بریده‌هایی از کتاب چگونه احمق نباشیم و درست فکر کنیم

جهان قرار نیست منتظر شما باشد تا یک تغییر انقلابی ایجاد کنید. آن کاری که شما می‌توانید برای جهان انجام دهید این است که هر کاری انجام می‌دهید، آن را به بهترین شکل انجام دهید.

هر چه قدر استقلال فکری و اعتماد به نفس افراد ضعیف‌تر باشد، گرایش به اینکه مانند اکثریت جامعه رفتار شود، بیشتر است. به همین سبب، احزاب و نظام‌های پوپولیستی، بیشترین بهره‌برداری و موج‌سواری را از اقشار کمتر آگاه جامعه می‌برند.

وقتی شما نتوانید مسئولیت اشتباه‌های خود را بپذیرید، طبیعتا آن را آسیب‌شناسی هم نمی‌کنید و برای رفع آنها تلاش نمی‌کنید. در نتیجه بارها آنها را تکرار می‌کنید و باز هم متوجه آن نمی‌شوید! بلکه فکر می‌کنید چه قدر بدشانس هستید یا دیگران چه قدر با شما دشمنی دارند که سنگ پیش پایتان می‌اندازند.

شماره ۵: باورگرایی یا آنچه را می‌گویم که با باورها و اعتقادات من هماهنگ است

به نظر شما حمله مسلحانه تهدید بزرگتری برای زندگی شما است یا اضافه وزن؟ در حقیقت درصد بسیار بالایی از افراد می‌گویند، حمله مسلحانه. ولی آمار می‌گوید اضافه وزن و بیماری‌های ناشی از آن، بسیار بیشتر از حمله مسلحانه، انسان‌ها را می‌کشد. اما چرا ما این را نمی‌دانیم. چون هیچ روزنامه‌ای تیتر نمی‌زند: «امروز ۲۱ نفر در اثر دیابت، سکته قلبی و فشار خون ناشی از اضافه وزن درگذشتند.» اما هر روز این نوع تیترها را در روزنامه‌ها می‌بینیم: «یک کشته و زخمی در حمله مسلحانه به یک طلافروشی». به همین دلیل ذهن ما ترجیح می‌دهد آنچه بیشتر دیده است را روند غالب در جامعه بداند.

اگر همه کسانی که متفاوت فکر می‌کنند این شجاعت را داشته باشند که نظرشان را بیان کنند، آنگاه متوجه می‌شوند خیلی هم در اقلیت نیستند.

حقیقت این است که افراد تمایل دارند تصویر بهتری از خودشان ارائه دهند حتی به خودشان. یعنی ما نه تنها دوست داریم از دید جامعه و دیگران خوب و پسندیده به نظر برسیم، بلکه می‌خواهیم از دید خودمان هم فردی فرهیخته باشیم.

مغز ما عادت دارد آن چیزی را ببیند که شما بر رویش تمرکز کرده‌اید و به آن احساس نیاز می‌کنید. یعنی اگر تمرکز شما به عنوان یک تحلیل‌گر ورزشی در تماشای یک مسابقه فوتبال، تعداد پاس‌ها باشد و بخواهید آنها را بشمارید، ممکن است تبلیغات بازرگانی کنار زمین را نبینید. ولی دوست شما که کنارتان نشسته و فوتبال را تماشا می‌کند، چون یک کارشناس تبلیغات و بازاریابی است، همه تمرکزش روی برندهایی است که کنار زمین تبلیغ می‌شوند و حتی ممکن است اطلاعات واضحی مانند تعداد کارت‌های زرد را به یاد نیاورد. چون ذهن هر کدام از شما دو نفر، به دنبال گروه خاصی از اطلاعات بوده است، اطلاعات دیگر را پس زده و اصلا به آن توجهی نکرده است.

مغز ما فرایندهای تکراری و ساده را دوست دارد و دوست دارد باقی کارها را هم تبدیل به فرایندهای تکراری کند. به چالش کشیدن تفکرات و اندیشه‌های قبلی با اطلاعات جدید، کار انرژی‌بری است. پس مغز از آن گریزان است. مگر اینکه ما خودمان به طور آگاهانه تمرین کنیم و این ورزیدگی ذهنی را پدید بیاوریم.

ما فکر می‌کنیم جهان را همانگونه که هست می‌بینیم و ارزیابی می‌کنیم.

وقتی شما نتوانید مسئولیت اشتباه‌های خود را بپذیرید، طبیعتا آن را آسیب‌شناسی هم نمی‌کنید و برای رفع آنها تلاش نمی‌کنید. در نتیجه بارها آنها را تکرار می‌کنید و باز هم متوجه آن نمی‌شوید! بلکه فکر می‌کنید چه قدر بدشانس هستید یا دیگران چه قدر با شما دشمنی دارند که سنگ پیش پایتان می‌اندازند.

هر از چندگاهی لازم است باورهای خود را روی دایره بریزیم و از دید یک منتقد به بررسی آن بپردازیم و ببینیم آیا ما برای باورها، گرایش‌ها و تفکراتمان دلیل کافی داریم؟ آیا می‌توانیم به خوبی درباره آن استدلال کنیم؟

افراد تمایل دارند تصویر بهتری از خودشان ارائه دهند حتی به خودشان. یعنی ما نه تنها دوست داریم از دید جامعه و دیگران خوب و پسندیده به نظر برسیم، بلکه می‌خواهیم از دید خودمان هم فردی فرهیخته باشیم. به عبارتی حتی خودمان را هم فریب می‌دهیم. به همین سبب، ما به طور پیوسته، دیگران را بدفکر و متعصب و خودمان را بی‌طرف و حق‌گو می‌دانیم.

اگر وارد فروشگاه شوید و ببینید چند نفر پیرامون یک قفسه ایستاده‌اند و در حال برداشتن کالا هستند، حس می‌کنید احتمالا این کالا تخفیف بالایی دارد یا ضروری است. پس ترغیب می‌شوید آن را بخرید حتی اگر به آن نیاز نداشته باشید. اساسا صف‌ها یکی از ابزارهای نیرومند در برانگیختن سوگیری شناختی رفتار گله‌وار یا دومینویی در افراد هستند.

گفت‌وگوی انتقادی و فعال با کسانی که نظر متفاوتی با ما دارند، موجب می‌شود در فضایی آرام، دیدگاه‌های دیگر را هم بفهمیم و نقاط ضعف دیدگاه‌هایمان را دریابیم.

ما به لذت نیاز داریم و گرنه به سوی خودفروپاشی زیستی-روانی (افسردگی) می‌رویم.

حافظه ما یک هارد دیسک بدون تغییر نیست و مغز ما در موقعیت‌های مختلف، خاطرات را به شکل متفاوتی به یاد می‌آورد. حال این خاطره می‌تواند یک خاطره فردی باشد یا خاطره جمعی ما از یک دوره سیاسی در گذشته. پس با مطالعه و بررسی آمار و اطلاعات فراگیر و همه جانبه، به ذهن و رسانه‌ها اجازه ندهیم تصویری مهندسی‌شده از تاریخ را به ما القا کنند.

کنید. وقتی منابع فکری‌تان را تنوع ببخشید، فرایندهای ذهنی‌تان هم تغییر می‌کند.

ذهن ما ادامه روند قبلی را آسانتر و بهتر از رویایی با مسیرهای جدید می‌بیند.

ما در اندیشه و تفکرات و تصمیم‌هایمان اشتباه می‌کنیم و این اشتباه‌ها روی زندگی، تصمیم‌ها و روابطمان تاثیر می‌گذارند