بریده‌هایی از کتاب جنون و مرگ در فلسفه

ما از یاد می‌بریم که همگی مردگانی هستیم در حال مجادله با مردگان.

تفکر باید علیه خودش بیاندیشد، که به‌ندرت دست به چنین کاری می‌زند.

«ناتوانی انسان در دیدن خویش با خودپوشیدگیِ روشنگاهِ هستی منطبق است.»

حاضرسازی آنچه حاضر است به انسان (در مقام سوژه) متعلق نیست، بلکه به‌عکس انسان خود به‌شیوه‌ای شگفت‌آور به حضور متعلق است.

مرگ «جایی» است که بایستی بیننده آن را اشغال کند تا ببیند.

جنون بار دیگر نه به‌واسطه به حاشیه‌راندن دیوانه، بلکه از طریق گزافه‌گویی عقل در باب جنون کنار گذاشته شده است

دیوانگی مسئولیت اخلاقی را ساقط نمی‌کند (حتی اگر احتمالاً از مسئولیت قانونی طفره رود).

همان‌گونه که گرینه مطرح می‌سازد «دیوانگی همزمان وحدت و تقابل است، وحدت خود با خود و همچنین بریدن و فراروی از خود در تمامیت سیالش.

آنچه حاضر می‌شود صرفا آن چیزی نیست که هم‌اکنون حاضر است، بلکه آنچه نه‌فعلا حاضر است نیز هست.

آنچه حاضر است سه جنبه دارد: آنچه هست، آنچه باید باشد و آنچه یک‌زمانی بود.

(شگفتی) صرفا وضعیت و حالت ذهنیِ فردی نیست که در آستانه بزنگاه فلسفه‌ورزی قرار دارد، بلکه هم‌نوایی میان پرسشگر و جهان است. به این معنای واژه «آغاز»، در واقع فلسفه آغازهای متعددی دارد، و گویا شگفتی یکی از آنهاست.

مطابق تصور افلاطون، آنچه یک فعالیت خاص را به فلسفه بدل می‌سازد، طریقی است که در آن فرد به این فعالیت مشغول می‌شود. فلسفه شناخت اصولی معین یا محتوایی خاص نیست، بلکه مشغولیت ویژه با لوگوس است.

در-زمان-بودن را بایستی در مورد اگزیستانس انسانی متفاوت از زمان ساعت درک کرد.

ادراک بشری هرگز ادراکی «حیوانی» نیست و «عقل» امری اضافه بر این ادراک نیست.

منفیت به نزد هگل یک اظهار یاس یا نابودی کامل نیست، زیرا منفیت همواره با محتوایی معین سروکار دارد. در حقیقت، آن امری که منفی است با متعین شدن خود را به محتوای آگاهی بدل می‌سازد. بنابراین، نزد هگل منفیت منحصرا نه یک نفی، بلکه یک محتوای ایجابیِ متعین را نیز پدید می‌آورد. وحدت نفی و ایجاب است که به رفع (فراروی) تفکر امکان می‌دهد. این نکته را می‌توان در یقین حسی مشاهده کرد، جایی‌که توصیف محض بی‌واسطه به‌نحو اجتناب‌ناپذیر به چیزی غیر از خودش بدل می‌شود، و در همین بازگشت به خویشتن حقیقتش را می‌یابد.

در حین سخن‌گفتن از «انسان»، داریم خودمان را تا آنجا که ممکن است، بیان می‌کنیم. اما انسانی که ما با او سروکار داریم انسانی تاریخی است، یعنی کسی که تاریخ را می‌آفریند، از طریق تاریخ توامان حفظ می‌شود و مورد دستبرد آن قرار می‌گیرد. این انسان تاریخی «فردی» جدا و تک‌افتاده نیست، بلکه گذشته خویش را به دوش می‌کشد.

ذات انسان متعلق به خودش نیست. هیچ انسانی وجود ندارد که حضور مستقل از خود عمل حاضرسازی به او متعلق باشد.

در جوار هستی بودن یعنی در جوار نیستی بودن، در جوار مرگ بودن و پیوسته در معرض مرگ بودن است

فلسفه بر جنون مبتنی است، نه بر اساس گوش فرادادن به دیوانه، بلکه بیشتر از طریق لحاظ‌کردن جنون به‌مثابه مفصل‌بندی ویژه‌ای از منفیت.

«نیستی هرگز نیستی نیست، بلکه تاحدی چیزی است، در معنای یک ابژه؛ آن خود هستی است، که حقیقتش به انسان اختصاص خواهد یافت آنگاه که او بر خویشتن همچون سوژه غلبه کرده باشد، یعنی که وقتی که او دیگر هستندگان را در پیشگاه خود چونان ابژه‌ها مستقر نسازد.»

کالکاس، همو که امر فعلا حاضر و امر نه‌فعلا حاضر را می‌بیند، چیزی جز نگاه خیره غیاب، نگاه خیره مرگ نیست.

کالکاس قادر است از طریق قدرت خدادادیِ دیدن، امر فعلا حاضر و به همان اندازه امر نه‌فعلا حاضر را ببیند.

دیدن نیستی، که به قول هایدگر هیچ ارتباطی با تکمیل یک فرایند بصری ندارد، دیدن حضور از چشم‌انداز مرگ است با مداخله مرگ که هیچ‌گاه حاضر نمی‌شود.

«اگر فیلسوفی باید کرد فیلسوفی باید کرد و اگر فیلسوفی نباید کرد، باز فیلسوفی باید کرد.»

یکی از ادعاهای راسخ در رابطه با بحث‌های فلسفی این است که این بحث‌ها واقعا مربوط به جنون نیستند، بلکه بیشتر اصطلاح جنون به‌عنوان شاخصی برای چیزی دیگر عمل می‌کند. ما خواهیم دید که جنون چونان چیزی است که نمی‌توان در باب تصورات مربوط به خود آن سخن گفت یا نوشت. نمی‌توان با تلاش برای دادن آوایی به جنون این وضعیت را روشن ساخت، زیرا جنون بدین طریق به چیزی دیگر، چیزی عقلانی، بدل خواهد شد.

سوبژکتیویته به‌عنوان رابطه‌ای از خود (نفس) با خویشتن در افق گفتمان برساخته می‌شود.

مرگ رویدادی در زندگی نیست. ما مرگ را به تجربه درنمی‌آوریم. «ویتگنشتاین»

در حقیقت، جنون و مرگ با همدیگر مرتبط‌اند، زیرا هر دو نمودهایی از منفیت در درون گفتمان فلسفی هستند.

فلسفه، در تکاپوی‌اش در جهت عقلانیت، بیشتر اوقات در توصیف خود به نوعی از جنون متوسل شده است.

اجبار به اندیشیدن از بیرون، از جانب دیگری می‌آید. بدون مجال‌دادن به این غیریت که اندیشیدن فلسفی را در تنگنا قرار می‌دهد، نمی‌توان به اندیشیدن ادامه داد.