بریده‌هایی از کتاب تحلیلی از دیدگاه‌های فلسفی فیزیکدانان معاصر

«مکانیک کوانتومی قابل فهم نیست؛ فقط فیزیک کلاسیک قابل فهم است و ما باید خود را به این قانع کنیم که مکانیک کوانتومی تا حدی قابل فهم است، آن هم از طریق فیزیک کلاسیک.

هایزنبرگ: «فرمولهای ریاضی جدید دیگر خود طبیعت را توصیف نمی‌کنند، بلکه بیانگر دانش ما از طبیعت هستند. ما مجبور شده‌ایم که توصیف طبیعت را که قرنها هدف واضح علوم دقیقه بحساب می‌آمد کنار بگذاریم. تنها چیزی که فعلاً می‌توانیم بگوییم این است که در حوزه فیزیک اتمی جدید این وضعیت را قبول کرده‌ایم، زیرا به حد کافی تجارب ما را توضیح می‌دهد. »

اینشتین متوجه نیست که این آخر خطِ فیزیک است

«یک چیز فقط به خاطر ناقص‌بودن دانش ما تصادفی بنظر می‌رسد. »

در مکانیک کوانتومی سنتی جایی برای «علیت» نیست.

«فیزیک نظری جدید علی‌الاصول در خط پوزیتیویسمِ محض کار می‌کند. به نظر من پوزیتیویسم از هر رشته جز فیزیک نظری حذف شده است، و کاری که شما و همکاران نظریه‌پردازتان انجام می‌دهید این است که پوزیتیویسمِ محض را بکار می‌برید. »

واقعیتی مستقل از ما وجود دارد؛ این واقعیت قابل شناخت است و کار فیزیک، شناخت این واقعیت است، آنچنان که هست.

«ما در نمایشنامه بزرگِ وجود هم تماشاگریم، هم بازیگر»

در این کتاب ما ابتدا به خلاصه‌ای از نوآوریهای مکانیک کوانتومی پرداخته‌ایم. سپس در طی چهار فصل نظرات بور (یکی از بنیانگذاران مکتب کپنهاگی) و اینشتین و بوهم (دو نفر از سخت‌ترین مخالفان این مکتب) را به‌تفصیل بیان کرده‌ایم. سپس در طی دو فصل دو تا از مهمترین مسائل مورد مناقشه این دو گروه، یعنی اصل عدم قطعیت و واقعیت فیزیکی، را مورد بررسی قرار داده‌ایم

در اواخر قرن نوزدهم فیزیکدانان با دو مسأله مهم روبرو شدند: کشف اِتِر و تشعشع از یک جسم داغ. توضیح اینها دیگر در چهارچوب فیزیک کلاسیک میسّر نبود و برای تبیین اینها، به چهارچوبهای جدیدی نیاز بود. مسأله اوّل به تکوّن نظریه نسبیت خاص منجر شد و مسأله دوم به‌پیدایش نظریه کوانتوم منتهی گردید. نظریه کوانتوم جدید که نهایتاً در سالهای ۶۱۹۲۵ تدوین شد، پایه‌های فلسفی فیزیک کلاسیک را فرو ریخت.

«مشکل دوم به این سؤال مربوط می‌شود که آیا کوچکترین واحدها و اشیاء فیزیکی، معمولی هستند و آیا آنها مثل سنگها و گلها وجود دارند؟

جینز: «جهان نمی‌تواند نمایش مادی را روا بدارد، و دلیلش به عقیده من این است که آن یک مفهوم صرفاً ذهنی‌شده است. »