بریده‌هایی از کتاب تسخیر نان

هر کتاب در دسترسش را می‌بلعید

سوسیالیسم دولتی به‌طور قطع پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای داشته است.

در فرانسه یکی از طرفداران فوریه، کونسیدران، مانیفست درخشان خود را منتشر کرد که دربرگیرندهٔ ملاحظات نظری بسط‌یافته‌ای دربارهٔ رشد سرمایه‌داری بود. نگاهی که امروز «سوسیالیسم علمی» نامیده می‌شود. پرودون دیدگاه‌های خود را دربارهٔ آنارشیسم و همزیستی، بدون مداخلهٔ دولتی، پیش می‌برد. لویی بلان کتاب خود، سازمان‌دهی کار را منتشر کرد که بعدها به برنامهٔ لاسال مبدل شد. ویدال در فرانسه و لورنتس اشتاین در آلمان، در دو اثر درخشان ] بازتولید ثروت یا عدالت توزیعی در اقتصاد اجتماعی [و] سوسیالیسم و کمونیسم در فرانسه کنونی[ که در به‌ترتیب در سال‌های ۱۸۴۶ و ۱۸۴۷ منتشر ساختند، مفهوم‌پردازی‌های نظری کونسیدران را بیش از پیش بسط دادند و سرانجام ویدال، و بیش از او پِکور، نظامی از اشتراک‌گرایی را با جزئیات کامل به تصویر کشیدند و ویدال کوشید با جلب رأی «شورای ملی» سال ۱۸۴۸، آن را به‌صورت قانون درآورد.

پیامبرانی که همواره آماده‌اند تا شجاعت، درک بالا و هوشمندی دیگران را زیر سؤال ببرند و باور دارند خودشان تنها کسانی هستند که می‌توانند با چوب‌دست قدرتشان جامعه را هدایت کنند.

جامعه‌ای مبتنی بر نظام مزدی و استثمار توده‌ها به‌دست سرمایه‌دارها، نمود سیاسی خود را در پارلمانتاریسم می‌یابد.

حق کار چیزی نیست مگر چرخ عصاری سودگرایی. زمان آن رسیده است که کارگران بر حق توارث اشتراکی خودشان تأکید کنند و میراث مشترکشان را به تملک درآورند.

کارگر، تحت نام «قرارداد آزاد»، ناگزیر است همان قیود فئودالی را بپذیرد. زیرا وقتی زمان انتخاب فرا می‌رسد، شرایط بهتری پیش روی او نخواهد بود. همه‌چیز تحت مالکیت خصوصی است و او، یا باید این شرایط را بپذیرد یا از گرسنگی بمیرد. نتیجهٔ این اوضاع آن است که تمامیت تولید به مسیری اشتباه می‌افتد. شرکت‌ها هیچ اهمیتی به نیازهای اجتماع نمی‌دهند. تنها هدفشان بالاتر بردن منافع سرمایه‌گذار است. حال آنکه تورم مداوم در تجارت و بحران‌های ادواری صنایع، هرکدام هزاران کارگر را روانهٔ خیابان‌ها می‌کند.

نود درصد ثروت‌های کلانی که در ایالات‌متحده ایجاد شده است (آن‌گونه که هنری جورج در کتاب مسایل اجتماعی خود نشان داده‌است) نتیجهٔ راهزنی‌ها و رذالت‌های بزرگ‌مقیاسی بوده که با همکاری دولت صورت گرفته‌اند.

اما زنان هم سهم خودشان را از رهایی بشری طلب می‌کنند. زن دیگر نمی‌خواهد بار کار خانگی را بر عهده داشته باشد. به باور او، سال‌ها زمانی که او برای تربیت فرزندانش صرف می‌کند، کاری کافی و بسنده است. او دیگر نمی‌خواهد آشپز، تعمیرکار و نظافت‌چی خانه هم باشد! به لطف زنان آمریکایی که رهبری نهضتی برای دست‌یابی به این مطالبات را بر عهده گرفته‌اند، حالا می‌توان صدای شکایت عمومی [مردان] در ایالات‌متحده را شنید که از کم شدن تعداد زنانی به فغان آمده‌اند که حاضرند جایگاه خود را پایین بیاورند و به کارهای پست خانگی رضایت دهند. بانوی من ترجیح می‌دهد وقتش را به هنر، سیاست، ادبیات یا حتی میز قمار اختصاص دهد. دختران کارگر اندکی پیدا می‌شوند که به بردگی خانگی تن بدهند و پیدا کردن خدمتکار در ایالات‌متحده نیز به این سادگی نیست.

بگذارید انقلاب به راه خودش برود، زیرا قحطی دیگر دشمنی نیست که باید از آن ترسید. نه، خطری که انقلاب را تهدید می‌کند، ترس، تعصب و نیمه‌کاری است. خطر همانی است که دانتون می‌دید، زمانی که خطاب به مردم فرانسه فریاد برآورد: «جسارت، جسارت، و پس از آن، جسارت!» اگر در آغاز، افکار جسورانه‌ای در سر داشته باشیم، اعمال جسورانه هم از راه خواهند رسید.

«در ویران ساختن است که می‌سازیم»

آن‌وقت درمی‌یابیم که در مقابل هر تکه رختی که می‌خریم، به گروه بزرگی از انگل‌های سرمایه‌داری حق حساب داده‌ایم.

کارگر یدی همواره پایین‌تر از کارگر ذهنی در نظر گرفته می‌شود. آن کسی که ده ساعت در کارگاه‌ها جان می‌کند، وقت، و بیشتر از آن، امکان و ابزار آن را ندارد که جذابیت‌های والای علوم و هنرها را به‌دست آورد یا حتی آمادگی التذاذ از آن‌ها را در خودش ایجاد کند. او باید به پسماندهٔ میز برخورداران و بهره‌مندان راضی باشد.

«این‌ها اعتراضاتی است که تمام نظام‌های کمونیستی باید با آن روبه‌رو شوند و بنیان‌گذاران جوامع نوینی هم که در بیابان‌های آمریکا تأسیس شده‌اند، هیچ‌گاه آن را درک نکرده‌اند... اجتماع بیهوده کوشید تا ضروریات عام زندگی افراد را تأمین کند؛ هر آموزشی را سرکوب کند که به بسط فردیت افراد یاری می‌رساند؛ و تمام متون خواندنی را، مگر انجیل، از میان ببرد... جامعه نمی‌تواند در شرایطی که احساسات فردی، تمایلات هنری و تمام مسیرهای پیشرفت را از میان می‌برد، به حیات خود ادامه دهد. آیا کمون آنارشیستی هم باید مسیر مشابهی را در پیش گیرد؟ روشن است که نه؛ اما به‌شرط آنکه دریابد علاوه بر تولید تمام ضروریات زندگی مادی، باید برای ارضای تجلیات ذهن بشری هم تلاش کند.»

افزون بر این، تمایلی هرچند کم‌رمق به این وجود دارد که نیازهای هر فرد، بدون در نظر گرفتن خدمات گذشته یا حال او به اجتماع موضوع بررسی [و ارضا] قرار گیرد. آرام‌آرام جامعه را به‌مثابه یک کل در نظر می‌گیریم که هر بخش آن، آن‌قدر با بخش‌های دیگر پیوند خورده که ارائهٔ خدمتی به یک بخش آن، به‌معنی ارائهٔ خدمت به تمامی بخش‌هاست. زمانی که به یک کتابخانهٔ عمومی می‌روید – به‌طور قطعی، نه کتابخانهٔ ملی پاریس، بلکه برای مثال، موزهٔ بریتانیا یا کتابخانهٔ برلین - کتابدار پیش از آنکه یک یا پنجاه کتابی را که خواسته‌اید به شما بدهد، از شما نمی‌پرسد چه خدمتی به جامعه ارائه می‌کنید.

آن‌چه ما می‌خواهیم، سامان دادن امور به‌گونه‌ای است که هر فرد انسانی که پا به این جهان می‌گذارد، در وهلهٔ نخست بخت یادگیری یک کسب‌وکار سودبخش و استادی در آن را داشته باشد و پس از آن نیز، بتواند آزادانه به کسب‌وکار خودش بپردازد؛ بدون آنکه بخواهد از ارباب یا مالکی اجازه بگیرد یا مجبور باشد سهم شاهانه‌ای را از آن‌چه تولید می‌کند به صاحب زمین یا سرمایه‌دار واگذارد.

«نظر به اینکه ما گرسنه خواهیم ماند، اگر باز هم تحمل کنیم که غارتمان کنید، می‌خواهیم مشخص کنیم که فقط شیشه‌های پنجره، ما را از نان خوبی جدا می‌کنند که نداریم. نظر به اینکه ما را از این پس با تفنگ و توپ تهدید می‌کنید؛ تصمیم گرفته‌ایم که از این پس از زندگی بد، بیشتر بترسیم تا از مرگ...»

دوگانهٔ سطحی «نئولیبرالیسم در برابر نئومارکسیسم»

چالش اساسی ایران «بحران آگاهی» است، بحرانی که با ایدئولوژی چپ و راست حل نمی‌شود و تنها چارهٔ آن، همین کوشش نظری برای ترجمه و تفسیر متون اساسی اندیشهٔ فلسفی و اجتماعی است تا آنگاه که گام‌های نظری جدی برای شناخت جامعهٔ ایران و پاسخ‌های فلسفی به آن برداریم.

میخائیل باکونین و پیتر کروپتکین (هرچند که یک روس دیگر، لئو تالستوی،

ما به‌واقع ثروتمندیم. ثروتمندتر از آنچه گمان می‌کنیم

چنین چیزی از طریق فعالیت‌های پارلمانی قابل دسترسی نیست.

بیایید شجاعت آن را داشته باشیم که بگوییم رفاه برای همگان، که امری امکان‌پذیر است، باید تحقق یابد.

ثروت ثروتمندان از کجا آمده است. اما کمی تعمق کافی خواهد بود تا دریابند این ثروت‌ها از فقر فقرا برآمده‌اند. اگر دیگر فقیری و درمانده‌ای وجود نداشته باشد، دیگر هیچ ثروتمندی هم نخواهد بود که استثمارشان کند.

زمین‌دار ثروت خود را مرهون فقر کشاورزان است و ثروت سرمایه‌داران نیز از منبع مشابهی تأمین شده است.

اشتراک‌گرایی، آنگونه که ما می‌شناسیم، نظام دستمزدی را از میان نمی‌برد، هرچند تغییرات و تعدیلات فراوانی در نظام کنونی چیزها ایجاد می‌کند. اشتراک‌گرایی تنها حاکم را عوض می‌کند؛ یعنی شکلی از حکومت نمایندگی ملی یا محلی را جایگزین کارفرمای فردانی می‌سازد. در اشتراک‌گرایی، این نمایندگان ملت یا کمون و نمایندگان و مقامات برگزیدهٔ آنان هستند که زمام صنایع را به‌دست می‌گیرند. آنان‌اند که حق به خدمت گرفتن تولید اضافه را - به نام منافع جمع - به خود اختصاص می‌دهند. افزون بر این، اشتراک‌گرایی خط ممیز ظریف اما پهن‌دامنه‌ای میان کارگران و حرفه‌ای‌ها ترسیم می‌کند. کارگر فاقد تخصص در چشم اشترک‌گرا، یک کارگر ساده است، حال آنکه کار یک صنعت‌گر ماهر، یک مکانیک، یک مهندس، یک دانشمند و نظایر آن، مصداق آن چیزی است که مارکس آن را «کار پیچیده» می‌نامید و [به همین دلیل] مستحق حقوقی بیشتر [می‌دانست]. اما کارگران و صنعت‌گران، بافندگان و دانشمندان، همگی بردگان مزدبگیر دولت هستند.

موعظه کردن از صبر، کار بی‌حاصلی خواهد بود. مردم بیش از این صبر نخواهند کرد و اگر غذا نرسد، نانوایی‌ها را غارت خواهند کرد.

«نظم» باید به هر قیمتی که هست، حفظ شود. نظم، انضباط و فرمان‌برداری! سرمایه‌داران هم که دریافته‌اند هرگاه مردم به‌دست کسانی گلوله‌باران شوند که خود را انقلابی می‌دانند، خودِ انقلاب در چشم توده‌ها نفرت‌انگیز جلوه خواهد کرد،

«این یک انقلاب واقعی است رفقا. هیچ اشتباهی در کار نیست. امروز عصر به فلان‌جا بیایید. تمام محله خواهند آمد و خانه‌های مسکونی را دوباره از نو توزیع خواهیم کرد. اگر از این زاغه‌ای که در آن زندگی می‌کنید خسته شده‌اید، بیایید و یک آپارتمان پنج‌اتاقه بگیرید. نگران هم نباشید، زیرا وقتی در آن ساکن شدید، همان‌جا خواهید ماند. مردم دست به سلاح برده‌اند و اگر کسی بخواهد شما را از خانه‌تان بیرون کند، باید با آن‌ها طرف شود.»

به هر روی، سؤال این نیست که آیا بی‌عدالتی وجود خواهد داشت یا نه؛ سؤال این است که چطور می‌توان تعداد چنین مسائلی را کاهش دا