بریده‌هایی از کتاب عرصه عرضه عرضه

تشکیلات عرصه‌ای است برای عَرضه عُرضه آدم‌ها.

انقلاب اسلامی روی دوش انسان‌های تشکیلاتی شکل گرفت و تداوم پیدا کرد و از این به بعد نیز ادامه خواهد داشت.

بدیهی است بسیجِ ظرفیت‌های گوناگون در راستای رسیدن به هدفی واحد، نیازمند عمل و رویه‌ای تشکیلاتی است.

ما برای جامعه‌سازی نیاز به ایجاد کلونی‌های انسانی پایدار داریم که بتوانند افراد متشتت را در خود جای داده و به کمک آن‌ها، آرایش‌های اجتماعی را ایجاد کنند.

ساختار هر تشکیلات، معجونی از آرمان و آدم‌های تشکیلات است.

رهبری در تشکیلات، تعینی است، نه تعیینی. رهبر را باید وفق شاخص‌های هدف و آرمان در تشکیلات یافت و در رأس مجموعه قرار داد. هرچند آرمان دم‌دستی و کوتاه‌برد باشد، اما در وجود هر شخصی بیشتر جاری و ساری باشد، او به رهبری تشکیلات نزدیک‌تر است؛ بالعکس اگر آرمان تشکیلات خیلی بلند باشد، تعین پیداکردن آن در وجود آدمی سخت‌تر می‌شود. در نتیجه باید تلازمی بین آدم‌ها، آرمان و رهبر ایجاد شود.

تشکیلات، مهدویت و آخرالزمان (نبرد تشکیلاتی)؛ این‌که تشکیلات اسلامی و کار تشکیلاتی در آخرالزمان چه جایگاهی دارد و چه ظرفیت‌هایی را برای ظهور می‌توان از این طریق فعال کرد، مسئله اصلی این کتاب است.

انگیزه، شوق درونی انسان است برای حرکت‌کردن به‌سمت هدف که ریشه در گرایشات انسان دارد. هرچه گرایشات انسان رشدیافته‌تر باشند، هدفمندی او دقیق‌تر و جدی‌تر خواهد بود.

تشکیلات، به‌قدرت‌رساننده انسان‌های ضعیف و سازوکاری است برای خلق قدرت.

به‌فعلیت‌رسیدن استعدادهای آدم‌ها، در مسیر هدف‌گذاری تشکیلات قرار می‌گیرد و هر قدر هم‌گرایی این اهداف فردی و جمعی بیشتر شود، مسیر تحقق آرمان هموارتر می‌شود.

آدم‌ها با حضور در تشکل‌ها و انجام فعالیت‌های کوچک و بزرگ، آرام‌آرام توانمندی‌های خود را برای مدیریت در سطح جامعه اسلامی افزایش می‌دهند و بعد از مدتی به‌راحتی می‌توان منصب‌های مهم حاکمیتی را به چنین افرادی واگذار کرد.

در ارزش‌گذاری تشکل‌ها نباید به‌دنبال انجام عملیات به هر قیمتی بود، بلکه باید به‌دنبال این بود که آدم‌ها در این تشکیلات چقدر رشد می‌کنند.

آیت‌الله جوادی آملی در تعریف انسان می‌فرمایند، انسان «حی متألِّه» است.

شاخص اصلی ارزیابی کیفی و کمّی برنامه تشکیلات، جذب مخاطب است. اگر شما برنامه‌هایتان را اجرا کردید، ولی جذبتان کمتر شد، بدانید که یک جای کار اشکال دارد. طبق این شاخص، باید در هر برنامه، مخاطبان بیشتری درگیر برنامه شوند و جذب شما دائماً افزایش پیدا کند. به این ترتیب، یکی از مهم‌ترین چیزهایی که تعیین می‌کند برنامه حال شما از برنامه قبلی بهتر بوده است یا خیر، تعداد جذب یا کیفیت جذب مخاطبان شما است. با این نگاه، اصلاً عملیات مستقلی تحت عنوان عملیات جذب در تشکیلات وجود ندارد، بلکه همه عملیات‌های تشکیلات، جذب‌محور است

رهبر تشکیلات، شاکله‌ای است که اتکای اولیه تشکیلات در مرحله ایجاد بر او است.

مراد از رکن، جزء هویتی‌ساز تشکیلات است که ماهیت تشکیلات در گرو تحقق آن است؛ با فقدان آن، ماهیت تشکیلات خدشه‌ای جدی می‌بیند که دیگر هویت خود را از دست می‌دهد و برای تحقق تشکیلات، امری ضروری است که تا موجودیت پیدا نکند، تشکیلات، موجود نخواهد شد.

باید گفت که در ارزش‌گذاری تشکل‌ها نباید به‌دنبال انجام عملیات به هر قیمتی بود، بلکه باید به‌دنبال این بود که آدم‌ها در این تشکیلات چقدر رشد می‌کنند.

دَه آدم تشکیلاتی که با یک سازماندهی مشخص و متفق روی هدفی مشخص هستند، هرچند قهرمان جنگ‌آور نباشند، از عهده قهرمانان متعددی برمی‌آیند.

دَه آدم تشکیلاتی که با یک سازماندهی مشخص و متفق روی هدفی مشخص هستند، هرچند قهرمان جنگ‌آور نباشند، از عهده قهرمانان متعددی برمی‌آیند.

تشکیلات عرصه‌ای است برای عَرضه عُرضه آدم‌ها

۱. ترسیم جامعه مطلوب؛ ۲. ترسیم تشکیلات مطلوب؛ ۳. ترسیم نقش و جایگاه تشکیلات مطلوب در جامعه مطلوب؛ ۴. ترسیم من مطلوب؛ ۵. ترسیم نقش من مطلوب در تشکیلات مطلوب؛ ۶. ترسیم نقش من مطلوب در جامعه مطلوب.

جا دارد به این موضوع بپردازیم که مفهوم عملیات یا اقدام در تشکیلات -که برای تحقق هدف و آرمان تشکیلات لازم است- را رکن مستقل به حساب نمی‌آوریم. نفس شکل‌گیری ارتباطات میان‌فردی و ایجاد نسبت بین آدم‌ها در تشکیلات، رشددهنده است و رشد افراد منوط به عملیات تشکیلات نیست. هرچند که افراد در تعامل با یکدیگر کارهایی را انجام داده و اقداماتی را صورت می‌دهند، اما برای رشدیافتن ایشان، عملیات متحد تشکیلاتی موضوعیت ندارد. عملیات برای تشکیلات یک عرصه خوب برای تمرین تعاملات و رشد و شکوفایی استعدادهای افراد است، اما خودش رکن محسوب نمی‌شود.

بخش عمده‌ای مجموعه‌های انسانی پیرامونی ما را در بر می‌گیرد- مفهوم سازمان است. بسیاری از ساختارهای انسانی که ما تشکیل می‌دهیم، سازمان‌هایی هستند که چون ساختار و انضباطی بر آن‌ها حاکم است، به غلط آن‌ها را تشکیلات می‌دانیم.

سازمان از افراد و رابطه‌ای که با یکدیگر دارند، تشکیل می‌شود؛

هنگامی که افراد برای انجام وظایفی ضروری در جهت تأمین هدف‌ها با یکدیگر روابط متقابل برقرار می‌کنند، سازمان به وجود می‌آید.

تشکیلات، به‌قدرت‌رساننده انسان‌های ضعیف و سازوکاری است برای خلق قدرت. این ویژگی تشکیلات، یکی از اعجازهای ظاهری آن است که اگر با ایمان انسان‌های درون آن همراه شود، همراه با امدادهای غیبی بیرونی، می‌تواند توان غیرقابل رقابتی را تولید کند که در تجربیات دینی و اسلامی مکرر برای جامعه اسلامی نمونه‌های آن رخ داده است.

«تشکیلات» اصالتاً کلمه‌ای عربی است که در زبان فارسی نیز استعمال می‌شود و از سه حرف اصلی «شکل» گرفته شده است. راغب در کتاب مفردات خود، ذیل ریشه «شکل» می‌گوید: «الْمُشَاکلَه: همانند و همگونی در صورت و هیئت ظاهر و ناهمگونی در جنسیت... مُشَاکلَه یعنی بستن ستور. دابّه بها شِکال: چهارپایی که یک دست و یک پای او را با شکال بسته‌اند... آیه: (قُلْ کلٌّ یعْمَلُ عَلی شاکلَتِهِ)؛ یعنی هر کسی بر نهاد و سرشتی که او را مقید کرده، عمل می‌کند، زیرا قدرت طینت و سرشت بر انسان غالب و قاهر است. الْأَشْکلَه: نیازی که انسان را پایبند و مقید می‌کند. واژه إِشْکال هم که در کارها به کار می‌رود، به طور استعاره مانند واژه اشتباه است که از شَبَهَ استعاره شده است».

فرامادی: آرمان باید از منبع متقن دینی چون کلام‌الله مجید، احادیث پیامبر مکرم اسلام (ص) و ائمه معصومین (ع) یا اندیشه‌های انسان‌شناسان مصلحی چون امامین انقلاب اسلامی استنتاج شود.

آرمان باید اولاً خودش را تبیین کند، ثانیاً نسبت‌های آدم‌ها را با تشکیلات و جامعه ترسیم کند. در این‌جا است که آدم‌ها خودشان را در آن نسبت‌ها می‌سنجند و می‌بینند که ارزش هزینه‌کردن جان و مال برای آن آرمان وجود دارد یا خیر. می‌توان گفت آرمان دو وجه اصلی دارد: یکی ترسیم حالت مطلوب و مشخصات آن و دیگری، نسبت افراد با آن حالت مطلوب.

راغب در کتاب مفردات خود، ذیل ریشه «شکل» می‌گوید: «الْمُشَاکلَه: همانند و همگونی در صورت و هیئت ظاهر و ناهمگونی در جنسیت...