بریده‌هایی از کتاب گفتگو با نوه‌ام درباره جنگ جهانی اول

دولت تصمیم گرفت مادام که جنگ هست، سربازها کرایه خانه‌شان را نپردازند.

وقوع ناگهانی جنگ به این دلیل بود که دولت‌ها با یکدیگر توافق‌های پنهانی داشتند. بنابراین توافق‌های محرمانه هم باید خاتمه می‌یافت.

در حالی که فرانسه صرفا در پی این بود که دوباره جنگی به پا نشود، آلمان، با تعصب، در پی آن بود که سرافکندگی عهدنامه ورسای را از بین ببرد.

هیچ مرزی بدون رضایت خاطر سکنه همان ناحیه نباید تغییر می‌کرد. این همان چیزی است که حق مردم برای تعیین سرنوشت خود می‌نامند.

متفقین در مورد مبلغ غرامت و نحوه تقسیم کردن آن اتفاق نظر نداشتند. بنابراین تصمیم گرفتند بعدا محاسبه کنند و فقط در موافقتنامه قید کردند که آلمان مسئول همه این خسارت‌ها و آسیب‌هاست. این همان بند ۲۳۱ مشهور از توافقنامه صلح است که در ۲۸ ژوئن ۱۹۱۹ (۷ تیر ۱۲۹۸)، در ورسای امضا شد. آلمانی‌ها نمی‌خواستند این موافقتنامه را امضا کنند، چون آن را غیرعادلانه و ننگین می‌دانستند. آن‌ها معتقد بودند که صرفا از خود دفاع کرده‌اند و درست به اندازه دیگران مقصرند. اما سرانجام آن را امضا کردند، چون مجبور شدند و نمی‌توانستند کار دیگری بکنند.

ویلسون خواستار گفتگوی علنی بین دولت‌ها بود. بدین منظور خواستار تشکیل جامعه ملل شد؛ یعنی سازمانی که همه کشورها در آن شرکت کنند و هر وقت دو کشور با هم تفاهم نداشتند، این سازمان بتواند برای مشکلشان راه‌حلی پیدا کند و به این ترتیب برقراری صلح را تضمین کند. این پیشنهادها خیلی پرطرفدار بودند.

جنگ در پهنه خاک فرانسه اتفاق افتاده و موجب ویرانی صدها هزار ساختمان، خرابی ۲/۵ میلیون هکتار زمین کشاورزی، آسیب دیدن شصت هزار کیلومتر جاده و پنج هزار کیلومتر خط آهن شده بود. به‌علاوه، آلمانی‌ها هنگام عقب‌نشینی تا جایی که توانستند دست به تخریب نظام‌مند زدند: معادن زغال‌سنگ را به آب بستند، تاکستان‌ها را از بین بردند،... . فرانسه همچون بلژیک می‌خواست آلمان، که عملاً بر اثر جنگ زیانی ندیده بود، بازسازی خاک کشورش را بر عهده گیرد.

جنگ هزینه زیادی به بار آورده بود. دولت‌ها مجبور بودند هزینه ساخت میلیون‌ها خمپاره‌انداز، هزارها توپخانه و همه ملزومات آن‌ها را بپردازند. از این بابت ناچار بودند وام بگیرند. فرانسه و انگلستان مجبور شده بودند از ایالات متحده آمریکا مبالغ زیادی قرض کنند. آن‌ها می‌خواستند آلمان مقدار زیادی از این پول‌ها را بازپرداخت کند. این جور چیزها حساب را سنگین‌تر می‌کرد.

جنگ سال ۱۸۷۰ (۱۲۴۹) فقط بین دو کشور فرانسه و آلمان بود. جنگ سال‌های ۱۹۱۴ تا ۱۹۱۸ (۱۲۹۳ تا ۱۲۹۷) جهانی بود. اما فقط در خاک اروپا رخ داد. جنگ بعدی که در سال‌های ۱۹۳۹ تا ۱۹۴۵ (۱۳۱۸ تا ۱۳۲۴) اتفاق افتاد، خیلی وحشتناک‌تر بود، زیرا در تمامی قاره‌ها گسترش یافت: آفریقا، اقیانوسیه، آسیا و اروپا. ایالات متحده آمریکا نیز در این جنگ نقشی تعیین‌کننده داشت. این جنگ، تغییر بزرگی در تاریخ جهان ایجاد کرد: اروپا دیگر مرکز جهان نبود.

آن‌هایی که به جنگ می‌رفتند، چه می‌کردند؟ وقتی آن‌ها به پادگان می‌رسیدند، لباس سربازی می‌پوشیدند، اسلحه به دست می‌گرفتند و با قطارهای مخصوص به جبهه جنگ می‌رفتند. با صدای بلند آواز می‌خواندند و برای این که شهامتشان بیش‌تر شود حسابی می‌نوشیدند. کاملاً مطمئن بودند که در جنگ به سرعت پیروز می‌شوند و خیلی زود به خانه برمی‌گردند. اما تعداد بسیار اندکی از آن‌ها علت وقوع جنگ را می‌دانستند.

آلمان و اتریش با هم متحد بودند، به این معنا که اگر یکیشان وارد جنگ می‌شد، دیگری نیز باید در کنار او می‌جنگید.

صلح و پذیرش عهدنامه ممکن بود، اما هیچ یک از دو طرف جنگ چنین صلحی را نمی‌پذیرفت. زیرا معنای پذیرش این صلح و برگشتن به مرزهای سال ۱۹۱۴ (۱۲۹۳) این بود که جنگ هیچ حاصلی نداشته است و این همه سرباز برای هیچ و پوچ کشته شده‌اند.

تقریبا یک سال طول کشید تا آمریکا بتواند ارتشی تشکیل بدهد که افسر، لشکر، آمبولانس و همه تجهیزات مورد نیاز مانند توپخانه، تفنگ و مسلسل برای جنگی تمام‌عیار را داشته باشد.

آتش‌بس یعنی پایان جنگ. اما صلح قراردادی قطعی است که مشخص می‌کند شکست‌خورده چیزی را از دست داده است و پیروز چیزی به دست آورده است. آتش‌بس توافقی موقتی است و دلیل توقف جنگ این است که تصمیم گرفته‌اند صلح کنند، اما اگر در مورد شرایط صلح توافق نکنند، می‌توان آتش‌بس را نقض کرد و جنگ را از سر گرفت.

هیچ مرزی بدون رضایت خاطر سکنه همان ناحیه نباید تغییر می‌کرد. این همان چیزی است که حق مردم برای تعیین سرنوشت خود می‌نامند.