بریده‌هایی از کتاب سفر سیلکا

«هیچ‌کس نمی‌تونه ما رو قضاوت کنه. هر چی هم بگم نمی‌تونی تصور کنی ما کجا بودیم. فقط دو راه داشتیم: یا باید یه‌جوری نجات پیدا می‌کردیم، یا اینکه می‌مردیم.» هانا می‌خندد. سیلکا با خشمی دوچندان به او می‌نگرد. تا حالا باید به این شرایط عادت کرده باشد - مردم از خودشان سلسله‌مراتبی از خیر و شر درست می‌کنند و بعد تصمیم می‌گیرند که جایگاه تو کجاست.

سولژنیتسین دراین‌باره می‌پرسد: «این قبیلهٔ گرگ‌ها چگونه ازمیانِ مردم خودمان برخاستند؟ آیا واقعاً از خودمان ریشه گرفته‌اند؟ از خون ما هستند؟ بله، از ما هستند.»

بحث نکن. دعوا نکن. سعی کن نامرئی باشی و هر چی بهت می‌گن گوش کنی

آدم هروقت درمانده شه، احساس خشم می‌کنه.»

کسی چه می‌داند وقتی یک‌شبه از همه‌چیزت محروم شوی، چه واکنشی نشان خواهی داد.

آنهایی که قربانی جنگ، اسارت یا ستم شده‌اند، واکنش‌های گوناگونی از خود نشان می‌دهند، و گذشته‌از این، مردم ممکن است خود را در موقعیت آنها بگذارند و حدس بزنند خود چه می‌کردند، اما تا جای آنها نباشی نمی‌فهمی.

مردم از خودشان سلسله‌مراتبی از خیر و شر درست می‌کنند و بعد تصمیم می‌گیرند که جایگاه تو کجاست.

شاید او بتواند جسم تو را از آنِ خویش کند، اما روح و ذهن و قلبت را هرگز نخواهد داشت.

بسیاری به جراحت‌هایشان می‌بالند، زیرا با انگیزهٔ عدالت جنگیده‌اند - برای شرایط بهترِ کار و زندگی.

مردم از خودشان سلسله‌مراتبی از خیر و شر درست می‌کنند و بعد تصمیم می‌گیرند که جایگاه تو کجاست.

اگر به‌زور وظیفه‌ای بر عهده‌ات بگذارند، احساس می‌کنی که دیگر خودت نیستی - انگار روحت را کج‌ومعوج کرده‌اند.

حس عجیبی دارد نگریستن به مردی که نه‌تنها از اسیرکننده‌هایش نیست بلکه رفتاری محترمانه با او دارد.

«یه روز اگه خداوند بخواد تو عشق مادر رو به فرزندش بفهمی؛ می‌فهمی چقدر دوستت دارم.»

وجود اردوگاه‌های کار اجباری هیتلر و گولاگ‌های شوروی فقط به یک دلیل مشترک بود و آن هم زدودن جامعه از دشمنان و استفاده از تمام توان کاری آنها قبل‌از مرگشان. تنها تفاوت این اردوگاه‌ها اندازه و میزان بهره‌وری آنها بود

«برای بدی کردن لازم است شخص باور کند که کارش خوب است، درغیراین‌صورت رفتاری طرح‌ریزی‌شده منطبق با قانون طبیعت است.»

مگر یک انسان چندبار می‌تواند خوار و خفیف شود، از میان برود؟

آنهایی که قربانی جنگ، اسارت یا ستم شده‌اند، واکنش‌های گوناگونی از خود نشان می‌دهند، و گذشته‌از این، مردم ممکن است خود را در موقعیت آنها بگذارند و حدس بزنند خود چه می‌کردند، اما تا جای آنها نباشی نمی‌فهمی.

و امیدوار باشد که روزی دیگر قیامی دیگر به نتیجه‌ای بهتر ختم شود و آنها بتوانند به خانه برگردند.

چه کسانی محافظان این دنیای وحشتناک بودند؟ الکساندر سولژنیتسین دراین‌باره می‌پرسد: «این قبیلهٔ گرگ‌ها چگونه ازمیانِ مردم خودمان برخاستند؟ آیا واقعاً از خودمان ریشه گرفته‌اند؟ از خون ما هستند؟ بله، از ما هستند.»

تاریخ هرگز اسرارش را به‌سهولت نمایان نمی‌کند.

گاهی خوب است که خیلی به قدرت نزدیک نباشی و زیاد ندانی.

تو از چی ساخته شدی؟» «از چیزی سخت‌تر از اونی که فکرش رو کنی.»

«سیلکا، تو فقط برای زنده موندن داری مقاومت می‌کنی. کار دیگه‌ای از دستت برنمی‌آد. تو شجاع‌ترین کسی هستی که می‌شناسم. امیدوارم بدونی.»

مردم از خودشان سلسله‌مراتبی از خیر و شر درست می‌کنند و بعد تصمیم می‌گیرند که جایگاه تو کجاست.

مردی موهایش را با خشونت جمع می‌کند و با قیچی بزرگی تا نزدیک پوست سرش می‌چیند. بدون لحظه‌ای مکث، قیچی را با تیغ اصلاح عوض می‌کند و سر زن را می‌تراشد. خون روی صورت و کمر او می‌چکد. یکی دیگر از زن‌ها را می‌کِشند، برمی‌گردانند و یکی از پاهایش را روی صندلی می‌گذارند. جوزی و سیلکا می‌بینند که مرد بدون هیچ عاطفه یا احتیاطی موهای سر و اندام خصوصی او را می‌تراشد، سپس سرش را بالا می‌گیرد تا نشان دهد کار دختر تمام شده است

کار آن‌قدر طاقت‌فرساست که سیلکا، جوزی و ناتالیا کم‌کم با صدای بلند به ناله و و هن‌هن می‌افتند. با حسرت به زن‌های دیگر نگاه می‌کنند که ده دقیقه وقت دارند تا ابزارشان را زمین بگذارند و استراحت کنند. شانه‌ها، گردن و پشت سیلکا گزگز می‌کند. چند ساعت بعد دنگ‌دنگِ زنگ دوباره به‌گوش می‌رسد.

بی‌صدا برای آیندهٔ بی‌نویدش گریه می‌کند و برای مردمی که هرگز آن را نخواهند دید.

بهتره آدم نسبت‌به هیچ‌کسی هیچ احساسی نداشته باشه.

وقتی از ترسِ جان نمی‌توانی خشم خود را سر اسیرکنندگان خالی کنی، راه دیگری برای تخلیهٔ آن می‌یابی.

تصویر دختر جوانی که تن به خواستهٔ نه یک فرمانده، بلکه دو فرمانده داده بود تا از اردوگاه مرگ جان به‌در ببرد کم‌کم داشت کامل می‌شد.