بریده‌هایی از کتاب بیست و هشت روز تمام

دیوانه‌کننده است که آدم چه زود می‌تواند دوباره امیدوار شود.

در مرگ، همهٔ ما انسان‌ها مشابه بودیم - حتی اگر ادیان چیز دیگری ادعا کنند

در زندگی، مهم‌ترین چیز رسیدن به نتیجه نیست، بلکه این است که آدم تصمیم به انجام کاری بگیرد.

«هرکسی آزاد است تصمیم بگیرد می‌خواهد چطور انسانی باشد.»

کسی برنده است که کمتر بترسد.

«دومین سلاح بُرنده یک ظالم، دروغ‌هایش است.» هانا پرسید: «و بُرنده‌ترین؟» «ترس.»

کسی برنده است که کمتر بترسد. حالا متوجه این موضوع شدم. آلمانی‌ها به همین دلیل بر یهودیان چیره شده بودند. تا این لحظه. ولی ما دیگر ترس نداشتیم. چون مرده بودیم.

کودکان فقط جلوی بیمارستان نشسته بودند و سرباز اس‌اس بدون هیچ دلیلی آن‌ها را کشته بود.

درحالی‌که خانم‌ها به امورات خانه رسیدگی می‌کردند، آقایان تمام روز مشغول عبادت بودند. تصور من از یک خانوادهٔ خوشبخت چیزی جز این بود.

آدم می‌خواهد چطور انسانی باشد؟

شاید روبین‌شتاین واقعاً دیوانه نبود. شاید عاقل بود، چون از آلمانی‌ها نمی‌ترسید. احتمالاً همهٔ ما را به‌خاطر ترسمان از آلمانی‌ها به سخره می‌گرفت، همان‌طور که ما به دیوانه‌بازی‌هایش می‌خندیدیم.

قهرمان بودن یک چیز نسبی بود. بستگی به این داشت که آدم کدام طرف قرار می‌گرفت.

«هرکسی آزاد است تصمیم بگیرد می‌خواهد چطور انسانی باشد.» بعد نگاه عمیقی در چشمانم کرد: «پرسش این است میرا کوچولو، که تو مایلی چطور انسانی باشی؟» آهسته و با حالتی تدافعی گفتم: «کسی که زنده بماند.» دلقک گفت: «به نظر من مفهوم زندگی باید ورای این حرف‌ها باشد.»

به خدا باور نداشت، به خودش باور نداشت، ولی به ترحم شیاطین باور داشت! جروبحث کردن با او چه فایده‌ای داشت؟

داشتن موهای بلوند، صورت کک‌مکی و چشمان آبی حتی می‌توانست خودش را آلمانی جا بزند.

یک آلمانی مسیرش را به‌خاطر یک یهودی تغییر نمی‌دهد. در این لحظه برایم مشخص شد که از نظر او، من فقط کسی بودم که راهش را سد کرده بود. ما یهودی‌ها جلوی دست‌وپای آلمانی‌ها را گرفته بودیم. پشت قضیه چه نهفته بود؟ نمی‌دانستم. تسلط بر دنیا؟ ایجاد یک جامعهٔ آریایی؟ نیک‌بختی؟ یا داشتن یک زندگی بدون باکتری؟ ما باسیل‌هایی بودیم که باید نابود می‌شدند. بیش از این ارزش نداشتیم. نه کسی ملاحظه‌مان را می‌کرد، نه به ما احساسات نشان می‌داد. مخصوصاً احساسات که اصلاً. ما فقط دردسر بودیم. دردسر و مزاحم.

اگر زمانی از خودم می‌پرسیدم که معدود آلمانی‌هایی که به نظر ما یهودیان چیزی شبیه انسان بودند، چگونه می‌توانستند این‌همه قتل و جنایت را تحمل کنند، جواب سؤال در همین صحنه نهفته بود: در عالم مستی.

اغلب وقتی ترس وجودم را فرا می‌گیرد، سطح چیزی را لمس می‌کنم تا آرام شوم: سطح فلزات، سنگ، پارچه - فرقی نمی‌کند، مهم این است که متوجه شوم غیر از ترسم، چیز دیگری هم در دنیا وجود دارد.

آیا مگر با کسی ازدواج کردن، به‌قصد نجات جانش، عالی‌ترین شکل عشق نیست؟

قهرمان بودن یک چیز نسبی بود. بستگی به این داشت که آدم کدام طرف قرار می‌گرفت.

کمتر از نیم‌ساعت بعد یکی از دریچه‌ها را بلند کرد و ما یکی پس از دیگری وارد مجرای فاضلاب شدیم. آبراهام چراغ‌قوه‌به‌دست، من و یوزف هرکدام با یک شمع. بلافاصله تا زانو وارد آب شدیم. بوی گند به شدت آزاردهنده بود.

در زندگی و مرگ هیچ‌کس، هیچ منطقی نهفته نبود.

کسی برنده است که کمتر بترسد.

باتوجه‌به مرگی که در انتظار بود، چه چیزها که برای آدم‌ها مهم نبود...

در گتو صدهاهزار نفر زندگی می‌کردند، ولی فقط سه نفر بودند که همه آن‌ها را می‌شناختند. یکی خوار شمرده می‌شد، یکی بسیار عزیز بود و یکی که مسخره‌اش می‌کردند. کسی که همه مسخره‌اش می‌کردند، روبین‌شتاین بود.

بندبند وجودم می‌خواست فرار کند. و از مدت‌ها قبل یاد گرفته بودم به غریزه‌ام اعتماد کنم. وگرنه موفق نمی‌شدم به شانزده‌سالگی برسم.

در کرهٔ خاکی هیچ انسان دیگری وجود نداشت که او را به اندازهٔ این موجود کوچک و ظریف دوست داشته باشم.

کسی برنده است که کمتر بترسد.

«اگر موجوداتی که ساکن قلمرو سلطنتی من هستند، باور کنند که دختری با در دست داشتن سه آینهٔ جادویی می‌تواند آن‌ها را نجات بدهد، هیچ‌وقت خودشان دست به اسلحه نمی‌برند.» «پس تمام این‌ها دروغ بود...» اصلاً نمی‌توانستم باور کنم. ظالم با خوشحالی گفت: «دومین سلاح بُرنده یک ظالم، دروغ‌هایش است.» هانا پرسید: «و بُرنده‌ترین؟» «ترس.»

اگر فصل بهار فرا نرسیده بود، مردن آسان‌تر می‌شد. در این صبح ۱۹ آپریل ۱۹۴۳، خورشید بر فراز گتو هم می‌تابید و نه‌تنها زندگی را، بلکه مردن را هم برایمان سخت کرده بود.