بریده‌هایی از کتاب خوشه های خشم

اگه مشکل داشتی یا صدمه دیدی و یا نیازمند بودی... به سمت آدمای فقیر برو. اونا تنها کسایی هستن که بهت کمک می‌کنن...

ببین، مادر، نگرانیت رو فراموش کن. یه چیزی راجع به بودن توی زندان بهت می‌گم. تو اونجا نمی‌تونی مدام توی این فکر باشی که کی آزاد می‌شی. این‌جوری دیوونه می‌شی. فقط باید به همون روز فکر کنی، بعد به روز بعدی... نهایتا به فوتبال روز شنبه. این کاریه که باید بکنی.

ترجیح می‌دی چی باشی، یه مرد مرده یا یه مفلوک؟ مردن بهتره یا این وضع؟ زیر زمین یا توی خونه‌ای که از گونی پلاستیکی ساخته شده زندگی می‌کنی، برای بچه‌ت چی رو ترجیح می‌دی، این که بمیره یا سو تغذیه بگیره؟

جان اشتاین‌بِک در سال ۱۹۰۲ میلادی در شهر سالیناز کالیفرنیا در درهٔ کشاورزی حاصلخیزی حدود بیست مایلی اقیانوس آرام به دنیا آمد، و هر دو دره و اقیانوس اساس کاری بعضی از آثارش را تشکیل دادند. در سال ۱۹۱۹ به دانشگاه استنفورد رفت، جایی که به تناوب در رشته ادبیات و نویسندگی ثبت نام کرد، تا سال ۱۹۲۵ که بدون دریافت مدرک آن‌جا را ترک کرد. او پنج سال به عنوان یک کارگر و خبرنگار در شهر نیویورک زندگی کرد و همهٔ وقتش را روی اولین رمانش «فنجان طلا (۱۹۲۹)» گذاشت.

بانک یه هیولاس. انسان اون رو ساخته، اما نمی‌تونه کنترلش کنه.

اون مادرقحبه‌ها، مادرقحبه‌های کثیف...

حرفی که نتونی رو در رو به یه نفر بگی ارزش قلم فرسایی نداره.

«اونا رو متعهد کن. مجبورشون کن وقتت رو بگیرن. نگذار فراموش کنن که وقتت رو گرفتن. مردم معمولا آدمای خوبین. دوست ندارن تو رو برنجونن ولی تو مجبورشون کن که برنجوننت، اون موقع‌س که می‌تونی بهشون بندازی.»

اگر شما که مالک چیزهایی که مردم باید داشته باشند شده‌اید، این را بفهمید، ممکن است بتوانید خودتان را نجات دهید. اگر می‌توانستید دلایل را از نتایج تفکیک کنید، اگر می‌توانستید که پین، مارکس، جفرسن و لنین را بشناسید، یعنی نتایج را نه دلایل، آن وقت ممکن بود نجات پیدا کنید. اما آن را نمی‌توانید بفهمید. چون خصوصیت مالک بودن تو را برای ابد در «من» منجمد می‌کند و تا ابد تو را از «ما» جدا می‌کند.

زمونه عوض شده، خبر نداری؟ افکاری شبیه به این، شکم بچه‌ها رو سیر نمی‌کنه. برو سه دلار در روزت رو به دست بیار و به بچه‌هات غذا بده. لازم نیست نگران بچه‌های دیگه باشی. با این افکار ممکنه معروف بشی ولی هرگز سه دلار در روز به دست نمیاری.

من یه بار دیدم که با یه مرغ زنده چه بلایی سر فروشندهٔ دوره گرد آورد، چون که باهاش بحث کرده بود. اون مرغ رو توی یه دستش داشت، و یه تبر توی دست دیگه‌ش، می‌خواست کلهٔ یارو رو از تنش جدا کنه. می‌خواست با تبر به دنبال اون دستفروش بره، اما فراموش کرد تو کدوم دستش چی هست، بنابراین با مرغ اون رو دنبال کرد. وقتی کارش تموم شد اون مرغ رو دیگه حتی نمی‌تونستی بخوری. به غیر از دو تا پا توی دستش هیچی نبود. پدربزرگ از خنده داشت روده‌بُر می‌شد.

مادر به آرامی به طرف او آمد، بی‌صدا با پاهای برهنه، با صورتی مملو از حالت تعجب. دست کوچک مادر بازوی او را لمس کرد و صحت ماهیچه‌هایش را حس کرد. سپس مانند حرکات یک فرد نابینا، انگشانش به سمت بالا تا گونهٔ تام، حرکت کردند. شادی‌اش تقریباً مانند غم بود.

اما چی به سر این مملکت داره میاد؟ این چیزیه که می‌خوام بدونم. داره چه اتفاقی میفته؟ مردم دیگه نمی‌تونن زندگی کنن، دیگه نمی‌تونن کشاورزی کنن. از تو می‌پرسم، داره چی می‌شه؟ من که نمی‌تونم بفهمم. از هر کی سؤال می‌کنم هیچ جوابی نداره.

این منم که همهٔ زندگیم رو وقف جنگیدن در مقابل شیطان کردم، چون فکر می‌کردم این شیطانه که دشمن ماس. اما چیزی بدتر از شیطان کشور رو گرفته و تا قطعه قطعه‌ش نکنه ول کن نیست.

به علاوه، ما مردمی هستیم که مشکلات رو درون خودمون می‌ریزیم و به این کار افتخار می‌کنیم. پدرم می‌گفت، هر کسی می‌تونه خرد بشه، اما یه مرد می‌تونه تحمل کنه. ما همیشه سعی می‌کنیم که خودمون رو نگه داریم.

شاید دویست تا مرد نیاز داشته باشه، ولی با پونصد نفر صحبت می‌کنه، و اونا هم به آدم‌های دیگه می‌گن. وقتی به محلی که گفته بود میری، می‌بینی که هزار نفر ایستادن. اون آقا می‌گه، من بیست سنت در ساعت می‌دم. شاید نیمی از مردمی که جمع شدن اونجا رو ترک کنن. اما هنوز پونصد نفر گرسنه باقی موندن که برای یه بیسکویت حاضرن کار کنن. خب، این نوع مردم قرارداد رو می‌گیرن تا هلو بچینن یا... پنبه درو کنن. حالا فهمیدی؟ هر چی آدم بیشتری بگیره، و هر چه گرسنه‌تر باشن، دستمزد کمتری می‌پردازه. اون اگه بتونه مردمی رو استخدام می‌کنه که بچه داشته باشن، چون... لعنتی، من گفتم قصد ترسوندنت رو ندارم.

آدمی که بهش خوش می‌گذره، اصلاً توجهی بهش نداره؛ اما یه آدم خبیث و تنها و پیر و مأیوس... از مردن می‌ترسه!

داد. سعی ندارم وعظ کنم، اما من هرگز کسی رو ندیدم که انقدر مثل سگ مشغول جمع کردن باشه، اون هم فقط به خاطر اینکه مایوس نباشه.

من هم گناه کردم. یه گناه چیزیه که تو ازش مطمئن نیستی. اون مردمی که از همه چی مطمئن هستن و معصیتی نکردن... خب، اگه خدا بودم اون نوع مادرقحبه‌ها رو، با لگد از بهشت بیرون می‌کردم! نمی‌تونستم اونا رو تحمل کنم.

آدم گناه خودش رو خودش به وجود میاره.