بریده‌هایی از کتاب جوان موفق

رسول خدا صلی‌الله‌عليه‌و‌آله فرمودند: «در روز قيامت، پيش از آنکه انسان قدم از قدم بردارد، چهار چيز از او سوال می‌شود: ... درباره جوانی او می‌پرسند که چگونه آن را صرف کرده است. »

کمتر کسی است که در دوران پيری بر جوانی از دست رفته‌اش تأسّف نخورد. جوانان عزيز بايد پيش از آنکه گرفتار تأسّف بيهوده شوند، از نيرو و استعدادهای سرشار خود بهتر و در جهت صحيح بهره گيرند؛ زيرا در فصل جوانی، زمينه پيشرفت آماده است و اتلاف وقت، از دست دادن فرصت‌ها و به‌کار نگرفتن توانمندی‌ها و استعدادها، خسارت جبران‌ناپذيری به‌دنبال خواهد داشت.

کوتاهی بس است؛ ای دولت‌مردان! شعار کافی است. ای برنامه‌ريزان! به عمل روی آوريد. نسل جوان را اميدوار سازيد و آنها را در خدمت به کشور و ملّت به‌کار گيريد.

خداوند شما را از ناتوانی آفريد، پس از ناتوانی شما را به نقطه قوّت رساند و پس از آن، باز هم به ناتوانی و پيری خواهيد رسيد. جوانی، نقطه قوّت عمر انسان است که دو طرف آن را ضعف و سستی پوشانده است. خوشا به حال کسی که ارزش اين نقطه قوّت را بداند و بيشترين محصول را از آن برداشت کند!

انسانِ پيروز کسی است که قانون نظم را در تمام مسائل زندگی‌اش حاکم سازد. اگر کسی بخواهد از عمر خود بهره ببرد بايد زندگی خود را نظم دهد. از نظر فرهنگ اسلام، نظم از نشانه‌های تقوا و ايمان است. نظم تا آن‌جا مورد توجه قرار گرفته که حضرت علی عليه‌السلام در آخرين وصايای خود، پس از سفارش به تقوا، به نظم سفارش می‌کند: «اُوصِيکما وَ جَمِيعَ وُلْدِی وَ اَهْلِی وَ مَنْ بَلَغَهُ کتابِی بِتَقْوَی اللَّهِ وَ نَظْمِ اَمْرِکمْ. » من، شما و فرزندان و تمامی کسانی را که اين نامه من به او برسد به تقوا و نظم در امور سفارش می‌کنم.

به اهل خير و خوبان نزديک شو تا از آنان به حساب آيی و از افراد فاسد و اهل شر دوری کن تا از آنان به حساب نيايی.

نداشتن دوست صميمی و شايسته، مايه محروميت‌هايی در زندگی دنيا و آخرت است؛ ولی مصيبت بزرگ‌تر، داشتن دوستان فاسد و رفاقت با عناصر شيطانی است. همنشينی با دوست بد، آدمی را سيه‌روز و تيره‌بخت خواهد ساخت. قرآن کريم از قول برخی دوزخيان ـ که گرفتار دوست فاسد شده و به جهنم رفته‌اند ـ نقل می‌کند: «يا وَيْلَتَی لَيْتَنِی لَمْ اَتَّخِذْ فُلانا خَليلاً لَقَدْ اَضَلَّنی عَنِ الذِّکرِ». ای کاش فلانی را به دوستی نگرفته بودم که زندگی‌ام را تباه کرد و مرا از راه خدا به بيراهه کشاند!

کسی که شش خصلت داشته باشد، شايستگی رفاقت ندارد: کسی که با تو سخن به دروغ گويد و اگر به او اعتماد کردی خيانت کند و اگر او به تو اعتماد کرد تو را متهم به خيانت نمايد و چون به او خيررسانی کفران کند و چون به تو خيری رساند منّت گذارد.

دولت اسلامی بايد به دور از شعار و هياهو و استفاده ابزاری از جوانان، به فکر حلّ مشکلات آنان باشد، موانع رشد را از سر راهشان بردارد، راه تحقيق را به آنان نشان بدهد، ابزار کار و امکانات را در اختيارشان قرار دهد و زمينه خلاّقيت آنان را فراهم آورد. اگر جوانان به آينده اميدوار باشند و دغدغه مشکلات را نداشته باشند و راه تحقيق و کار به روی آنان باز باشد، می‌توانند اين کشور را به قلّه رفيع ترقّی برسانند؛ در آن صورت، هيچ‌گاه مغزها فرار نخواهند کرد و نخبگان المپيادها جذب کشورهای ديگر نخواهند شد. کشور ما بهترين مغزها را دارد؛ ولی افسوس که دشمنان از آنها استفاده می‌کنند و اين نيست مگر به دليل بی‌توجّهی به آنان و حلّ نکردن مشکلات تحصيلی، تحقيقی و شغلی آنها.

«صَديقُک مَنْ نَهاک عَدُّوُک مَنْ اَغْراک. » دوست تو کسی است که تو را از گناه نهی کند و دشمنت کسی است که تو را به گناه تشويق نمايد. «جالِسِ الْحُلَماءَ تَزْدَد حِلْما. » با افراد بردبار بنشين تا بردباری‌ات افزون شود.

آينده را تلاش يا تنبلی امروز ما روشن می‌کند.

نوجوانان و جوانان، گل‌های جامعه‌اند. اگر باغبان خوبی بالای سرشان باشد و آنان را درست تربيت کند، آثار بی‌نظيری برجای خواهند گذاشت.

خداوند در قرآن فرمود: «وَعَلَی اللَّهِ فَلْيَتَوَکلِ الْمُؤْمِنُونَ». اگر قرار است به کسی اعتماد شود اين تنها خداوند است که بايد به او توکل کرد. روح توکل همان اميد داشتن، تکيه‌گاه داشتن و نااميد نشدن است؛ يعنی اگر تمام درها به روی انسان بسته شود انسان بايد باز هم اميدوار باشد که در ديگری باز شود و راه نجات پيدا کند؛ بنابراين، غصّه خوردن بر گذشته و افسوس خوردن فقط اتلاف وقت است. می‌توان از شکست‌های گذشته درس آموخت و با کسب تجربه و تکرار نکردن اشتباه‌های گذشته، آينده را ساخت. پس آينده را با اميد، روشن کن و گذشته را با عقل، فراموش نما و تجربه‌های آن را سرمايه آينده قرار ده.

خداوند متعال درباره آنان که عاقبت به خير شدند می‌فرمايد: «يا اَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِی اِلَی رَبِّک راضِيَةً مَرْضِيَّةً فَادْخُلِی فِی عِبادِی وَ ادْخُلِی جَنَّتِی». ای جانِ آرامش يافته! به سوی پروردگارت برگرد. تو از پروردگارت خشنودی و خداوند از تو خشنود است. وارد بهشت من شو و در جوار بندگان من قرار بگير.