بریده‌هایی از کتاب مشق اخلاق (دفتر اول)

یکی از دعاهای انسان باید این باشد که خدایا: توفیق عطا فرما که به طور ناخودآگاه به واجبات اهمیّت دهم، از محرّمات پرهیز کنم، مکروهات را به جا نیاورم و به اندازهٔ ممکن نسبت به انجام مستحبّات، اهتمام ورزم. و خود نیز همّت و تلاش وافری در این زمینه داشته باشد تا انشاءالله موفّق شود.

جوانان عزیز، مراقب باشید گناه نکنید که گناه موجب سقوط آدمی است و ذلّت دنیا و آخرت را به همراه دارد. ولی اگر گناهی مرتکب شدید، فوراً توبه کنید و از خداوند رحمان و رحیم عذرخواهی نمایید که تأخیر توبه و اعراض از توبه، انتقام سخت الهی را نصیب انسان می‌کند. همچنین اجازه ندهید که گناه برای شما عادت شود و مراقب باشید در سرازیری معصیت واقع نشوید و از گناه روی گناه به شدّت پرهیز کنید.

خواجه عبدالله انصاری در مقام مناجات با خداوند، عقل را چه زیبا توصیف می‌کند که: خداوندا، آن را که عقل دادی، چه ندادی، و آن را که عقل ندادی، چه دادی!؟ یعنی اگر ما در کارهایمان تفکر و تعقّل و عاقبت‌اندیشی داشته باشیم. خواهیم توانست، خوب و بد را از همدیگر تمیز دهیم و با انتخاب خوبی‌ها و عمل به آن، به موفقیّت در دنیا و آخرت دست بیابیم.

رسیدن به امنیّت دل، راهی جز رعایت تقوا و پرهیز از گناه ندارد. تلاش و کوشش و به کارگیری عقل و درایت، در این مسیر، شایسته است و لازم، امّا آنچه مهم‌تر ازهمهٔ تدبیرهای انسانی است، عنایت خداوند تبارک و تعالی است.

در روایات ما، نداشتن و به کار نبستن عقل، از بالاترین مصیبت‌ها شمرده شده، و کسی که از عقل محروم مانده را شقی و بدبخت می‌خوانند؛ لذا نیروی عقل برای تأمین آتیهٔ جوان، برای دست‌یابی به علم، برای حقیقت‌یابی و حقیقت‌جویی، برای عاقبت به خیری و برای رسیدن به سعادت فردی و اجتماعی، بسیار مؤثّر، بلکه یک ضرورت شمرده می‌شود.

پروردگار عالم می‌فرماید: وقتی بنده‌ام در راه افتاد، وقتی اهمیّت به واجبات داد، وقتی که اهمیّت به مستحبات داد، به خصوص اگر به نماز و خدمت به خلق خدا، اهتمام نمود، من او را دوست خواهم داشت؛ یعنی عاشق او می‌شوم و وقتی من عاشق او شدم، دیگر چشم او چشم من، گوش او گوش من، دست او دست من و زبان او زبان من است. دعای او مستجاب می‌شود و هر چه از من بخواهد به او عطا می‌کنم.

آن جوانی که سر و کار با منبر و محراب نداشته باشد، شیطان انسی و جنی او را می‌بَرد، چه بردنی!

آدم کسی است که اگر دست بینوایی را گرفت، خوشحال شود

«اگر خیرتان به کسی نمی‌رسد، لااقل به او شر نرسانید»

شب اوّل قبر، خداوند می‌پرسد چه آورده‌اید؟ هیچ چیزی پذیرفته نمی‌شود مگر اینکه رنگ خلوص داشته باشد و انسان بتواند بگوید این عمل را مختصّ تو آوردم.

پس آدمیّت ما به بُعد ملکوتی ماست.

زندگی منهای تقوا یعنی نابودی