ بک، اضطراب عمدتاً متشکل از این باور است که "چیزی بد در شرف وقوع است."

اعمال دیگران برای ما امری خارجی محسوب می‌شود و نمی‌تواند شخصیت ما را لمس کند، اما خشم خودمان، ما را به شخصی متفاوت تقریباً شبیه یک حیوان، تبدیل می‌کند و برای رواقیون این گزند بزرگ‌تری است.

درواقع، من از همان روزی که قدم در این دنیا نهادم، تا به امروز همواره در مسیر مرگ در سفر بوده‌ام. از یک حبه انگور نارس تا یک خوشه رسیده تا یک دانه کشمش پژمرده، همه چیز در طبیعت آغاز، میانه، و سرانجامی دارد. هر مرحله از انسان پایان و مرگ خویش را دارد؛ کودکی، نوجوانی، جوانی و پیری.

عمر آدمی لحظه‌ای است کوتاه، جوهره‌اش سیال، حسش مبهم و جسمش فسادپذیر. روحش گردبادی است ناآرام، بختش نامعلوم و شهرتش ناپایدار. در یک کلام، هر آنچه به جسمش مربوط می‌شود همچو جویباری است خروشان و هرآنچه به روحش مربوط می‌شود خواب‌وخیال است و اوهام. زندگی ستیز است و اقامتی کوتاه در سرزمینی بیگانه. شهرت‌مان پس از مرگ هیچ نیست جز گمنامی. پس آن چیست که می‌تواند راهنمای‌ما باشد؟ تنها یک چیز: فلسفه، عشق به خردورزی.

مارکوس می‌گوید که مهم‌ترین منبع "آرامش" و "لذت" برای یک رواقی رها شدن از دل‌بستگی به مسائل خارجی و تمرکز بر زندگی عاقلانه و خردمندانه، به‌ویژه با بکار بستن فضیلت (عدالت) در روابط خود با دیگران است.

رواقیون از ما می‌خواهند تحول بنیادینی را در ارزش‌های اساسی خود پشت سر بگذاریم تا هدف عالی ما زندگی با خرد و فضیلت‌های همراه آن باشد. آن‌ها از ما می‌خواهند که با درد و صدمات جسمانی با بی‌اهمیتی برخورد کنیم. درواقع، این بدبیاری‌ها حتی می‌توانند فرصتی را در اختیار ما بگذارند که خرد و قدرت شخصیت به‌مراتب بزرگ‌تری را اعمال کنیم.

اپیکتتوس به شاگردان خود نصیحت می‌کند زمانی‌که با فردی مواجهه می‌شویم که رفتارش ناپسند به نظر می‌رسد، این گفتهٔ اخلاقی را مرتب با خود تکرار کنید: "به نظر او درست بود."

برای رواقیون، هدف متعالی همیشه فضیلت است تا لذت. بااین‌حال، لذات سالم و حتی حس عمیق‌تر لذت هم می‌تواند پیامد زندگی مطابق با فضیلت باشد.

انسان عاقل سپاسگزار نعمت‌هایی است که زندگی به او داده است، اما به خود نیز یادآوری می‌کند که آن نعمت‌ها منحصراً امانت هستند؛ همه چیز تغییر می‌کند و هیچ چیز دائمی نیست.

ایپکتتوس به شاگردان رواقی خود می‌گفت تصور کنند مهمان ضیافتی هستند که یک بشقاب مشترک به آن‌ها داده شده است، پس حریصانه به آن نچسبند و آن را با ولع نبلعند بلکه مؤدبانه سهمی مناسب از آن بردارند و باقی را به دیگران تعارف کنند. این همان شیوهٔ تفکر رواقیون دربارهٔ زندگی به‌طور کلی است: هدف آن‌ها سپاسگزار بودن برای منابع خارجی بدون وابستگی بیش‌ازحد به آن‌هاست.

شود. منظور مارکوس این بود که درد قابل‌تحمل است اگر به یاد داشته باشیم که نگرش ما به آن واقعاً آن چیزی است که تعیین می‌کند ما چه‌قدر باید نگران باشیم. همان‌طور که رواقیون می‌گویند، این دردها و بیماری‌های ما نیستند که ما را نگران می‌کنند بلکه قضاوت‌های ما دربارهٔ آن‌ها هستند. این یکی از اصلی‌ترین ابزار درمانی ما در حیطهٔ مدیریت رواقی درد است.

دیدن مسائل به‌صورت قابل‌تغییر، همانند یک رود در جریان، می‌تواند کمک کند عواطف وابسته به آن را تضعیف کنیم. وی گاهی پا را از این هم فراتر می‌گذارد و گذرا بودن خود؛ فناپذیری خود را به خود یادآوری می‌کند. او می‌گوید اگر به یاد بیاوریم که خواسته‌های آن‌ها برای مدت‌زمان محدودی موردتوجه ما قرار می‌گیرد، چون زندگی کوتاه است و به‌زودی به پایان خواهد رسید، به بی‌اهمیتی در برابر آن احساسات دردناک دست خواهیم یافت.

هیچ‌چیز در زندگی قطعی نیست. هیچ‌چیز کاملاً تحت کنترل شما نیست به‌جز اراده‌تان. پذیرفتن این نکته و پیشاپیش مهیا کردن خود برای پذیرش توأم با آرامشِ موفقیت و شکست می‌تواند کمکتان کند هنگامی که اوضاع وفق مراد شما پیش نمی‌رود، خشمگین، شوکه و یا ناامید نشوید. همچنین می‌تواند مانع از نگرانی شما در مورد مسائلی شود که پیش‌بینی می‌کنید اشتباه از آب دربیاید.

هیچ‌چیز در زندگی قطعی نیست. هیچ‌چیز کاملاً تحت کنترل شما نیست به‌جز اراده‌تان. پذیرفتن این نکته و پیشاپیش مهیا کردن خود برای پذیرش توأم با آرامشِ موفقیت و شکست می‌تواند کمکتان کند هنگامی که اوضاع وفق مراد شما پیش نمی‌رود، خشمگین، شوکه و یا ناامید نشوید. همچنین می‌تواند مانع از نگرانی شما در مورد مسائلی شود که پیش‌بینی می‌کنید اشتباه از آب دربیاید.

رواقیون قضاوت‌ها و اعمال خود را به‌عنوان تنها چیزی که حقیقتاً خوب است یا بد تلقی می‌کنند. این کار به‌طور اجتناب‌ناپذیری تمرکز را به زمان حال معطوف می‌کند و سرمایه‌گذاری احساسی در گذشته و آینده را کم می‌کند.

هرچیزی که ما می‌بینیم در حال تغییر است و به‌زودی از میان خواهد رفت و باید به ذهن بسپاریم چه تعدادی از مسائل پیشاپیش و در طول زمان همانند آب نهرهایی که بی‌وقفه می‌گذرند، تغییر کرده‌اند؛ ایده‌ای که می‌توان آن را تعمق در باب ناپایداری نامید.

مارکوس خاطرنشان می‌کند که دو روش خاص به ما این اجازه را می‌دهد که بر گذرا بودن وقایع ناراحت‌کننده تمرکز کنیم: فاصله‌گیری شناختی و مصیبت‌زدایی.

مارکوس می‌گوید ما برای یکدیگر وجود داریم و اگر نتوانیم افرادی را که مخالف ما هستند آموزش دهیم، باید حداقل بیاموزیم که آن‌ها را تحمل کنیم.

در کتاب تأملات، او می‌گوید باید کارهای دیگران را از منظر یک دوگانگی ساده مشاهده کنید: یا آن‌ها در حال انجام کار درست هستند یا در حال انجام کار نادرست هستند. اگر در حال انجام کار درست هستند، پس باید آن را بپذیرید و از دست آن‌ها ناراحت و آزرده نشوید. خشم خود را رها کنید و از آن‌ها بیاموزید. بااین‌حال، اگر در حال انجام کار نادرست هستند، باید به این حساب بگذارید که کاری بهتر از این بلد نیستند.

اگر همواره نسبت به دیگران این دید را داشته باشیم که در اشتباه‌اند و لزوماً بدخواه نیستند و برخلاف میلشان، از خرد بی‌بهره‌اند، ناگزیر با ملایمت بیشتری با آن‌ها برخورد خواهیم کرد.

پیش از آنکه نظر قطعی در مورد شخصیت و انگیزه‌های فرد ارائه دهیم، لازم است مطالب زیادی در مورد او بیاموزیم؛ و حتی در این صورت هم نتیجه‌گیری را بر اساس احتمال انجام می‌دهیم.

مارکوس به خود می‌گوید که بر گذارا بودن وقایع در کل ماجرا تمرکز کند. او پیشنهاد می‌کند دربارهٔ این واقعیت که هم او و هم فردی که او از دستش خشمگین است در نهایت می‌میرند و فراموش می‌شوند تعمق کند. زمانی‌که از این منظر مشاهده کنیم، ارزشی ندارد که از رفتار دیگران آشفته شویم. هیچ چیز برای همیشه ادامه پیدا نمی‌کند. اگر وقایع در آینده، زمانی‌که به آن‌ها نگاه می‌کنیم پیش‌پاافتاده و بی‌اهمیت به نظر برسند، چرا باید اینک این‌قدر به آن‌ها اهمیت بدهیم؟

مارکوس به خود می‌گوید که بر گذارا بودن وقایع در کل ماجرا تمرکز کند. او پیشنهاد می‌کند دربارهٔ این واقعیت که هم او و هم فردی که او از دستش خشمگین است در نهایت می‌میرند و فراموش می‌شوند تعمق کند. زمانی‌که از این منظر مشاهده کنیم، ارزشی ندارد که از رفتار دیگران آشفته شویم. هیچ چیز برای همیشه ادامه پیدا نمی‌کند. اگر وقایع در آینده، زمانی‌که به آن‌ها نگاه می‌کنیم پیش‌پاافتاده و بی‌اهمیت به نظر برسند، چرا باید اینک این‌قدر به آن‌ها اهمیت بدهیم؟

مارکوس می‌گوید ما باید به نرمی با آن‌ها سخن بگوییم و به آن‌ها یادآوری کنیم که انسان‌ها مانند زنبور و دیگر حیوانات اجتماعی، برای زندگی مشترک در جامعه ساخته شده‌اند و نباید با یکدیگر در تعارض و اختلاف باشیم. نباید با زخم‌زبان با یکدیگر صحبت کنیم یا یکدیگر را به تندی سرزنش کنیم بلکه باید با شفقت و مهربانی از صمیم قلب با همدیگر صحبت کنیم. باید ساده و صادق باشیم و طوری با آن‌ها صحبت نکنیم که گویی از جایگاه مدیر مدرسه با آن‌ها سخن می‌گوییم یا گویی سعی در تحت تأثیر قرار دادن حضار داریم.

او این مسئله را به عنوان دوگانهٔ دیگری تلقی می‌کند: یا می‌توانیم انسان دیگری را آموزش دهیم و عقاید آن‌ها را تغییر دهیم یا نمی‌توانیم. اگر بتوانیم راه بهتری را به آن‌ها آموزش دهیم، پس بهتر است این کار را انجام دهیم، اگرنه؛ باید این واقعیت را بدون خشم بپذیریم.

رواقیون به من آموختند که مستقیماً در چشم‌های مرگ بنگرم، که هر روز با صداقتی بی‌رحمانه به خود بگویم "من یک انسان فانی هستم"و در تمام این مدت خوشحال بمانم.