بریده‌هایی از کتاب سعادت زناشویی

«آدم فقط وقتی خوشبخت است که برای دیگری زنده باشد»

من نمی‌توانم به کسی خشم بگیرم. برای من خطای نابخشودنی وجود ندارد. خطاهای دیگران همه یا ترحم‌انگیز است یا تفریح آمیز.

زندگی برای همنوع، جایی که میلی به زندگی برای خودم نیز ندارم چه معنایی دارد؟

کاتیا گفته بود که مردها آسان‌تر از زن‌ها عاشق می‌شوند و احساسات خود را راحت‌تر بیان می‌کنند. گفته بود: «مردها می‌توانند به زنی بگویند که دوستش دارند، حال آن‌که زن‌ها نمی‌توانند.»

سعادت راستین در زندگی یکی بیش نیست و آن این است که انسان برای دیگری زندگی کند.

آیا نبایست پیش از آن‌که بگویم "دوست‌تان دارم" تأمل کرده باشم؟ آخر من چه دارم که نثارتان کنم؟ بله، البته جز عشقم هیچ ندارم!

من دلم خوش بود و با خود می‌گفتم: «چه کنم؟ تقصیر من چیست که خوشبختم؟ ولی چه‌طور می‌توانم دیگران را در این خوشبختی سهیم کنم؟ چه کسی است که خودم را و همهٔ نیکبختی‌ام را نثارش کنم؟»

رنجم فقط از آن بود که این سعادت با سهولت و بی‌تلاشی از جانب من میسر شده است. هیچ‌چیزی نثار آن نکرده بودم و نیرویی که می‌بایست صرف تحصیل این سعادت کرده باشم مرا می‌فرسود.

وقتی بهترین سال‌های زندگی این‌طور بر باد می‌رود فایدهٔ کار چیست؟

عشق مانده است اما دیگر همان نیست که بود. جایش مانده است اما کم‌رمق شده. دیگر نیرو و جان‌مایهٔ گذشته را ندارد.

سعادت راستین در زندگی یکی بیش نیست و آن این است که انسان برای دیگری زندگی کند.

مجازات من فقط آن بود که او دیگر مثل گذشته سراپای وجود و تمامی روح خود را خاص من نمی‌کرد.

یعنی خودت را بابت گذشته ملامت نمی‌کنی؟ مرا ملامت نمی‌کنی؟» «هرگز! بهتر از آن‌چه گذشت ممکن نبود.»

این‌جور زندگی نبود که من می‌خواستم، من مبارزه می‌خواستم. آرزو داشتم که عواطف و احساس هادی زندگی‌مان باشد نه آن‌که یکنواختی زندگی احساس‌مان را به ما القا کند.

ایستاد و کمی فکر کرد و لبخندی زد و این دو بیت شعر لرمانتف را خواند: و او از توفان به‌لابه صلح می‌خواهد ولی توفان کجا صلح می‌شناسد!

و اگر عشقم به او هم‌اکنون بی‌حد نبود از این بیشتر دوستش می داشتم.

گفت: «این حال خود را با موسیقی زایل نکنید. موسیقی حاکم در دل شما در این لحظه به قدری زیباست که روح‌نوازترین آهنگ‌های دنیا به پای آن نمی رسد.»

«بله، ما همه، و خاصه شما زن ها، باید کشاکش زشت و بی‌معنای زندگی را تنها طی کنیم تا به اصل پاکیزهٔ آن برسیم. کسی تجربه‌های دیگری را باور نمی‌کند و نمی‌پذیرد. خیلی مانده بود که تو از دریای دیوانگی‌ها و بازی‌های کودکانهٔ زندگی، که من درگیری ات با آن‌ها را تحسین می‌کردم بیرون آیی. این است که آسوده‌ات گذاشتم تا همه‌چیز را خود بیازمایی و بحران شور شبابت بگذرد و احساس می‌کردم که حق ندارم در تنگنایت بفشارم، گرچه برای من موسم این جوانی‌ها مدت‌ها بود سپری شده بود.»

جلوه‌ای زیبا گرفته بود. او حق داشت که می‌گفت سعادت راستین در زندگی یکی بیش نیست و آن این است که انسان برای دیگری زندگی کند. پیش از آن این حرف او برایم عجیب بود و معنای آن را نمی‌فهمیدم. اما اعتقاد به این اصل بی‌آن‌که خود آگاه باشم در دلم ریشه می‌گرفت.

«آدم فقط وقتی خوشبخت است که برای دیگری زنده باشد»

«این بوسه دیگر بوسهٔ دلباخته‌ای نیست. بوسهٔ یک دوست وفادار است.»

«این‌جور مجالس خودشان زیاد عیبی ندارند. امیال و آمال ارضانشده‌ای که در آن‌ها ایجاد می‌شود کار را خراب می‌کند. هم مضر است و هم زشت.»

می‌دانستم که دوستم دارد

من از همان روز اول دلم را به شمادادم

افسوس هیچ‌چیز گذشته را نمی‌خوری؟»