بریده‌هایی از کتاب کتابی که آرزو می‌کنید والدینتان خوانده بودند

بچه‌ها کاری را که ما انجام می‌دهیم انجام می‌دهند، نه کاری که به آنها می‌گوییم.

من یک مراجع به نام اسکار داشتم که پسری هجده‌ماهه را به فرزندی قبول کرده بود. هر بار که پسرش روی زمین غذا می‌ریخت یا غذایش را نیمه‌تمام می‌گذاشت، اسکار احساس می‌کرد خشم تمام وجودش را فراگرفته است. از او پرسیدم وقتی خودش در دوران کودکی غذایش را می‌ریخت یا آن را نیمه‌تمام می‌گذاشت چه اتفاقی می‌افتاد؟ به‌یاد آورد که پدربزرگش با دستهٔ چاقو به انگشتانش ضربه می‌زد و بعد او را مجبور می‌کرد اتاق را ترک کند. وقتی او به گذشته‌اش نگاه انداخت و فهمید به‌عنوان یک پسربچهٔ کوچک چه احساساتی را پشت سر گذاشته و چطور با او رفتار شده است، به‌عنوان یک کودک دلش برای خودش سوخت و این موضوع کمکش کرد تا در برابر فرزندش صبورتر باشد.

بسیاری از رفتارهایی که به‌ارث برده‌ایم، خارج از آگاهی ما هستند. گاهی‌اوقات، همین مسئله کار را سخت می‌کند و نمی‌توانیم بفهمیم آیا ما همین‌حالا داریم به رفتارهای فرزندانمان واکنش نشان می‌دهیم یا واکنش‌ها و پاسخ‌های الان ما بیشتر در گذشته‌مان ریشه دارند؟

پدرومادربودن می‌تواند کار دشوار، کسل‌کننده، دلسردکننده، ناامیدکننده و پر از زحمتی باشد، درحالی‌که هم‌زمان هم می‌تواند بامزه‌ترین، لذت‌بخش‌ترین، عاشقانه‌ترین و فوق‌العاده‌ترین حسی باشد که تابه‌حال تجربه کرده‌اید.

افرادی که در زندگی یک کودک حضور دارند دنیای او را می‌سازند. این دنیا هم می‌تواند سرشار از تمول و عشق باشد و هم یک میدان جنگ تمام‌عیار.

گاهی‌اوقات احساسات برانگیخته‌شده در وجودمان به بیشتر از یک نسل برمی‌گردند. مادرم قبلاً می‌گفت جیغ‌وداد بچه‌ها در بازی اعصاب‌خردکن است. من هم متوجه شدم زمانی‌که دخترم و دوستانش سروصدا راه می‌انداختند زنگ هشدارم روشن می‌شد، هرچند آنها خودشان داشتند خوش می‌گذراندند. من دلم می‌خواست در این زمینه بیشتر بدانم، به‌همین‌دلیل از مادرم پرسیدم وقتی خودش بچه بود و با سروصدا بازی می‌کرد چه اتفاقی می‌افتاد؟ مادرم به من گفت هنگام تولدش سن پدرش ــ پدربزرگ من ــ تقریباً بیش از پنجاه سال بود، او اغلب اوقات سردردهای وحشتناکی داشت و تمام بچه‌ها مجبور بودند پاورچین‌پاورچین در خانه راه بروند، وگرنه به دردسر می‌افتادند. احتمالاً می‌ترسید اعتراف کنید که گاهی‌اوقات ناراحتی‌ای که از فرزندتان دارید کنترل را به‌دست می‌گیرد، فکر می‌کنید باعث می‌شود خشم‌های نهان تشدید شوند یا واقعی‌تر به‌نظر برسند؛ اما درحقیقت، اسم‌گذاشتن روی احساسات ناخوشایند پیش خودمان و پیداکردن یک روایت جایگزین برای آنها ــ روایتی که در آن کودکانمان را مسئولش نمی‌دانیم ــ به این معناست که فرزندانمان را برای تحریک آن احساسات مقصر نمی‌دانیم. اگر شما بتوانید چنین کاری انجام دهید، احتمالاً باعث می‌شود کمتر آن احساسات را سر فرزندتان خالی کنید.

همان‌طور که ما نباید خودمان را سرزنش کنیم، باید سعی کنیم فرزندانمان را هم سرزنش نکنیم. بسیار راضی‌کننده است که چیزی را داخل جعبه بگذاریم و به آن برچسب بزنیم و فراموشش کنیم، اما برای ما خوب نیست و مسلماً برای شخص درون جعبه هم خوب نیست. قضاوت یک کودک به‌عنوان خوب یا بد، یا با هر صفت و ویژگی‌ای بی‌فایده است، چون رشد و پرورش‌یافتن با برچسب محدودیت بسیار دشوار است: «آدم ساکت»، «آدم دست‌وپاچلفتی»، «آدم پرسروصدا» و...

بچه‌ها کاری را که ما انجام می‌دهیم انجام می‌دهند، نه کاری که به آنها می‌گوییم. پس اگر عادت دارید مدام غرولند کنید و از زمین‌وزمان شکایت کنید، فرزندتان مستعد پذیرش همان عادت بالقوه‌مخرب خواهد بود.

بچه‌دارشدن ممکن است حتی باعث شود سرانجام درک کنید که والدینتان با چه مسائلی روبه‌رو بوده‌اند، شاید آنها را بیشتر تحسین کنید، شاید با آنها بیشتر هم‌ذات‌پنداری کنید و احتمالاً برایشان دلسوزی کنید، اما با فرزند خودتان هم باید همدردی کنید. زمان با این فکر می‌گذرد که وقتی هم‌سن‌وسال الان فرزندتان بودید چه احساسی داشتید و این مسئله کمکتان خواهد کرد تا با کودکتان احساس همدلی بیشتری کنید. این کار به شما کمک می‌کند وقتی کودکانتان طوری رفتار می‌کنند که باعث می‌شوند بخواهید از خود دورشان کنید، آنها و احساساتشان را

احتمالاً مسئله این است که به‌عنوان یک کودک احساس کرده‌اید افرادی که عاشقتان بودند شاید همیشه دوستتان نداشته‌اند. احتمالاً گاهی‌اوقات آنها شما را مزاحم، سخت‌گیر، ناامیدکننده، بی‌اهمیت، آزاردهنده، دست‌وپاچلفتی یا احمق… می‌دیده‌اند. زمانی‌که شما با رفتار فرزندتان این مسئله را به‌یاد می‌آورید، احساساتتان برانگیخته می‌شوند و درنهایت شروع به دادوفریاد می‌کنید یا هر رفتار منفی‌ای را در وجودتان با واکنشی افراطی نشان می‌دهید.

اگر زمانی‌که مادربزرگ برای کودکتان یک سوپ عدس خوشمزه درست کرده است، شما او را به‌خاطر شکایت از غذا بچهٔ لوس و بی‌فکر خطاب کنید، او احساس می‌کند وقتی معلم پیانوی چندش‌آورش دستش را روی پایش می‌گذارد نمی‌تواند چیزی به شما بگوید. تفاوت بین این دو مسئله برای ما کاملاً واضح و روشن است، اما برای بچه‌ها هر دو موضوع زیر لایه‌ای از «چیز نفرت‌انگیز» دفن شده‌اند و اگر مسائل ناخوشایند به‌عنوان موضوعی بی‌ربط به‌وسیلهٔ شما رد شوند، فرزندتان ممکن است احساس کند درمیان‌گذاشتن بیشتر آنها ارزش تحقیرشدن ندارد.

مهربان‌بودن به معنای قربانی یا خجالتی‌بودن نیست؛ مهربان‌بودن به معنای این نیست که در زمان عصبانیت احساساتتان را بروز ندهید؛ مهربانی یعنی بدون اینکه به‌طرف مقابل توهین کنید یا او را مورد سرزنش قرار دهید احساساتتان را، هرچیزی که هست، درست و واضح بیان کنید.

خبر خوب اینکه، مهربانی مُسری است. حتی اگر مهر و محبتی که بروز می‌دهید یک‌طرفه است، تحقیقات نشان داده‌اند که احتمالاً شریک زندگی‌تان آن مهربانی را دریافت خواهد کرد و به شما بازخواهد گرداند.

طبق تجربه، یک بحث خوب زمانی جواب می‌دهد که با «عبارت‌های اول‌شخص» شروع شود، نه با «عبارت‌های دوم‌شخص»؛ برای مثال: «من وقتی مشغول موبایلت هستی و جوابم را نمی‌دهی خیلی ناراحت می‌شوم.» نه اینکه: «تو وقتی مشغول موبایلت هستی همیشه مرا نادیده می‌گیری.» تعداد کمی از ما دوست داریم اعمال و رفتارهایمان زیر ذره‌بین اشخاص دیگری قرار بگیرند و به‌وسیلهٔ آنها گفته شوند ــ به‌خصوص به‌طور منفی. اگر توضیح دهید چیزهایی که می‌بینید و می‌شنوید چه احساسی در شما ایجاد می‌کنند، آن‌موقع دارید دربارهٔ خودتان صحبت می‌کنید و شنیدن این چیزها برای طرف مقابل بسیار آسان‌تر خواهد بود.

زمانی‌که شما با خشم یا دیگر احساسات ناخوشایند نسبت به فرزندتان واکنش نشان می‌دهید به این دلیل است که آموخته‌اید وقتی هم‌سن‌وسال او بودید از خودتان در برابر احساساتی که در وجودتان برانگیخته می‌شدند دفاع کنید. خارج از آگاهی و اطلاع شما، رفتارهای فرزندتان تهدیدی است برای برانگیختن احساسات گذشته‌تان، ازجمله سرخوردگی، نیاز شدید، تنهایی و حسادت.

اگر کودکتان را در حال بهانه‌گیری و بدخلقی تماشا کنید، می‌بینید که اصلاً از این کارها لذت نمی‌برد. هیچ‌کس انتخاب نمی‌کند که چنین احساسی داشته باشد، اما اگر آن احساس را دارد پس حتماً انتخابی پشت آن احساس وجود دارد.

حالا می‌توانم نتیجهٔ تمام توجهی را که به توبی دارم ببینم. این توجه احساس خوبی به او می‌دهد، نه‌تنها حالا بلکه در آینده. من و تونی داریم او را سرشار از عشق می‌کنیم، به امید اینکه وقتی بزرگ‌تر شد عشقی را که در وجودش دارد به دیگران هدیه دهد. این‌طوری احساس ارزشمندی می‌کند

نوزادتان چه احساسی دارد؟ روی زمین دراز بکشید و تصور کنید احساس بی‌قراری، تنهایی، تشنگی و گرسنگی در آن موقعیت چگونه است، درحالی‌که نمی‌توانید هیچ حرفی بزنید ــ نه کلمه‌ای برای فکرکردن دارید و نه کلمه‌ای برای ارتباط برقرارکردن. تصور کنید فقط جسم و احساسات‌بودن چگونه است. نه می‌توانید بنشینید و نه غلت بزنید، حتی نمی‌توانید احساستان را بیان کنید. تمام کاری که می‌توانید انجام دهید این است که دراز بکشید و فقط احساس کنید. حالا تصور کنید نجات پیداکردن، درآغوش‌گرفتن و آرامش‌یافتن در وجود شخص دیگر چه احساسی دارد. بااینکه هنوز هیچ کلمه‌ای برای استفاده‌کردن ندارید ــ نه گذشته، نه آینده، فقط اکنون، بدن و احساسات.

هیچ‌چیزی در این دنیا مثل پدرومادرشدن به ما یاد نمی‌دهد که انسان‌ها قبل‌از اینکه بتوانند فکر کنند، احساس می‌کنند و اینکه بچه‌ها و نوزادان بیشتر از هر شخص دیگری در این زمینه پیشگام هستند.

مدل ایدئال بحث‌کردن به‌دنبال برنده‌شدن نیست بلکه بیشتر در پی فهمیدن و درک‌کردن است.