بریده‌هایی از کتاب دفترچه‌ها

به پوچ‌گرایی، گفته‌ای از تولستوی را به‌عنوان نمونه‌ای از منطقِ غیرمنطقی باید افزود: «اگر همهٔ مائده‌های دنیوی که ما برای‌شان زندگی می‌کنیم، همهٔ لذت‌هایی که از زندگی می‌بریم، ثروت، افتخار، شأن و اعتبار و قدرت را مرگ از ما برباید، این مائده‌ها هیچ ارزش و مفهومی ندارند. اگر زندگی جاودانه نباشد، خیلی ساده چیز پوچی است، ارزش زنده‌بودن را ندارد و باید هر چه زودتر به‌وسیلهٔ خودکشی از شرش خلاص شد.» (اعتراف.) اما تولستوی کمی بعد گفته‌اش را این‌گونه اصلاح می‌کند: «وجود داشتن مرگ ناچارمان می‌کند یا داوطبانه از زندگی چشم بپوشیم، یا زندگی‌مان را طوری تغییر دهیم و مفهومی به آن ببخشیم که مرگ نتواند آن را برباید.»

غریزهٔ شهوت شاید به این علت در انسان پدید آمده که او را از راه اصلی‌اش منحرف سازد. این غریزه افیونش است. همه‌چیز در آن به خواب می‌رود. بیرون از آن، همهٔ چیزهای دیگر زندگی‌شان را از سر می‌گیرند. درعین حال پارسایی نژاد را نابود می‌کند، موضوعی که شاید حقیقت داشته باشد.

تنهایی، تجمل ثروت‌مندان است.

آدم‌ها در سیاست درک نکرده‌اند بعضی از برابری‌ها تا چه اندازه دشمن آزادی هستند. در یونان مردمانِ آزادی وجود داشتند، چون برده‌هایی هم در آن می‌زیستند.

پارَن خدا خودش را نیافریده. او زادهٔ غرور انسان است. فهمیدن، آفریدن است.

«ما در چهل‌سالگی با همان گلوله‌ای خواهیم مرد که در بیست‌سالگی به قلب‌مان شلیک کرده‌ایم.»

در عشق حرمتی وجود دارد. اگر از دست داده شود، دیگر از عشق چیزی باقی نمی‌ماند.

چند کلمه از گراهام گرین که در دفتر خاطراتش یادداشت کرده: «نباید از مرگ ترسید، چون با این کار شأن و اعتبار زیادی به آن داده می‌شود.»

اگر می‌توانستید از تنهایی حداکثر استفاده را ببرید، این همه درباره‌اش نمی‌نوشتید.

«آدم باید عشقی داشته باشد ــ عشقی بزرگ در زندگی‌اش، زیرا عذر موجهی خواهد شد برای نومیدی بی‌دلیلی که از پا درِمان آورده است.

اگر به نقطهٔ عطفی در زندگی‌ام رسیده‌ام، به خاطر آن چه به دست آورده‌ام نیست، بلکه به علت چیزهایی است که از دست داده‌ام.

همزمان چه فاصله‌ای و چه تفاهم پنهانی میان‌مان وجود دارد.

آن‌چه برای زن‌ها تحمل‌ناپذیر است مهربانی بدون عشقی است که مرد می‌تواند به آن‌ها ابراز کند.

اراده نیز گونه‌ای تنهایی است.

پوچی فرمان‌روا است و عشق نجات‌دهنده.

بی‌گناهی یک فرد هماهنگ شدن مطلق با جهانی است که در آن زندگی می‌کند. مثال: بی‌گناهی گرگ. بی‌گناه کسی است که توضیحی نمی‌دهد.

«این عرب‌ها روبنده روی صورت دخترهاشان می‌گذارند. آه! هنوز متمدن نشده‌اند.»

مشکل بزرگ زندگی، دانستن این امر است که چگونه باید با آدم‌ها کنار آمد.

همانندهای من، آن‌هایی هستند که به‌رغم همه‌چیز دوستم دارند، به‌رغم خوارشدن به من علاقه‌مند می‌مانند، به‌رغم فرومایگی، برخلاف خیانت‌کردن، مرا و نه آن‌چه کرده و خواهم کرد و تا زمانی که خودم را دوست دارم، آن‌ها هم دوستم دارند، حتا اگر خودکشی کنم.»

‫مرد می‌گوید: «آدم باید عشقی داشته باشد ــ عشقی بزرگ در زندگی‌اش، زیرا عذر موجهی خواهد شد برای نومیدی بی‌دلیلی که از پا درِمان آورده است.

ژوئیه آن‌چه برای زن‌ها تحمل‌ناپذیر است مهربانی بدون عشقی است که مرد می‌تواند به آن‌ها ابراز کند. برای مرد، ملایمتی تلخ است.

این کارگر پیری که جلو پنجره‌اش ایستاده، عینک قدیمی بزرگی به چشم دارد که برای خواندن کتابی که عاقلانه کف دو دستش باز نگه داشته، می‌خواهد از آخرین روشنایی‌های روز استفاده کند.

باید با رنج تنفرانگیز بشریت خود را آلوده کرد و بهایش را پرداخت. دنیای کثیف، منزجرکننده و چسبناک درد و رنج.

عشق شادی گذشته‌ام و رنج امروزم است.

آیا می‌توان کشوری را مانند یک زن دوست داشت؟

هیچ چیزی را بر پایهٔ عشق نمی‌توان بنیاد گذاشت: عشق گریز است، گسیختگی است، لحظه‌های شگفتی‌انگیز است یا سقوطی بی‌تأخیر.

کمونیسم پیامد منطقی مسیحیت است.

کسانی که زیادی عدالت را دوست دارند، حق عاشق بودن را ندارند.

و زندگی چیزی نیست جز شکنجهٔ طولانی زاییدن.

عجیب است: عدم امکان تنهابودن و عدم امکان تنها نبودن. آدم هر دو را می‌پذیرد. دوتایی با هم سودمندند.