بریده‌هایی از کتاب مربیگری موفق؛ اصول و تکنیک‌ها

ما انسان‌ها خیلی خوب و به راحتی از همدیگر انتقاد کرده و نقاط ضعف بقیه را بر سرشان می‌کوبیم ولی در دادن بازخورد مثبت به دیگران مشکل داریم؛ آن هم در حالی که نقاط قوت زیادی را در آن‌ها دیده و آینده درخشانی را برایشان متصوریم. مشکل ما این است که نمی‌توانیم افکار مثبتی که در ذهنمان می‌گذرد را به زبان آوریم زیرا تا به حال هیچ گاه چنین مهارتی را تمرین نکرده‌ایم.

بسیاری از افرادی که به مربیان شغلی مراجعه می‌کنند از شغل، حقوق، جایگاه و موقعیت کاری خود راضی نبوده و اغلب بر این باورند که توانایی‌ها، تخصص و مهارت‌هایشان بسیار بیش‌تر از سمتی است که در آن مشغول به کار هستند. این افراد در عین حال که اغلب جایگاه بسیار بالاتری از وضعیت فعلی شغلیشان را برای خود متصور هستند اما شجاعت تغییر شغل و یا محیط کاری خود را نداشته و علی‌رغم نارضایتی شدید همچنان ترجیح می‌دهند که در وضعیت فعلیشان باقی بمانند. مربیگری شغلی به افرادی که از وضعیت شغلی خود ناراضی بوده و به دنبال یافتن شغل ایده‌آل خود هستند جرات تغییر می‌دهد.

از آنجایی که افراد به ندرت درک و شناخت درستی از خود دارند بسیاری از رفتارها و انتخاب‌هایشان آگاهانه نیست. انسان‌های فاقد خودآگاهی بسیاری از تصمیم‌ها را برای خوشحال کردن دیگران گرفته و آن‌ها را انجام می‌دهند. آن‌ها به صورت ناخودآگاه به جای تصمیم گیری برای خود پیوسته نظر دیگران را برای تشخیص درست و یا غلط بودن کارها و تصمیماتشان ملاک قرار داده و انتخاب‌هایی را صورت می‌دهند که دیگران و یا والدینشان در دوران کودکی به آن‌ها دیکته کرده‌اند.

خیلی از افراد بر این باورند که تنها داشتن رزومه‌ای خوب و مجهز بودن به مهارت‌های موفقیت در مصاحبه شغلی تضمین کننده رسیدن آن‌ها به موقعیت شغلی مورد نظرشان است و لذا آن‌ها دیگر نیازی به بهره‌گیری از کمک مربیان شغلی ندارند. بعضی‌ها هم فکر می‌کنند که کار مربی ارایه یک سری اطلاعات محرمانه به آن‌هاست که در هیچ جای دیگری نمی‌توان آن‌ها را به دست آورد. واقعیت این است که کار مربی شغلی بیش‌تر کمک به مراجع برای رسیدن به شناخت درست‌تری از خود و توانایی‌هایش است. مربی به مراجع کمک می‌کند تا با افزایش اعتماد به نفسش افق‌های کاری وسیع‌تری را برای خود رقم زده و تنها به موفقیت‌های کوچک و تغییراتی خرد و اندک در زندگی کاریش بسنده نکند. مربی به مراجع کمک می‌کند تا بر ترس، اضطراب و احساس ناتوانیش نسبت به تغییر شرایط غلبه کرده، به هدف‌گذاری شغلی پرداخته و برای رفع موانع و رسیدن به موفقیت متعهدانه تلاش کند.

ما در عصری زندگی می‌کنیم که برای بهبود وضعیت زندگی انسان‌ها تمرکزش تنها بر رفع عیوب و مشکل‌های افراد است. این امر باعث شده که عده زیادی از انسان‌ها نتوانند از آن کسی که بوده و شرایط فعلیشان لذت برده، احساس خوشحالی کرده و به خاطر نقاط قوتی که در وجودشان است خداوند را شاکر باشند. انسان‌ها نه تنها توانایی عجیبی در ناامید و دلسرد کردن یکدیگر و بیان نقاط ضعف، مشکل‌ها و کاستی‌ها همدیگر دارند بلکه بر انجام آن‌ها نیز اصرار نموده و با جدیت به انجامشان مبادرت می‌ورزند. از این رو جای تعجب نیست که بسیاری از افراد به آینده بدبین بوده و خود و توانایی‌هایشان را باور ندارند.

ایجاد اعتماد روندی زمان‌بر است که به صبوری مربی و البته انگیزه مراجع برای تغییر بستگی دارد. باز کردن قلب خود برای بسیاری از مراجعان کار راحتی نیست. انسان‌ها در طول زندگی یاد گرفته‌اند که در بیش‌تر وقت‌ها در حالت تدافعی قرار داشته و اجازه ندهند که دیگران با دانستن جزییات زندگی و احساساتشان به آن‌ها آسیب بزنند. پس صبور باشید و هیچ گاه کنترل اعصاب و رفتار خود را از دست ندهید. زمانی که مراجع مطمئن شود که شما در هر شرایطی پذیرای او هستید اندک اندک به شما اعتماد خواهد کرد.

این تنها خود مراجع است که می‌داند بهترین راه حل مشکلش چیست زیرا فقط خود او از تمام ابعاد مشکل و داستان‌های پشت آن اطلاع دارد. همچنین این خود مراجع است که باید در نهایت بهای تصمیم‌ها و انتخاب‌هایش را بپردازد. شما حق تصمیم گیری برای مراجع و ارایه راهکار به او را نداری

مربی حق ندارد که در زمینه امور مالی به مراجعانش هیچ راهنمایی کرده و یا به آن‌ها راهکاری ارایه دهد. این کار می‌تواند مربی را دچار دردسری جدی کند. اظهار نظر کردن در زمینه امور مالی مانند پا گذاشتن بر روی زمین مین گذاری شده است. بهترین راه برای محافظت از خود این است که مربی اصلا وارد منطقه مین گذاری شده نشود.

اهداف رویایی و به دور از واقعیت هرگز محقق نشده و نتایج مورد نظر مراجع را حاصل نخواهند کرد. اهدافی که بر پایه خیال و توهم تعیین شده باشند باعث شکست خوردن مراجع می‌شوند.

زمانی که مربی مراجع را نصحیت و راهنمایی می‌کند این مربیست که باید با تبعات نصیحتش مواجه شود و نه مراجع. یعنی اگر نصیحت مربی خوب و به جا از کار در نیاید مراجع او را مقصر دانسته و انگشت اتهام را به سمت وی می‌گیرد. مثلا اگر مربی به کسی قطع یک‌باره استعمال سیگار را توصیه کند و او در اثر قطع مصرف ناگهانی با علائم شدید ترک در بدنش روبه‌رو شود بدون شک مربی را مقصر مشکل ایجاد شده در بدنش خواهد دانست.

گرفتن نقش ناجی توسط مربی باعث می‌شود که مراجع دیگر مسئولیت حل مشکل و مساله‌اش را خود به عهده نگرفته و بار حل چالش‌ها و معضل‌های زندگیش را به دوش مربی بگذارد. زمانی که مربی در نقش ناجی فرو می‌رود با رفتار خود به صورت مستقیم و غیرمستقیم این پیام را به مراجع می‌دهد که او برای حل مسایل و مشکل‌هایش بیش از حد ضعیف، ناتوان و شکننده است و نیاز به ناجیی برای حل آن‌ها دارد.

ذات وجودی ما انسان‌ها با قضاوت درآمیخته است. آدمی به صورت ناخودآگاه در ذهن خود پیوسته در حال قضاوت کردن دیگران است. ما در طول زمان فرا گرفته‌ایم که بر روی هر آنچه که می‌شنویم برچسب درست و غلط، خوب و بد و راست و دروغ را بزنیم. جامعه نیز ما را به سمت قضاوت دیگران به عنوان انسان‌های خوب یا بد و نپذیرفتن کسانی که شبیه ما نبوده و با ما فرق دارند سوق داده است.

بعضی از مراجعان بیش از حد به آینده خوش‌بین بوده و به جای تغییر دادن خود و شرایطشان منتظر برنده شدن کارتشان در قرعه‌کشی بخت‌آزمایی زندگی هستند. این افراد مطمئنند که روزی زمانه آن‌ها را به همه خواسته‌هایشان خواهد رساند. از این رو آن‌ها نیازی به تلاش کردن بیش از حد برای تغییر دادن خود و شرایطشان ندارند. مربی باید به این افراد کمک کند تا علی‌رغم امید داشتن به آینده برای رسیدن به اهدافشان نیز گام بردارند؛

منفی‌نگری مانند میخی است که چرخ‌های حرکت افراد به سوی موفقیت را پنجر می‌کند. مراجعان منفی‌نگر و ناامید با وجود این که از وضعیت فعلی خود گله و شکایت داشته نمی‌توانند برای تغییر شرایطشان اقدامی صورت دهند. این افراد به جای اقدام برای حل مشکلشان فقط به مساله‌ای که در زندگی دارند فکر کرده و از بابت وقوع آن غصه می‌خورند. آن‌ها در زندگیشان احساس خوشبختی نداشته و از دیگران و منابع قدرت همیشه شاکی و ناراضیند.

دقت داشته باشید که کمک گرفتن از مربی زندگی نه تنها به درد افرادی می‌خورد که در زندگی خود دچار چالش و یا مشکل بوده و از وضعیت فعلیشان احساس رضایت ندارند بلکه هر کسی می‌تواند از مزایای کار با مربی زندگی بهره‌مند شود. حتی کسانی که در حال حاضر موفق هستند هم در کنار یک مربی زندگی خوب می‌توانند به موفقیت‌های بیش‌تری در زندگیشان دست یابند. کم‌ترین تاثیر داشتن مربی زندگی، تعیین اهدافی بهتر برای زندگی و افزایش سرعت رسیدن به آن‌ها است.

تفاوت مربیگری با سایر مداخله‌ها ‫برخلاف باور رایج در بین مردم مربی‌ها نه معلم هستند، نه روان‌شناس و نه مشاور. آن‌ها در حقیقت تسهیلگرانی هستند که به مراجعانشان کمک می‌کنند تا به خود آگاهی رسیده، اهدافشان را در زندگی تعیین کرده، موانع رسیدن به اهدافشان را شناسایی نموده، در خود و شرایطشان اعمال تغییر کرده، به اهدافشان رسیده و در نهایت از این روند درس‌هایی را یاد بگیرند.

اگر شما بتوانید مهارت شنیدن فعال را تمرین کنید می‌توانید زندگی‌های بسیاری از مراجعان و حتی اطرافیان خود را تغییر داده و به نتایج درخشانی در زندگی حرفه‌ای و شخصی خود دست پیدا کنید.

مربی نمی‌تواند زندگی دوگانه‌ای داشته و خود به آنچه که می‌گوید عمل نکند.

صداقت: داشتن صداقت یکی از خصوصیت‌های مهم برای مربی به شمار می‌رود.

کسانی که به مهارت‌های مربیگری مجهزند اغلب ثبات احساسی بیش‌تری داشته، دیگران را کم‌تر قضاوت کرده و به ندرت دچار بحران‌های شدید در زندگیشان می‌شوند. آن‌ها نسبت به دیگران خوشحال‌تر بوده، از زندگی خود لذت بیش‌تری برده و راحت‌تر از دشواری‌های زندگی عبور می‌کنند.

در روند مربیگری افراد می‌توانند برای پیشرفت و ارتقا عملکرد خود در زندگی فردی، اجتماعی، شغلی و حتی عاطفی از کمک مربی خود بهره بگیرند.

در روند مربیگری مربی فقط به کلماتی که از دهان مراجعان بیرون می‌آید گوش نمی‌دهد بلکه مشتاق است تا حقیقتی که در پشت کلمه‌های او پنهان شده است را شناخته و به عمق افکار، خواسته‌ها، باورها و ارزش‌های مراجعانش پی ببرد. روند مربیگری در تلاش است تا خود را با احساسات، افکار، انرژی و خواسته‌های مراجعان هماهنگ کرده و به آن‌ها کمک کند تا به وجود جواهراتی که در وجودشان قرار دارد، پی ببرند.

تفاوت مربیگری با روان‌شناسی ‫رشته روان‌شناسی به دنبال فهم پیشینه رفتار انسان و کاهش ناسازگاری، ناتوانی و ناراحتی و افزایش انطباق پذیری، سازگاری و رشد شخصیتی مراجع است. در روان‌شناسی تمرکز بر درمان انواع مشکل‌های روانی و شخصیتی مراجع است از این رو روان‌شناسی به واکاوی و نگاه به گذشته فرد توجه زیادی دارد. ‫مربیگری فرایندی درمانی نیست و تنها به ارتقای کیفیت زندگی و تحول درونی مراجع توجه دارد. در مربیگری مراجع به عنوان فردی توانمند شناخته می‌شود که پتانسیل حل مشکل‌های خود را دارد. مربیگری بر عمل در زمان حال و برنامه‌ریزی برای آینده و رسیدن به اهداف مراجع تاکید دارد و از این رو به شخم زدن گذشته نپرداخته و تلاشی بر درمان مشکل‌های روان‌شناختی و یا حل نقاط ضعف مراجع ندارد.

انسان‌های فاقد خودآگاهی بسیاری از تصمیم‌ها را برای خوشحال کردن دیگران گرفته و آن‌ها را انجام می‌دهند. آن‌ها به صورت ناخودآگاه به جای تصمیم گیری برای خود پیوسته نظر دیگران را برای تشخیص درست و یا غلط بودن کارها و تصمیماتشان ملاک قرار داده و انتخاب‌هایی را صورت می‌دهند که دیگران و یا والدینشان در دوران کودکی به آن‌ها دیکته کرده‌اند.

غییر ‫شاید بتوان ادعا کرد که تنها چیز پایدار در جهان تغییر است. همه انسان‌ها در زندگی خود پیوسته ولی با سرعت‌های متفاوتی در حال تغییر کردن هستند. تغییر ماهیت واقعی زندگی بشر از بدو پیدایشش بر روی این کره خاکی است. همه انسان‌ها تا زمانی که زنده هستند پیوسته در حال تجربه کردن زندگی، یادگیری از آن، رشد و تغییرند.

افراد می‌دانند که با تغییر کردن چه چیزهایی را از دست می‌دهند اما مطمئن نیستند که بعد از تغییر چه چیزهایی را به دست خواهند آورد و عمدتا نگرانند که تغییر و نتیجه حاصل از آن در زندگیشان ثمربخش نباشد.

انسان تا زمانی که نتواند احساس‌های خود را کنار گذاشته و واقعیت را از احساس تمیز دهد قادر به تغییر کردن نخواهد بود.

افراد در زمان مواجهه با تبعات سخت تغییر گاهی چنان تصویر خوبی از گذشته در ذهن خود می‌سازند که کلا فراموش می‌کنند که قبلا چه چیزی زندگی آن‌ها را به چالش کشیده بود و چرا آن‌ها خواستار تغییر شرایط زندگیشان بودند.

والدین برای محافظت از فرزندان نوجوانشان اغلب در قالب نصیحت از ایشان می‌خواهند تا کارها را به شیوه‌ای که آن‌ها می‌پسندند انجام داده و بر اساس میل آن‌ها رفتار کنند. افرادی که با این دست از نصیحت‌ها روبه‌رو می‌شوند احساس می‌کنند که فرد نصیحت کننده قصد دارد که قلاده‌ای به گردن آن‌ها انداخته و با گشاد و تنگ کردن آن کنترلشان را به دست بگیرد. این امر دو نتیجه را بر روی فرزندان در پی خواهد داشت: یا از آن‌ها موجوداتی ترسو و فاقد اعتماد به نفس ساخته و یا آن‌ها را تبدیل به فرزندانی طغیانگر و سرکش خواهد کرد که حتی تا دوران میانسالی نیز با والدینشان در تعارض و تضاد خواهند بود.

یکی از مهم‌ترین مهارت‌های مربیگری گوش دل سپردن به حرف‌های مراجع است. زمانی که ما در سطحی عمیق به حرف‌های مراجع گوش بدهیم با عادت‌ها و الگوی زندگی او آشنا می‌شویم. افراد در جلسه‌های مربیگری در مورد کار، خانواده، روابط، دوستان و موضوع‌های مهم زندگیشان لب به سخن می‌گشایند. پیام‌هایی که در پس حرف‌های مراجعان است اطلاعات ارزشمندی را در اختیار مربی قرار می‌دهد.