بریده‌هایی از کتاب غزل و مولانا

هر نفس آواز عشق می‌رسد از چپ و راست ما بفلک می‌رویم عزم تماشا کراست؟ ما بفلک بوده‌ایم یار ملک بوده‌ایم باز همانجا رویم جمله که آن شهر ماست

با خلق خدا ادب نگه دار

به قول آن حضرت: آب دریا را اگر نتوان کشید هم به قدر تشنگی باید چشید

تا جایی که حتی بسیاری از افراد متدیّن با وجود تلمیحات فراوان قرآنی و... به مثنوی معنوی مولانا "قرآن فارسی" لقب داده‌اند. آری، این چه رمزی است که هر کس با هر ناراحتی فکری و جسمی و با هر مصیبتی که دارد. وقتی که به مثنوی و غزلیّات مولانا می‌رسد، هنوز بیشتر از صفحه‌ای نخوانده، که آرام می‌گیرد و درد و اندوه خویش را فراموش می‌کند. به راستی این آرامش از چه چیزهایی به وجود می‌آید.

مولانا مرگ را آغاز زندگی دیگری دانسته و آن را سبب پیوستن به حقّ و ابدیّت و جاودانگی معرّفی کرده و مرگ را تولّدی دیگر برشمرده است.

عشق کلمه‌ای عربی و مصدر لازم است و به معنی بحد افراط دوست داشتن است و نیز به معنی دوستی مفرط و محبّت تام به‌کار می‌رود و از نظر روانشناسی یکی از عواطف است که مرکب می‌باشد از تمایلات جسمانی، حسّ جمال، حسّ اجتماعی، تعجّب، عزّت نفس و غیره. علاقهٔ بسیار شدید و... (قسمت روانشناسی از دکتر سیاسی، کتاب روانشناسی تربیتی ۳۳۳ و ۳۸۶). ولی از نظر تصوّف، به عقیدهٔ صوفیان اساس و بنیاد جهان هستی بر عشق نهاده شده و جنب و جوشی که سراسر وجود را فرا گرفته به همین مناسبت است.

در یونان باستان، شعرهای کوتاه با سازی به نام "لیر" خوانده می‌شد و به همین سبب، در زبان فرنگی، اشعار غنایی را لیریک (Lyric) خوانده‌اند و عدّه‌ای نیز کلمهٔ "غنا" را در اصطلاح به موسیقی تعبیر کرده‌اند.