بریده‌هایی از کتاب زمین آدم‌ها

آن‌چه به زندگی مفهومی می‌بخشد، مرگ را هم معنی‌دار می‌كند.

انسان بودن دقيقآ يعنی مسئول بودن

هر پيشرفتی، ما را كمی از عادت‌هايی كه به دشواری به دست آورده‌ايم دورتر ساخته است، ما در حقيقت مهاجرانی هستيم كه هنوز نتوانسته‌ايم ميهنی برای خودمان بنياد كنيم.

فقط امروز در می‌يابم يك جرعه نوشيدنی و سيگاری كه به محكوم به مرگ پيش از اعدامش می‌دهند چه ارزشی دارد. درك نمی‌كردم چرا با پذيرفتن آن، تن به اين ذلت می‌دهد. با اين همه، با لذت فراوان نوشيدنی را می‌نوشد و سيگار را دود می‌كند. اگر محكوم لبخند بزند، با شهامتش می‌شمريم. اما او به خاطر يك جرعه نوشيدنی است كه لبخند می‌زند.

من آن‌هايی را كه عربده‌كشی را به آهنگی دلنشين ترجيح می‌دهند، سرزنش نمی‌كنم. آن‌ها جز اين عربده‌كشی با نوای ديگری آشنا نيستند.

خيلی ساده به من گفت: «توفان، مه و برف گهگاه مزاحمت خواهد شد. در آن موقع به كسانی فكر كن كه پيش از تو با همه‌ی اين چيزها رودررو شده‌اند و خيلی ساده به خودت بگو : «اگر ديگران از اين بحران‌ها موفق بيرون آمده‌اند، پس باز هم می‌توان از آن‌ها جان سالم به در برد.»

آن‌چه باعث رنجم می‌شود اين شوربختی‌ای نيست كه از همه چيز گذشته، آدم‌ها با تنبلی، در آن جا خوش می‌كنند. نسل‌های بی‌شماری از شرقيان در نكبت زندگی می‌كنند و از آن لذت هم می‌برند. آن چه عذابم می‌دهد با غذا خوراندن به اين بی‌نوايان به هيچ وجه مداوا نمی‌شود. آن چه شكنجه‌ام می‌كند نه اين فرودها و فرازهاست و نه اين پليدی‌ها، در هريك از اين آدم‌ها، موتسارتی به قتل رسيده نهفته است. فقط نفس خداوندی است كه چون بر اين گِل دميده شود انسان می‌آفريند.

دوران خوش كودكی مفهومی ندارد: فقط كودكانی يافت می‌شوند كه خوشبختند.

«توفان، مه و برف گهگاه مزاحمت خواهد شد. در آن موقع به كسانی فكر كن كه پيش از تو با همه‌ی اين چيزها رودررو شده‌اند و خيلی ساده به خودت بگو : «اگر ديگران از اين بحران‌ها موفق بيرون آمده‌اند، پس باز هم می‌توان از آن‌ها جان سالم به در برد.»

برای شناختن دنيا امروز همان زبانی را به كار می‌بريم كه برای دنيای ديروز ساخته شده بود. اگر گمان می‌كنيم زندگی گذشته با سرنوشت‌مان بيش‌تر هماهنگی دارد، فقط به اين دليل است كه بهتر با زبان‌مان جور درمی‌آيد.

فقط امروز در می‌يابم يك جرعه نوشيدنی و سيگاری كه به محكوم به مرگ پيش از اعدامش می‌دهند چه ارزشی دارد. درك نمی‌كردم چرا با پذيرفتن آن، تن به اين ذلت می‌دهد. با اين همه، با لذت فراوان نوشيدنی را می‌نوشد و سيگار را دود می‌كند. اگر محكوم لبخند بزند، با شهامتش می‌شمريم. اما او به خاطر يك جرعه نوشيدنی است كه لبخند می‌زند

در دنيا فقط يك چيزِ واقعآ شكوهمند وجود دارد و آن روابط انسانی است. با كار كردن فقط به خاطر مسائل مادی، به دست خودمان زندان‌مان را می‌سازيم. تنها و فقط با سكه‌ی قلبی كه به دست می‌آوريم، سكه‌ای كه هيچ چيز ارزشمندی كه بتوان با آن زندگی كرد برای‌مان فراهم نمی‌آورد، خود را در آن به بند می‌كشيم.

آدم‌ها موقعی كه در ماجرايی درگير شدند ديگر از آن هراسی ندارند.

هيچ می‌دانی سرزمين‌هايی هست كه مردانش همين كه چشم‌شان به تو می‌افتد، تفنگ‌شان را به سويت نشانه می‌روند؟

فقط آدم‌ها هستند كه می‌توانند آتش بيفروزند

درد دل كردن‌هايی را هم كه به صدای آهسته صورت می‌گرفت می‌شنيدم. درباره‌ی بيماری‌ها، بی‌پولی و دغدغه‌های غم‌انگيز خانوادگی. نشان‌دهنده‌ی ديوارهای زندان سرد و تيره‌ای بودند كه اين افراد خود را در آن به بند كشيده بودند.

برای به يكديگر رسيدن بايد كوشيد. برای ايجاد ارتباط با بعضی از آتش‌هايی كه اين‌جا و آن‌جا در دل روستاها فروزانند بايد تلاش كرد.

نمی‌خواهی در برابر مشكلات بزرگ نگران شوی، آن‌قدر ناراحتی‌ها تحمل كرده‌ای كه وضعيت انسانی‌ات را از ياد برده‌ای. تو به هيچ‌وجه ساكن سياره‌ی سرگردانی نيستی، هرگز پرسش بی‌پاسخی را با خودت مطرح نمی‌كنی. آدم فرودستی هستی اهل تولوز. هيچ‌كس موقعی كه هنوز فرصت باقی بوده شانه‌هايت را نگرفته و از فرو رفتن، بازت نداشته. اكنون گِلی كه از آن سرشته شده‌ای خشك و سخت شده، از اين پس ديگر هيچ‌كس نمی‌تواند موسيقی‌دانِ به خواب رفته يا شاعر يا اخترشناسی را كه شايد در آغاز در تو مسكن داشته بيدار كند.

آدم‌هايی كه مدت‌ها با عشق بزرگی سر كرده‌اند، موقعی كه از آن محروم می‌شوند، گاه از شرف در انزوا زيستن به تنگ می‌آيند، آن‌وقت دوباره با مسكنت به زندگی رو می‌آورند، با عشقی كم‌مايه می‌سازند و خود را خوشبخت تصور می‌كنند.

زندگی اين‌گونه می‌گذرد. ابتدا از دوستی يكديگر سرشار شده‌ايم، سال‌ها نهال آن را كاشته‌ايم، اما زمانی فرامی‌رسد كه اين رشته‌ها پنبه می‌شوند و نهال را می‌خشكانند.

هنگامی می‌توانيم به راحتی نفس بكشيم كه با هدفی مشترك به برادران‌مان پيوسته‌ايم ــ هدفی كه بيرون از ماست. تجربه نشان می‌دهد كه دوست داشتن به هيچ وجه در نگاه كردن به يكديگر نيست، بلكه دسته‌جمعی به يك سو نگريستن است. آدم‌ها نمی‌توانند باهم دوست باشند مگر موقعی كه به يك طناب بسته باشند و به سوی همان قله‌ای صعود كنند كه همديگر را در آن باز خواهند يافت.

نشان اين است كه سِفر تكوين هنوز به پايان نرسيده و ما وظيفه داريم نسبت به خودمان و جهانی كه در آن زندگی می‌كنيم، آگاهی پيدا كنيم. روی ظلمت جهل پلی به‌سوی روشنايی بيندازيم. تنها كسانی از اين وظيفه بی‌خبرند كه خردشان بی‌قيدی است، بی‌قيدی‌ای كه خودپسندانه‌اش می‌پندارند، اما همه چيز اين خرد را نفی می‌كند!

رؤياهايم از اين تپه‌های شنی، از اين ماه و از آن‌چه دور و برم حضور دارد واقعی‌ترند. آه! شگفت‌انگيزی يك خانه به هيچ‌وجه به اين خاطر نيست كه به شما پناه می‌دهد، يا گرم‌تان می‌كند و نه به اين علت كه صاحب چهارديواری‌اش هستيد. بلكه به اين دليل است كه آن‌چه دلپذيری و لذت داشته، به كندی، ذره ذره در ما به جا گذاشته. اين توده‌ی تيره‌ی سنگين كه رؤياها همچون آب چشمه‌ها از آن بيرون می‌جوشد در اعماق قلب‌مان چه شكل دلنوازی به خود می‌گيرد... صحرايم، صحرايم، می‌بينم كه پيرزنی پشم‌ريس به طور كامل افسونت كرده.

عظمت يك پيشه شايد پيش از همه چيز يك دل و يك زبان كردن آدم‌هاست: در دنيا فقط يك چيزِ واقعآ شكوهمند وجود دارد و آن روابط انسانی است.

با كار كردن فقط به خاطر مسائل مادی، به دست خودمان زندان‌مان را می‌سازيم. تنها و فقط با سكه‌ی قلبی كه به دست می‌آوريم، سكه‌ای كه هيچ چيز ارزشمندی كه بتوان با آن زندگی كرد برای‌مان فراهم نمی‌آورد، خود را در آن به بند می‌كشيم.

اگر من در خاطراتم دنبال كسانی می‌گردم كه به زندگی‌ام طعمی از بين نرفتنی بخشيده‌اند، اگر ساعت‌های ارزشمندی را كه در كنارشان گذرانده‌ام جمع‌بندی می‌كنم، به طور حتم كسانی را ميان‌شان می‌يابم كه با هيچ ثروتی نمی‌شد به دست‌شان آورد.

سر از كار اين آدم‌هايی كه در قطارهای حومه چپيده‌اند، در نمی‌آورم، آدم‌هايی كه گمان می‌كنند آدمند، با اين همه، با نيرويی به‌هم فشرده شده‌اند كه احساسش نمی‌كنند، مانند مورچگانی كه به پيروی از غريزه‌شان كارهايی را انجام می‌دهند كه مفهومش را نمی‌دانند. اين آدم‌ها موقعی كه آزادند و كاری ندارند، يكشنبه‌های مسكينانه و بيهوده‌شان را با چه كارهايی می‌گذرانند؟

دوست داشتن به هيچ وجه در نگاه كردن به يكديگر نيست، بلكه دسته‌جمعی به يك سو نگريستن است. آدم‌ها نمی‌توانند باهم دوست باشند مگر موقعی كه به يك طناب بسته باشند و به سوی همان قله‌ای صعود كنند كه همديگر را در آن باز خواهند يافت

زندان با اعمال شاقه آن‌جايی است كه ضربه‌های كلنگ بی‌هدف و بدون هيچ ارزشی به زمين زده می‌شود، ضربه‌هايی كه زننده‌اش را با دنيای آدم‌ها پيوند نمی‌دهد. و ما دل‌مان می‌خواهد از اين زندان با اعمال شاقه بگريزيم.

هيچ‌كس موقعی كه هنوز فرصت باقی بوده شانه‌هايت را نگرفته و از فرو رفتن، بازت نداشته. اكنون گِلی كه از آن سرشته شده‌ای خشك و سخت شده، از اين پس ديگر هيچ‌كس نمی‌تواند موسيقی‌دانِ به خواب رفته يا شاعر يا اخترشناسی را كه شايد در آغاز در تو مسكن داشته بيدار كند.