بریده‌هایی از کتاب خمینی؛ پدیده انسانی پیچیده

به امام عرض کردم: آقا کدام علم رو بیش‌تر دوست داری؟ فرمود: فقه. گفتم: فقه که چیز خاصی ندارد! فرمود: نخواندی! عرض کردم: خوانده‌ام آقا. فرمود: پس نفهمیدی

اگر بخواهید بی‌خوف و هراس در مقابل باطل بایستید و از حق دفاع کنید و ابرقدرتان و سلاح‌های پیشرفته آنان و شیاطین و توطئه‌های آنان در روح شما اثر نگذارد و شما را از میدان به در نکند، خود را به ساده زیستن عادت دهید...

در نجف، در بیرونی منزل حضرت امام، یعنی اتاقی که شب‌ها آقا به آنجا تشریف می‌بردند، به‌اندازه کافی قالی نبود. زیلوهایی بود که از ایران آورده بودند و زیاد مناسب نبود. چون گاهی نماز جماعت برگزار می‌شد و جا تنگ بود و فرش نبود؛ من می‌خواستم از امام اجازه بگیرم که جهت فرش کردن بیرونی منزل چیزی بخرم. خدمت امام عرض کردم که: «اجازه بدهید که یک فرش برای اینجا تهیه شود.» فرمودند: «آن‌طرف هست.» یعنی توی اندرونی هست. عرض کردم: «آنجا گلیم است. با اینجا جور در نمی‌آید.» فرمودند: «مگر منزل صدراعظم است؟» عرض کردم که: «فوق صدراعظم است، منزل امام زمان (عج) است.» فرمودند: «امام زمان (عج) خودش هم معلوم نیست در منزلش چی افتاده است

این دقیقاً همان نکته‌ای است که حسنین هیکل، روزنامه‌نگار مصری به آن توجه کرده است: درباره آیت‌الله خمینی باید بگویم که وی بزرگ‌ترین شخصیت معروف و در عین حال ناشناخته در جهان به شمار می‌آید، زیرا مردم او را می‌شناسند و درباره‌اش موضع‌گیری کرده‌اند؛ ولی زندگی و ساختار شخصیتی او پیچیده‌تر از این موضع‌گیری‌هاست. از این رو آیت‌الله خمینی یک «پدیده انسانی بسیار پیچیده» است.

خمینی یک طوفان بود. با این‌همه، در نهاد این طوفان یک سکون و آرامش مطلق وجود داشت. او بسیار شدید و آمرانه بود و در عین حال بسیار آرام‌بخش. او پاسخگو، باز و پرتأثیر بود. در درون او یک حقیقت ساکن و غیرقابل‌حرکت وجود داشت؛ ولی همین بی‌حرکتی باعث حرکت یک کشور شد

او یک توفان بود، اما انسان می‌توانست در درون این توفان آرامشی مطلق را مشاهده کند. چیزی در درون او ثابت بود. لیکن این سکون و بی‌حرکتی تمام ایران را به حرکت درآورد.

شاید برای مردم عزیزمان که شاهد صبر و شکیبایی امام‌شان در سهمگین‌ترین حوادث پس از پیروزی بوده‌اند، این‌جمله امام در این‌زمینه گویاترین باشد که در لحظه ترک نجف فرمودند: «من در اینجا با حرم مطهر مأنوس بودم، اما خدا می‌داند در این‌مدت من از دست اهل اینجا چه کشیدم.»

با زندگانی اشرافی و مصرفی نمی‌توان ارزش‌های انسانی‌اسلامی را حفظ کرد.

نویسنده را عقیده آن است که مهم در علم اخلاق و شرح احادیث مربوطة به آن یا تفسیر آیات شریفه راجعة به آن، آن است که نویسندة آن با ابشار و تنذیر و موعظت و نصیحت و تذکّر دادن و یادآوری کردن، هر یک از مقاصد خود را در نفوس جایگزین کند. و به عبارت دیگر، کتاب اخلاق، موعظة کتبیّه باید باشد و خود معالجه کند دردها و عِیب‌ها را، نه آن که راه علاج نشان دهد.

با مطرح شدن قضیه انقلاب سفید، همه آقایان مراجع اعلامیه‌هایی را صادر کردند و در آغاز اعتراضاتی را نشان دادند، اما به‌تدریج، یکی‌یکی عقب‌نشینی کردند و فقط امام بودند که محکم و قاطع ایستادند. در همین‌روزها یادم هست که همراه عده‌ای از دوستان در منزل امام بودیم. شخصی آمد و به امام گفت: «آقا! مراجع با شما نیستند و یکی‌یکی دارند عقب‌نشینی می‌کنند. حتی این صحبت هم مطرح شده که علیه شما و آنچه را که تندروی از سوی شما تعبیر می‌کنند، اعلامیه صادر کنند، بنابراین چنین تصور نکنید که آنها تا آخر راه با شما هستند. شاید در میانه راه شما را تنها بگذارند». امام با لحنی جدی فرمودند: «من تا جایی که آقایان مرا تکفیر هم بکنند، ایستاده‌ام».

ممکن است انسان به برهان عقلی اثبات صانع تعالی و توحید او و یوم معاد و دیگر عقاید حقه نماید، ولی این عقاید را ایمان نگویند و او را مومن حساب نکنند، و در جملة کفار یا منافقین یا مشرکین باشد.

قدرت تبلیغاتی ما بسیار ضعیف و ناتوان است و می‌دانید که امروز، جهان روی تبلیغات می‌چرخد.

اگر بقالی خلاف کند، می‌گویند فلان بقال خلاف‌کار است. اگر یک عطار عمل زشتی مرتکب گردد، گفته می‌شود فلان عطار زشت‌کار است. لیکن اگر آخوندی عمل ناشایسته‌ای انجام دهد، نمی‌گویند فلان آخوند منحرف است، گفته می‌شود آخوندها بدند

عده‌ای از علمای اصفهان، توسط آیت‌الله‌خادمی نامه‌ای به امام نوشته و از ایشان خواسته بودند که قدری ملایم‌تر با مسائل برخورد کنند. ایشان در جواب فرموده بودند: «شما آقایان قدری تندتر برخورد کنید.»

خدا نکند انسان پیش از آنکه خود را بسازد، جامعه به او روی آورد و در میان مردم نفوذ و شخصیتی پیدا کند که خود را می‌بازد، خود را گم می‌کند. قبل از آنکه عنان اختیار از کف شما ربوده شود، خود را بسازید و اصلاح کنید

روز پانزده بهمن، یعنی سومین روز ملاقات حضرت امام بود که بعد از ظهر خواهران به ملاقات امام آمدند. به هنگام شب، ما از اورژانسی که در مدرسه مستقر کرده بودیم، آمار گرفتیم و متوجه شدیم که آن‌روز حدود ۸۱۷ نفر از خانم‌ها غش کرده بودند. وقتی‌که آنان غش می‌کردند، مجبور بودیم آنان را روی برانکارد قرار دهیم و مواظب باشیم که مو و دست و پای آنان پیدا نباشد. این مسئله به حضرت امام عرض شد و پیشنهاد شد که: «اجازه دهید خانم‌ها به ملاقات شما نیایند.» با شنیدن این‌جمله، امام فرمودند: «شما خیال می‌کنید که اعلامیه‌های من یا سخنرانی‌های شما شاه را بیرون کرد؟! همین زن‌ها شاه را بیرون کردند. با آنها به احترام رفتار کنید.»

یک فاجعه‌ای برای اسلام از اول تا حالا بوده، و آن فاجعه اینکه اسلام را نشناخته‌اند. کسانی که بحث از اسلام کردند، چه در سابق و چه در لاحِق، اینها اسلام را با همه ابعادش نشناختند. هر کسی یک بُعدی از ابعاد اسلام را در آن نظر کرده است

نمازی که برای شهوات دنیا یا آخرت باشد، نمازی نیست که معراج مومن مقرّب متّقین باشد. آن نماز، انسان را به حورالعین نزدیک کند و از ساحت قرب الهی دور نماید.

فرهنگ مصرفی بزرگ‌ترین آفت یک جامعه انقلابی است.

اگر بخواهید بی‌خوف و هراس در مقابل باطل بایستید و از حق دفاع کنید و ابرقدرتان و سلاح‌های پیشرفته آنان و شیاطین و توطئه‌های آنان در روح شما اثر نگذارد و شما را از میدان به در نکند، خود را به ساده زیستن عادت دهید...

اولین منبرم طولانی شد، اما کسی را خسته نکرد؛ به گمانم خوب بود، چون عده‌ای احسنت گفتند! وقتی به دلم مراجعه کردم از احسنت‌گویی‌ها خوشم آمده بود؛ به همین‌خاطر چهارسال، هرگز به هیچ منبری پا نگذاشتم.

حقیقت انقلاب اسلامی و تفکر امام خمینی بسیار عمیق است و جهان غرب از درک عمیق آن عاجز مانده است.

به‌عقیده من هیچ صدایی در قرن‌بیستم مثل صدای امام، جهان را به لرزه در نیاورد. حضرت امام پس از جنگ جهانی، اولین شخصیتی بودند که به‌صورت جهانی «طلسم سکوت» در مقابل طاغوت و ظلم را شکستند، اگر این طلسم نشکسته بود امروز شوروی زنده بود.

ریشه تمام اختلافاتی که فاقد هدف مشخص و مقدسی باشد، به حبّ دنیا برمی‌گردد؛ و اگر در میان شما هم، چنین اختلافاتی وجود دارد، برای آن است که حبّ دنیا را از دل بیرون نکرده‌اید؛ و از آنجا که منافع دنیا محدود می‌باشد، هر یک برای به‌دست‌آوردن آن با دیگری به رقابت برمی‌خیزد. شما خواهان فلان مقامید، دیگری نیز همان مقام را می‌خواهد، قهراً منجر به حسادت و برخورد می‌گردد. لیکن مردان خدا، که حب دنیا را از دل بیرون کرده‌اند، هدفی جز خدا ندارند، هیچ‌گاه با هم برخورد نداشته، چنین مصائب و مفاسدی به بار نمی‌آورند. اگر تمام پیامبران الهی امروز در یک شهر گرد آیند، هرگز با هم دوئیت و اختلاف نخواهند داشت؛ زیرا هدف و مقصد یکی است؛ دل‌ها همه متوجه به حق تعالی بوده، از حب دنیا خالی است.

«وقتی که مرا از قم به تهران می‌آوردند، در بین راه، مسیر حرکت ماشین تغییر پیدا کرد و احتمال دادم که بخواهند با کشتن من خیال خودشان را راحت کنند. در همان لحظه به درون خودم مراجعه کردم که ببینم آیا فرق کرده‌ام، یا علاقه به زندگی مرا از کرده‌ام پشیمان کرده است، یا خیر؛ که خوشبختانه دیدم در هرصورت فرقی نمی‌کند.» در سال ۴۳ هم بعد از آزادی‌شان که در مسجد اعظم سخنرانی کردند، فرمودند: «والله من به عمرم نترسیدم، آن‌شبی هم که آنها مرا می‌بردند، آنها می‌ترسیدند، من آنها را دلداری می‌دادم.»

قدرت تبلیغاتی ما بسیار ضعیف و ناتوان است و می‌دانید که امروز، جهان روی تبلیغات می‌چرخد.

قدرت تبلیغاتی ما بسیار ضعیف و ناتوان است و می‌دانید که امروز، جهان روی تبلیغات می‌چرخد.

خمینی را اگر دار بزنند، تفاهم نخواهد کرد!... من از آن آخوندها نیستم که در اینجا بنشینم و تسبیح دست بگیرم! من پاپ نیستم که فقط روزهای یکشنبه مراسمی انجام دهم و بقیه اوقات برای خودم سلطانی باشم و به امور دیگر کاری نداشته باشم!

فلسفه، وسیله است، خودش مطلوب نیست. وسیله است برای اینکه‌شما مسائل را، معارف را با برهان به عقل‌تان برسانید، هنرش همین‌قدر است. «پای استدلالیان چوبین بود»، مقصود همین است که چوب است، پای چوبی است. آنکه انسان را می‌تواند راه ببرد، انسان حقیقتاً با آن می‌تواند راه برود، عبارت از آن پایی است که انسان [با آن] جلوه خدا را ببیند، عبارت از آن ایمانی است که در قلب [وارد] می‌شود، و وجدان ذوقی است که انسان می‌کند، و ایمان می‌آورد.

اسلام از اول، وقتی زاییده شده است، آن‌روزی‌که اعلام شد به اینکه حالا دیگر باید قیام کرد در مقابل [طاغوت]، از آن‌روز برنامه‌اش این بود که بزند و بکشد و کشته‌بشود برای اصلاح حال جامعه. برای اینکه این دزدها و این خیانت‌کارها را قطع ایادی‌شان را بکند، قطع حیات‌شان را بکند؛ اینها مضر به جامعه هستند. این باغ‌دارها و این کاروان‌دارهای قریش مضرِّ به جامعه هستند، اینها باید از بین بروند. اصلاً اول اسلام وضعش این بوده. وقتی دست من و شما رسیده، اسلام به این‌صورت در آمده که جز مطالعه کتاب کاری دیگر نمی‌کنیم و کاری دیگر نمی‌گوییم بکنند.