بریده‌هایی از کتاب ایسم

به هر آنچه ما تفکر می‌کنیم، پیش‌تر فکر شده است و آنرا که ما می‌پنداریم پیش‌تر پنداشته شده است

به طور کلی پراگما (pragma) یک واژه یونانی به معنی کار یا کار و عمل سودمند است. پراگماتیسم یا عمل‌گرایی نیز فلسفه ای است که در پاسخ این پرسش که معیار حقیقی بودن یک قضیه چیست؟ می‌گوید سودمندی در عمل و اصل پراگماتیسم این است که هر چیزی که در عمل شایع خوبی را به دنبال داشته باشد خوب است.

اگر بخواهیم انسان‌ها را خوب بشناسیم باید وقتی که در اوضاع و احوال خاص قرار می‌گیرند آن‌ها را بشناسیم نه در زندگی روزمره و عادی؛ در حالت‌هایی مثل تنهایی، شرارت، رنج‌ها، مرگ، جنگ و... است که انسان‌ها خود و یکدیگر را می‌توانند بشناسند.

احزاب سیاسی تمامیت‌خواه، برنامه‌های خردگرایانه را که اوضاع موجود را واقع‌بینانه ولی انتقادی می‌نگرند طرد می‌کنند و برنامه‌های خردستیز ایدئولوژیک را جانشین آن‌ها می‌سازند. در این برنامه‌ها ایمان جانشین خرد و عهد و پیمان‌های زورمدارانه جانشین دانش و سنجش شده است

منظور از فاشیسم، آموزهٔ حکومتی است که به‌وسیلهٔ قدرت مسلط موسولینی بر ایتالیا حاکم شد و در فاصلهٔ سال‌های ۱۹۲۲ تا ۱۹۴۵ میلادی دوام آورد. فاشیسم از واژهٔ fascio ایتالیایی که معنای گروه و دسته را می‌دهد گرفته شده است و به کنایه به چوب‌دستی و عصای امپراتوران روم هم اطلاق می‌شد. این کنایه از ۱۹۱۸ م به بعد سمبل جنبش قرار گرفت و به فاشیسم معروف شد. اما ناسیونال سوسیالیسم یا به تعبیر اولیه و دقیق‌تر، حزب کارگری ناسیونال سوسیال آلمان که به شکل مختصر آن "نازیسم"شهرت دارد، حزبی بود که هیتلر در رأس آن قدرت را به دست آورد و در سال‌های ۱۹۳۳ -۱۹۴۵ م حکومت کرد.

دولت باید خادم بیطرف جامعه باشد، نه منشأ تشریعی قوانین

انسان مثال گیاه است، خشک شده و از بین می‌رود و تمام زیبایی‌های او نیز همچون گلی است که پژمرده می‌شود. آری؛ گیاه خشک و پژمرده می‌شود و انسان نیز مانند گیاه از بین می‌رود اما تنها کلام، افکار و آثار او باقی می‌ماند.

به هر آنچه ما تفکر می‌کنیم، پیش‌تر فکر شده است و آنرا که ما می‌پنداریم پیش‌تر پنداشته شده است، اما این التزامی بر واقعیت نیست که تفکر ما باید وابسته و در امتداد تفکرات پیشین و اغیار رشد کند.

اومانیسم در واقع به معنای پرستش انسان است نه انسان دوستی یا تکریم انسان که مورد تاکید اسلام و سایر ادیان توحیدی است.

«انسان آزاد به دنیا می‌آید ولی همه جا به زنجیر کشیده می‌شود»

شناخت انسان، محصول اندیشه و خردورزی اوست

دولت‌های امروزی آن‌چنان بزرگ و پیچیده و زورمند شده‌اند که نه می‌خواهند و نه می‌توانند نیازهای انسانی شهروند را برآورند. بنابراین، می‌بایست آن‌ها را از مسند کبریایی به زیر کشید و اختیاراتشان را محدود کرد و تنها به حدی رسانید که در درون مرزهای کشور نگهدار و پرورنده تشکل‌های خودگردان باشند و نظم و آرامش را میان گروه‌های رقیب حفظ کنند.

هیچ گونه حق ذاتی و طبیعی به دولت تعلق نمی‌گیرد که به تحمیل اراده خویش به گروه‌های رقیب بپردازد یا فرد را مجبور به اطاعت از قوانین خویش کند به صرف اینکه آن قوانین را خود وضع کرده است.

احزاب سیاسی تمامیت‌خواه، برنامه‌های خردگرایانه را که اوضاع موجود را واقع‌بینانه ولی انتقادی می‌نگرند طرد می‌کنند و برنامه‌های خردستیز ایدئولوژیک را جانشین آن‌ها می‌سازند. در این برنامه‌ها ایمان جانشین خرد و عهد و پیمان‌های زورمدارانه جانشین دانش و سنجش شده است.

کسانی که به دین یا خدا اعتقاد دارند توانایی خود را نشناخته و مردمی نادان و فرومایه و توجیه گر شرایط بد اجتماعی و اقتصادی خود هستند (مثلا آن را دست تقدیر می‌دانند و حرکتی در جهت رفع آن نمی‌کنند.) به همین جهت چون آگاهی ندارند خاصیت انقلابی هم ندارند و نمی‌توانند انقلاب کنند (از دین مسیحیت به دلیل اینکه مردم را به صبردر برابر سختی‌ها و بدبختی‌ها دعوت می‌کند، انتقاد می‌کند).

انسان مثال گیاه است، خشک شده و از بین می‌رود و تمام زیبایی‌های او نیز همچون گلی است که پژمرده می‌شود. آری؛ گیاه خشک و پژمرده می‌شود و انسان نیز مانند گیاه از بین می‌رود اما تنها کلام، افکار و آثار او باقی می‌ماند.