بریده‌هایی از کتاب گفتند فسانه‌ای و در خواب شدند

او به هنگام مرگ این کلمات را بر زبان آورد: " عینکم را دم دستم بگذارید تا وقتی بیدار می شوم بتوانم کتاب بخوانم."

این کلام آخرش بود که به ثبت رسیده است. " آنچه می دانیم اندک است و آنچه نمی دانیم بسیار" او هنگام مرگ ۷۵ سال داشت.

بوعلی سینا در جریان جنگی در همدان، بر اثر عفونت روده ای در اولین جمعه رمضان ۴۲۸ هجری، در حالی که ۵۸ سال داشت، جان سپرد. می گویند این رباعی آخرین کلام او در بستر مرگ است: بنگر زجهان چه طرف بر بستم هیچ وز حاصل ایام چه در دستم هیچ شمع طربم گیر چو بنشستم هیچ خود جام جمم گیر چو بشکستم هیچ

در آن شب شوم تاریخ ایران، خنجر خیانت پهلویش را درید. آن مرد بزرگ، دامن یکی از قاتلان را گرفت و فریاد برآورد: تو آغا محمد را نکشتی تو ایران را کشتی. راستی آنها آغا محمد را نکشتند بلکه همان سان که او گفت، ایران را کشتند. به دنبال کشته شدن آغا محمد خان قاجار، دوران تجزیه آغاز گردید و ایران پاره پاره شد. نخست سرزمین قفقاز، سپس افغانستان آنگاه مکران و بلوچستان، خوارزم و فرارود ..... او هنگام مرگ ۵۵ سال داشت.

سلطان ولد که در کنار بستر پدر نشسته است، آن را ثبت می کند. رو سر بنه ببالین، تنها مرا رها کن ترک من خراب، شبگرد مبتلا کن بگزین ره سلامت، ترک ره بلا کن بر شاه خوبرویان واجب وفا نباشد ای زرد روی عاشق، تو صبرکن وفا کن در خواب، دوش پیری در کوی عشق دیدم با دست اشارتم کرد عزمی بسوی ما کن

می توان گفت تاکنون آثار هیچ یک از شعرای ایران به اندازه خیام به زبان های مختلف ترجمه نشده و هنرمندان و نقاشان دنیا روی هیچ کتاب از آثار ایرانیان به قدر رباعیات خیام کار نکرده اند. می گویند این رباعی آخرین سروده قبل از مرگ اوست. یاران به موافقت چو دیدار کنید باید که ز دوست یاد بسیار کنید چون باده خوشگوار نوشید به هم نوبت چو به ما رسد نگونسار کنید