بریده‌هایی از کتاب آفتاب در مصاف

انقلاب اسلامی از فرهنگ عاشورا درس مبارزه با یزیدیان زمان را آموخته است مردان و زنان ما توانستند با درس گرفتن از حسین (ع) تجربهٔ پیروزی حق بر باطل را در روزگار غربت و محرومیت اهل حق زنده کنند و نشان بدهند؛ در حالی که در دنیای امروز هیچ نشانی از این وجود نداشت که حق بر باطل پیروز بشود و تفکر الهی جای خودش را در میان مردم و در زندگی مردم باز کند. مردم ما توانستند با جان دادن، با خون دادن، با شهید دادن و شهادت را برای خود و عزیزان خود پذیرفتن، به اینجا برسند.

سالها محرّم ما بی‌محتوا و بی‌معنا بود. نام حسین (ع) می‌آمد، اما از روح، هدف، پیام، تپش و خون حسین (ع) خبری نبود. خدا را شکر و ملّت قهرمان ما را شکر و امام و رهبرِ ما را شکر که به این واژهٔ عظیم در فرهنگ انقلابی اسلام، معنا دادند.

دنیاطلبی، درد بزرگ و اساسی جامعهٔ اسلامی است برپایی نظام اسلامی در گرو ایمان، همّتهای بلند، آرمان‌گرایی و زنده نگه‌داشتن شعارهاست

یکی از علل موفّقیت قیام عاشورا، صلح امام حسن (ع) است

مجالس حسینی باید در خصوص هدف و فلسفهٔ قیام اباعبدالله (ع) به مردم آگاهی بدهند

عمرسعد از شقاوت و کوردلی حرمله استفاده کرد و گفت: حسین را خاموش کن. به جای آنکه به طفل شیرخوار حسین (ع) آب بدهند، تیر سه شعبهٔ زهرآلود به سوی او پرتاب کردند. این طفل روی دست پدر پیچ و تاب خورد و جان داد؛ خون از گلوی علی‌اصغر جاری شد. حسین‌بن‌علی (ع) از همین نقطه، گسترش خود را شروع کرد؛ نگذاشت خون علی‌اصغر لوث شود؛ نگذاشت شایعه‌پردازان و دروغگویان و سیاست‌بازان بگویند طفل حسین (ع) خودش مُرد یا از گرمای آفتاب مُرد. دستش را زیر گلوی علی‌اصغر گرفت، مشت حسین (ع) از خون علی‌اصغر پر شد؛ در مقابل چشم همه، این خونها را به طرف آسمان پرتاب کرد. یعنی این خون را ببینید، علی‌اصغر را کشتید ای نامردمان! حسین‌بن‌علی (ع) در اینجا طومار حقّانیت خود را امضا کرد؛ یعنی به دنیا فهماند با چه جریانی روبه‌روست؛ به تاریخ فهماند با چه می‌جنگیده و برای چه می‌جنگیده است.

شهادتی که فجیع‌تر باشد، دارای اثر بیشتری است شهادت علی‌اصغر (ع)، سند مظومیت امام حسین (ع) و حادثهٔ عاشورا است

ا لازم نیست در جنگ با صدّام ثابت کنیم ما بحق هستیم، اگر ثابت کنیم صدّام آدم بدی است و رژیم صدّام رژیم بدی است، مسئله حل شده است برای دنیا.

حرکت در راه امام حسین (ع) از درون افراد با تهذیب نفس آغاز و در سطح جامعه متجلّی میشود

«کانَ حَقّاً عَلَی اللهِ أَنْ یدْخِلَهُ مَدْخَلَه»؛ یعنی بر خدای متعال فرض و حق است این آدم بی‌توجّه را هم ببرد همان جایی که آن جائر را برده است؛ این را هم به عذاب او مبتلا کند. چون کسانی که در مقابل ستم، فساد و انحراف بی‌تفاوت هستند، در حقیقت نیروی خودشان را از دسترس پروردگار عالم، قدرت الهی، از دسترس آن جریانی که باید این حق را به کرسی بنشاند و احکام الهی را به اجرا در بیاورد، دور نگه داشته‌اند.

«حُسَینُ مِنِّی وَ أَنَا مِنْ حُسَینٍ»؛ حسین از من است و من از حسینم، بعضی گفتند من از حسینم یعنی دین من از برکت امام حسین (ع) مایه گرفت و ماندگار شد و تضمین بقا یافت؛ این کاملاً درست است.

از صفات برجستهٔ امام حسین (ع)، صبر و احتساب است. احتساب یعنی به پای خدا گذاشتن و برای او انجام دادن راجع به امام حسین (ع) و یا دیگر ائمّه (ع)، گاهی میخوانید که حضرت چه کردند: «صَبَرْتَ وَ احْتَسَبْتَ». یک‌جا میگویند: «صَبْراً وَ احْتِسَاباً». احتساب یعنی همین. صبر کردید و احتساب کردید. «احتساب»، یعنی پای خدای گذاشتید؛ گفتید: «خدایا! من برای تو انجام می‌دهم.»

انبیا آمدند مردم را بتدریج و در طول تاریخ با چند خصوصیت آمیخته کنند: نخست آمدند به مردم، اندیشیدن و فکر کردن یاد بدهند. اگر پیغمبران نبودند، بشر فکر کردن نمیدانست. و لذا ما معتقدیم اگر رشتهٔ نبوّتها در تاریخ نبود، امروز بشریت، این تکنیک و صنعت و پیشرفت مادّی، این حرکات محیرالعقول علمی را هم نمیداشت. دوم، پیغمبران مبعوث شده‌اند تا مکارم و فضیلتهای اخلاقی را به حدّ تمام و کمال برسانند. سوم، انبیا آمدند تا در مردم خواهش و طلب یک جامعهٔ آرمانی را زنده کنند.

محیط انقلابی و جامعهٔ انقلابی و حکومت انقلابی و جوّ انقلابی در تنفّس انسان هم اثر میگذارد.

ایمان باید در قلب، دل، زبان، دست، پا، مغز، اعصاب و در همهٔ رفتارها و حرکات ظهور کند. مؤمن نمیتواند مؤمن باشد و کفر و ظلم و جنایت و تبعیض را ببیند و در مقابل آن اقدام نکند. اگر این کار جایز بود، پیغمبر اسلام چنین میکرد؛ اگر این سکوت جایز بود، حسین‌بن‌علی (ع) چنین میکرد و خون جوانانش و عزیزانش و خون گلوی طفل شش ماهه‌اش را بر خاک نمی‌ریخت.

یاری نکردن امام حسین (ع) و شهادت ایشان، موجب شدّت گرفتن غضب الهی و به تأخیر افتادن تقدیر تشکیل حکومت اسلامی به سال صد و چهل شد ائمّه (ع) میخواستند حکومت اسلامی را تشکیل بدهند. من در باب زندگی امام سجّاد و همچنین زندگی امام صادق‌علیهماالصلاة‌والسّلام این حدیث چندین بار تکرار شده را گفتم، حالا هم بد نیست آن را بگویم که امام صادق‌صلوات‌الله‌علیه فرمود که قرار بود حکومت اسلامی در قضاءالله در سال هفتاد هجری تشکیل بشود، بعد که حادثهٔ عاشورا پیش آمد، به تأخیر افتاد، که در روایت آمده به این صورت که: «فَلَمَّا قُتِلَ الْحُسَینُ»، که در سال شصت‌ویک امام حسین (ع) شهید شدند. «اشْتَدَّ غَضَبُ اللهِ عَلَی أَهْلِ الْأَرْض»؛ غضب خدا، خشم خدا بر مردم زمین فزونی گرفت و تأخیر افتاد به سال صدوچهل. صدوچهل کی است؟ صدوچهل، هشت سال قبل از وفات امام صادق (ع) است

حسین‌بن‌علی (ع) برای احیای اسلام، باقی ماندن قرآن و نشان دادن تکلیف مسلمانها در مقابل امواج مخالف قیام کرد و این کارها را توانست انجام بدهد؛ پس حسین‌بن‌علی (ع) پیروز شد. مسلمان، مادامی که با این نیت حرکت میکند، در تمام آنات پیروز است.

پیروزی امام حسین (ع) این بود که پیام حسین‌بن‌علی (ع)،‌ در تاریخ بماند. آن پیام عبارت است از اینکه به ملّتهای مسلمان نشان دهد هرگاه اساس دین در خطر بود، حرکت قوی و همه‌جانبه و فداکارانه لازم است؛ حتی در حدّ حرکت استشهادی؛ آن‌چنان که حسین‌بن‌علی (ع) خودش نشان داد.

عاشورا، صحنه‌ای کامل و جامع از زندگی اسلامی است در عاشورا دفاع هست، حمله هست، خشم هست، عشق هست؛ در عاشورا موعظه و تبلیغ و نصیحت هست، ترساندن و تهدید هست، همبستگی هست، ایثار هست، جهاد هست، شهادت هست، رسالت هست، توحید هست؛ همه چیز در عاشورا هست؛ راز و نیاز با خدا هم هست.

ملّت ایران از اباعبدالله (ع)  درس ظلم‌ستیزی آموخت ما هم سالیان درازی منظلم بودیم. در این مملکت ظلم میشد؛ رژیم جبّار پهلوی اجازه نمیداد که مردم زندگی آزاد و راحت خودشان را داشته باشند و سیاستهای اجنبی، امریکایی و انگلیسی پدر این ملّت را درآورده بود؛ ما هم تحمّل میکردیم. سالیان درازی ما ملّت منظلم بودیم، تا این حرکت عظیم پیش آمد، مبارزات پیش آمد. پانزده سال مبارزه شد. در یکی دو سال آخر، فداکاریهای عظیم عمومی انجام گرفت و دیدید که وقتی یک ملّت ستم‌پذیر نشد، ظلم و نظام ظالمانه قابل بقا نیست و در هم فرو میریزد. این همان درس امام حسین (ع) بود. لذا شما در کلمات امام عزیزمان می‌بینید چقدر روی مسئلهٔ عاشورا و روی مسئلهٔ کربلا و درس امام حسین (ع) - قبل از پیروزی تا امروز - همواره تأکید میکنند و قولاً و عملاً مردم را به این مکتب بزرگ حسینی سوق میدهند که در آن تأمّل کنید.

نیاز جهان به درسهای عاشورا، نیازی روزافزون است هنوز ملّت اسلام و همهٔ ملّتهای مسلمان در دنیا احتیاج دارند که حقیقت و ماهیت این حادثه را بیش از پیش مورد دقت و تعمّق قرار بدهند. درس عاشورا، درس عجیبی است. به گمان بنده که امروز با مسائل جهان و مسائل ملّتها تا حدودی آشنا هستم، و تجربهٔ عظیم ملّت خود ما هم در برابر چشم ماست، یگانه علاج امروز دنیا همین است که درس حسین‌بن‌علی (ع) را بفهمند و به آن عمل کنند. و ما ملّت مسلمان ایران اگر توفیق پیدا کنیم که این درس را برای مردم دنیا تشریح کنیم و انعکاس این درس را در زندگی خودمان، در انقلابمان، در جنگمان، در محیط اجتماعی‌مان، به دنیا نشان بدهیم، بزرگترین خدمت را به آگاهی ملّتهای مظلوم خواهیم کرد.

اوّلین اظهارنظر حسین‌بن‌علی (ع) این بود که فرمود: «إِنَّا لِلهِ وَ إِنَّا إِلَیهِ رَاجِعُون». چون این همان انحراف است؛ همان حالتی است که در یک نظام ممکن است پیش بیاید. این «إِنَّا لِلهِ وَ إِنَّا إِلَیهِ رَاجِعُون» حالت کمال دهشت را نشان میدهد. کلمهٔ استرجاع، کمال نگرانی را نشان میدهد؛ یعنی چقدر باید نگران و دهشت‌زده بود آن وقتی که امّت اسلامی به فرمانروایی مانند یزید مبتلا بشود. این اوّلین عکس‌العمل امام حسین (ع) بود؛ یعنی این را ما قبول نمیکنیم. حسین‌بن‌علی (ع) با خود یزید هم هیچ‌گونه نظر شخصی ندارد. برای امام حسین (ع)، یزید و غیر یزید از جهت بشری فرقی نمیکند. البته یزید در نظر حسین‌بن‌علی (ع) یک فاسد و یک فاسق است. وقتی بناست همین یزید فاسدِ فاسق، خلیفهٔ مسلمانان و جانشین پیغمبر شود، زنگ خطر به صدا در می‌آید.

جوشش خون از زیر سنگ در روز عاشورا، سمبلی از جوشش حقیقت شهادت در طول تاریخ است

شما اگر تاریخ سراسر افتخار اسلام شیعی را میخواندید و می‌دیدید در شبهای سیاه و دیجور حکومتهای فرعونی، چه درخشندگیهایی در سکوت مظلم آن حکومتها و چه فریادها و نشانه‌هایی از حیات در آن گورستانها به برکت خون حسین (ع) و موج خون او به‌وجود آمد، باور میکردید که نقش حسین‌بن‌علی (ع) هر روز برجسته‌تر میشود

خطاست اگر کسی خیال کند که امام حسین (ع) شکست خورد. کشته شدن، شکست خوردن نیست. در جبههٔ جنگ، آن کس که کشته میشود، شکست نخورده است؛ آن کس که به هدف خود نمیرسد، شکست خورده است.

عاشورا درس میدهد که در ماجرای دفاع از دین، از همه چیز بیشتر برای انسان، بصیرت لازم است. بی‌بصیرتها فریب میخورند؛ بی‌بصیرتها در جبههٔ باطل قرار می‌گیرند، بدون اینکه خود بدانند؛ همچنان که در جبههٔ ابن‌زیاد کسانی بودند که از فسّاق و فجّار نبودند، ولی از بی‌بصیرتها بودند.

همهٔ کار بزرگان و مصلحین این بوده است که با استفاده از زمینه‌های ذهنی، عاطفی و فکری مردم، آنها را به یک معرفت صحیح متّصل کنند. کار بزرگ روشنفکرِ انقلابی و مذهبی در آن دوره‌ای که کار میکرده، همین بوده است که «معرفت» را با «عاطفه» جفت کند؛ که بعد نتیجه‌اش این حرکتِ عظیم میشود.

گریه‌های امام سجّاد (ع) پس از عاشورا، گریهٔ غم و تأسّف نبود؛ گریهٔ آتش‌افروز انقلاب بود

خدا میخواهد زینب (س) را اسیر ببیند.

گریهٔ آتش‌آفروز انقلاب گریه‌های امام سجّاد (ع) پس از عاشورا، گریهٔ غم و تأسّف نبود؛ گریهٔ آتش‌افروز انقلاب بود امام سجّاد (ع) شاهد و راوی حوادث خونین عاشورای حسین (ع) و خود، پیامبر آن انقلاب هم بود. بعد از ماجرای آن شهادت گدازندهٔ خونین، بیش از سی سال گریه کرد. این گریه، گریهٔ غم و تأسّف نبود؛ این گریه، گریهٔ آتش‌افروز انقلاب بود.