بریده‌هایی از کتاب دادگسترها

کالیایف (پس از کمی سکوت.): هیچ‌کس تو را آن‌گونه که من دوست دارم، دوستت نخواهد داشت. دورا: می‌دانم. اما بهتر نیست مثل هرکس دیگری دوستم داشته باشی؟ کالیایف: من هرکس دیگر نیستم. تو را آن‌گونه که هستم دوست دارم.

«مرگ بزرگ‌ترین اعتراضم علیه دنیایی از اشک و خون است...»

باید این حقیقت را بپذیریم که با یکدیگر متفاوتیم و اگر می‌توانیم، همدیگر را دوست داشته باشیم.

اگر تنها راه‌حل مرگ است، پس توی راه درستی قدم نگذاشته‌ایم. تنها راه درست آن راهی است که به زندگی و به خورشید می‌رسد. دیگر آدم تمام مدت سردش نخواهد بود...

عشق یعنی همین، هرچه داری ببخشی، دست به هر فداکاری بزنی بی‌آن‌که امید به دریافت پاداشی داشته باشی.

کلیسا بخشودگی را برای خودش نگه داشته و نیکوکاری را به‌عهدهٔ ما واگذاشته.

آیا می‌توانم کاری را که خودم نمی‌توانم بکنم، به دیگران توصیه بکنم؟

کسانی که به‌راستی دوستدار عدالتند، حق عاشق‌شدن ندارند. آن‌ها مانند من به‌پا خاسته‌اند، با سر برافراشته و نگاه ثابت. عشق چه‌گونه می‌تواند در این دل‌های مغرور جایی برای خود باز کند؟ عشق به‌ملایمت سر فرود می‌آورد، یانِک. ما سرمان برافراشته است و گردن‌مان استوار.

کشتن بچه‌ها خلاف شرافت است و اگر روزی، زنده باشم و انقلاب بخواهد راهش را از راه شرافت جدا سازد، من هم از آن کناره خواهم گرفت.

گراندوشسهمان صدا! صدای تو شبیه صدای اوست. همهٔ آدم‌ها وقتی می‌خواهند دربارهٔ عدالت حرف بزنند، همان لحن و همان صدا را دارند. او می‌گفت: «این عادلانه است!» آن‌وقت بقیه باید ساکت می‌ماندند. شاید اشتباه می‌کرد، تو هم اشتباه می‌کنی..

زندگی همچنان به‌نظرم چیز شگفت‌انگیزی می‌آید. زیبایی و خوشبختی را دوست دارم! به همین دلیل است که از استبداد متنفرم.

بی‌عدالتی میان آدم‌ها جدایی می‌اندازد. شرمندگی، رنج، بدی‌ای که آدم در حق دیگران می‌کند و جنایت، میان‌شان تفرقه می‌اندازد. زندگی‌کردن یک نوع شکنجه است، چون زنده‌بودن هم جدایی به‌وجود می‌آورد.

برای فرارکردن باز هم شهامت و ابتکار لازم است

ولی عشق یعنی همین، هرچه داری ببخشی، دست به هر فداکاری بزنی بی‌آن‌که امید به دریافت پاداشی داشته باشی.

برای بخشیدن جنایت‌هایت، وادارت می‌کنند جنایت‌های دیگری مرتکب شوی؟

اگر روزی، زنده باشم و انقلاب بخواهد راهش را از راه شرافت جدا سازد، من هم از آن کناره خواهم گرفت.

دوست‌داشتن، بله، اما دوست داشته‌شدن!... نه، باید به حرکت ادامه داد. آدم دلش می‌خواهد متوقف شود. حرکت، حرکت! آدم دوست دارد دست‌هایش را دراز کند و خودش را رها سازد. ولی این بی‌عدالتی لعنتی مثل چسب به آدم می‌چسبد و دست‌بردار نیست. باید فعالیت کرد. ما محکومیم از خودمان بزرگ‌تر باشیم و از توان‌مان فراتر برویم. انسان‌ها و چهره‌ها کسانی هستند که آدم دلش می‌خواهد دوست‌شان داشته باشد. بیش‌تر عشق تا عدالت. ولی نه، باید به حرکت ادامه داد، حرکت کن

ما بیش‌تر از آن‌چه مدیونیم، دین‌مان را ادا می‌کنیم.

می‌توانم کاری را که خودم نمی‌توانم بکنم، به دیگران توصیه بکنم؟

من پذیرفته‌ام دست به آدم‌کشی بزنم تا استبداد ریشه‌کن شود. اما در پس آن‌چه تو می‌گویی چهرهٔ استبدادی را می‌بینم که اگر مستقر شود، از من یک آدم‌کش خواهد ساخت، حال آن‌که من می‌خواهم دادگستر باشم، مجری عدالت.

فقط می‌خواستم این را به‌شما بگویم که اگر همچنان درمورد حرف‌زدن دربارهٔ حکم پافشاری کنید و بگویید فقط حزب بوده که قضاوت کرده و آن را به مورد اجرا گذاشته، گراندوک نه به‌وسیلهٔ یک بمب، بلکه توسط یک عقیده کشته شده، آن‌وقت دیگر نیازی به لطف و بخشودگی نخواهید داشت.

کاری زشت‌تر و نفرت‌انگیزتر از جنایت‌کاربودن هم وجود دارد و آن واداشتن کسی که برای این کار ساخته نشده به ارتکاب جنایت. مرا نگاه کنید. قسم می‌خورم که من برای کشتن ساخته نشده بودم.

بی‌عدالتی میان آدم‌ها جدایی می‌اندازد. شرمندگی، رنج، بدی‌ای که آدم در حق دیگران می‌کند و جنایت، میان‌شان تفرقه می‌اندازد. زندگی‌کردن یک نوع شکنجه است، چون زنده‌بودن هم جدایی به‌وجود می‌آورد.

اگر تنها راه‌حل مرگ است، پس توی راه درستی قدم نگذاشته‌ایم. تنها راه درست آن راهی است که به زندگی و به خورشید می‌رسد. دیگر آدم تمام مدت سردش نخواهد بود...

شاید کسان دیگری بیایند که به ما اجازهٔ کشتن بدهند بی‌آن‌که از جان‌شان مایه بگذارند.

من با شما هستم! تا آخر کار می‌روم. از ستمگری متنفرم و می‌دانم که جز این کار دیگری نمی‌توانیم بکنیم. اما با قلبی شاد این راه را انتخاب کرده‌ام و با قلبی غمگین به آن ادامه می‌دهم. تفاوت در این است. همگی‌مان زندانیانی بیش نیستیم.

به‌خاطر این تضادها، مردن خیلی آسان‌تر از زندگی‌کردن با آن‌هاست.

پنجره.): دوست‌داشتن، بله، اما دوست داشته‌شدن!... نه، باید به حرکت ادامه داد. آدم دلش می‌خواهد متوقف شود. حرکت، حرکت! آدم دوست دارد دست‌هایش را دراز کند و خودش را رها سازد. ولی این بی‌عدالتی لعنتی مثل چسب به آدم می‌چسبد و دست‌بردار نیست. باید فعالیت کرد. ما محکومیم از خودمان بزرگ‌تر باشیم و از توان‌مان فراتر برویم. انسان‌ها و چهره‌ها کسانی هستند که آدم دلش می‌خواهد دوست‌شان داشته باشد. بیش‌تر عشق تا عدالت. ولی نه، باید به حرکت ادامه داد، حرکت کن دورا، یانِک! (گریه می‌کند.)