بریده‌هایی از کتاب پیاده‌روی؛ و سکوت، در زمانه‌ی هیاهو

در مسیر شناختن خودتان به شناخت دیگران می‌رسید.

«تمام مشکلات انسان از این نشئت می‌گیرد که نمی‌تواند یک جا تنها، ساکت، و آرام بنشیند.»

سکوت شکوه و ابهتی خاص هم در خود دارد، بله، همچون اقیانوس، یا پهنهٔ بی‌پایانی از برف. و هر کس با حیرت به تماشای این شکوه ننشیند، از آن هراس دارد. و به احتمال زیاد علت واهمهٔ بیشتر مردم از سکوت هم همین است (بی‌خود نیست هر جایی می‌روی، هرجا، موزیک به راه است).

بتهوون، همان‌طور که همه می‌دانند، آخر سر کاملاً ناشنوا شد. این تحولْ اصالتی عمیق و روحی آزادمنش در وجودش پروراند. سمفونیِ نهم را فقط با صداهایی که در سرش خانه کرده بود نوشت و رهبری کرد. در طول نخستین اجرای قطعه، پشت به جمعیت ایستاده بود تا ارکستر را رهبری کند. وقتی اجرا تمام شد، باید برمی‌گشت تا ببیند حضار دارند کف می‌زنند یا هو می‌کنند. نه‌تنها تشویق می‌کردند، بلکه اشتیاق و هلهله‌شان چنان اوج گرفته بود که پلیس وین را خبر کردند تا دوباره نظم و آرامش را برقرار کند.

ما برای خوردن و پول درآوردن زندگی نمی‌کنیم. می‌خوریم و پول درمی‌آوریم تا بتوانیم زندگی کنیم. این معنا و غایت زندگی‌ست.»

_ سکوت در ژاپن بخش مهمی از مکالمه است. وقتی دو نفر را می‌بینم که مدتی طولانی با هم ژاپنی حرف می‌زنند، به این فکر می‌کنم که چقدر مکث‌های کوتاه و بلند به اندازهٔ یافتنِ کلمهٔ درست دشوار است. سکوت به‌نظر همان‌قدر در مایه غنی‌ست که کلمه.

اگر از من جوان‌ترید و این‌همه تولد را برای سن‌بالاها جشن نگرفته‌اید، بهتان می‌گویم حرفی که در اکثر این مهمانی‌ها ممکن است بشنوید این است: «تمام آن روزهایی که آمدند و رفتند __نفهمیدم آن روزها زندگی‌ام بودند.»

همهٔ آن‌هایی که غرق تجملات‌اند چیزی بیشتر از بقیه می‌دانند: این‌که تجملات فقط حامل لذت‌های کوتاه‌مدت است.

صبح زود از خانه‌های کوچکشان آمده‌اند بیرون تا دقایقی یا حتی ساعتی در ترافیک معطل بمانند. عینهو فیلم‌های صامت. پس از آن، داخل ساختمان‌های غول‌آسا می‌شوند و هشت، ده، یا دوازده ساعت را نشسته، خیره به صفحهٔ مانیتور، می‌گذرانند. بعدش هم در همان ترافیک به خانه‌های کوچکشان بازمی‌گردند. و هر شب هنگام شام خوردن اخبار می‌بینند. به همین منوال، سال از پی سال می‌گذرد

هایدگر میان زندگی کردن و گذران زندگی تمایز قائل می‌شود. این فیلسوف بر این باور است که آدم‌ها باید به خودشان سختی دهند تا به آزادی برسند. اگر مدام سهل‌ترین مسیر را انتخاب کنید، آن راه‌حلی که حداقلِ چالش را دارد همیشه ارجح می‌شود. انتخاب‌هایتان حالتی از پیش تعیین‌شده به خود می‌گیرند و نه‌تنها آزادی از زندگی‌تان رخت برمی‌بندد، که به ملال هم دچار می‌شوید.

پند بقراط این بود: «اگر سرحال نیستید، بروید قدم بزنید.» و اگر هنوز پکرید: «بیشتر قدم بزنید.»

«زندگی کوتاه نیست، اگر بدانید چطور آن را به کار گیرید.»

به دنیا نمی‌آییم تا خشنود و راضی باشیم. مادهٔ شیمیاییِ دیگری در مغز هست با نام اُپیوئید که احساس شادی و خشنودی را بعد از به دست آوردن چیزی به آدم می‌دهد. متأسفانه، دوپامین از اُپیوئید قوی‌تر است. برای همین، حتی اگر به هرآنچه آرزویش را داشتید برسید، باز هم این فرایند را ادامه می‌دهید. و باز همان چرخهٔ دوپامین. این‌که به چیزی فکر کنیم، در پی‌اش برویم، و مدام دور خود بچرخیم برایمان راضی‌کننده‌تر است تا این‌که بخواهیم صرفاً قدردان داشته‌ها و دستاوردهایمان باشیم.

کلمات حال و هوا و فضا را به‌هم می‌ریزند. آدم را راضی نمی‌کنند. با دیگران از تجربه‌های معرکه سخن گفتن کار فوق‌العاده قشنگی‌ست. اما حرف زدن از آن تجربه می‌تواند ما را از حال و هوا و آنچه در جریان است دور کند.

بهشت همین‌جایی‌ست که هستم. این فکر همیشه وقتی به سرم می‌زند که در نشیمنِ خانه با یک کتاب خوب نشسته‌ام، یا دارم با کسانی که از همنشینی‌شان لذت می‌برم غذا می‌خورم، یا می‌روم پیاده‌روی.

به باور من، هر کسی می‌تواند سکوت درون خودش را پیدا کند. همیشه درونمان هست، حتی اگر دائم در دل سروصدا باشیم. در اعماق اقیانوس، زیر آن موج‌های بلند و کوتاه، می‌توانید سکوت درونتان را بیابید. وقتی زیر دوش حمام آب از سرورویتان جاری می‌شود،‌ وقتی جلوِ آتشی شعله‌ور نشسته‌اید، وقتی در رودخانه‌ای جنگلی شنا می‌کنید یا جایی مشغول پیاده‌روی هستید: در همهٔ این موقعیت‌ها می‌شود سکوت مطلق را حس کرد. عاشق این حالتم.

آسمان پرستاره «واقعی‌ترین دوستِ آدم است. از وقتی برای اولین بار با آن آشنا می‌شوید، دیگر همیشه آن‌جاست، همیشه در آرامش، و همیشه به یادتان می‌آورد که بی‌قراری‌ها، تردیدها،‌ و رنج‌هایتان همه و همه امور جزئیِ زودگذرند.

اما مهم است بتوانید هرازگاهی گوشی‌های خود را خاموش کنید؛ بنشینید؛ هیچ نگویید؛ چشمانتان را ببندید؛ چند بار نفس عمیق بکشید، و سعی کنید به چیزی بیندیشید غیر از آنچه معمولاً به آن فکر می‌کنید.

خداوند در سکوت است.

یک پارادوکسِ فلسفیِ قدیمی می‌گوید هیچ‌وقت چیز ارزشمندی در خیابان پیدا نمی‌کنید، چون اگر چنین چیزی کف خیابان بود یکی زودتر از شما برش داشته بود.