بریده‌هایی از کتاب ۱۰۰ نکته‌ی تدریس از زبان پنی اِر

آغاز و پایان درس دوره‌های آموزش مدرس معمولاً یک واحد «برنامه‌ریزی درسی» دارند، که عمدتاً مربوط به انتخاب محتوا و چگونگی ترتیب آن است. اما اندیشیدن دربارۀ اینکه چگونه با یک آغاز و پایان تأثیرگذار درس را «چهارچوب‌بندی» کنید نیز اهمیت دارد. ۱) با یک لبخند آغاز کنید. ۲) مرز آغاز درس و پایان آن مشخص باشد. ۳) ابتدا برنامۀ کلی درس را ارائه دهید. ۴) اول نکته‌های جدید را آموزش بدهید سپس مرور کنید. ۵) تکلیف خانه را در انتهای کلاس ندهید. ۶) کلاس را با یک چیز خوب تمام کنید.

من در جلسۀ اول از زبان‌آموزانم می‌خواهم که خودشان را معرفی کنند، بعد خودم را محک می‌زنم. اگر اسمشان به خاطرم مانده باشد به آنها می‌گویم «اسم شما فلان است»، و وقتی اسمشان یادم نمی‌آید از آنها می‌خواهم دوباره به من نامشان را بگویند. در همان جلسه‌های اول، در زمان‌هایی که زبان‌آموزان مشغول کارهای فردی یا گروهی هستند، در کلاس چشم می‌چرخانم و سعی می‌کنم اسم‌ها را به خاطر بیاورم. این کار همچنین به من کمک می‌کند ویژگی‌های ظاهری یا رفتاری زبان‌آموزانم را در فهرست کلاسی یادداشت کنم که این کار می‌تواند در به‌یادآوری نام‌ها مفید باشد: مدل مو، رنگ چشم یا هر چیز دیگری. من به تجربه دریافته‌ام که این یک برنامۀ تکراری اما کاربردی و مفید است که در چند جلسۀ اول هر دوره، خودم را در به یادآوری نام‌ها جلوی چشم زبان‌آموزان محک بزنم. من زبان‌آموزان را به‌ترتیب به اسم صدا می‌کنم یا از آنها می‌خواهم اسمشان را بگویند. باور کنید ارزشش را دارد که برای این کار وقت بگذارید، زیرا بچه‌ها قدر تلاش شما برای آشنایی با آنها را می‌دانند.

اگر زبان‌آموزان از قبل همدیگر را نمی‌شناسند، خوب است کاری کنید که یخ کلاس بشکند. مثلاً از آنها بخواهید در کلاس بگردند دور بزنند و با همدیگر آشنا شوند، اطلاعات شخصیشان را با همدیگر رد و بدل کنند؛ شما هم می‌توانید در این حرکت شرکت کنید. سپس در یک حلقه دور هم بنشینید و هر زبان آموز، هم‌کلاسی‌ای که تازه با او آشنا شده است را معرفی کند، و اطلاعاتی از او بگوید: «اسم او لیناست، او غذاهای ایتالیایی دوست دارد.»

۱۲. کلاس را پرجنب و جوش پیش ببرید. هر چقدر زبان‌آموزان بیشتر مشغول فعالیت‌های یادگیری هدف‌مند باشند، احتمال اینکه با هم مشارکت کنند و کار را بهتر انجام دهند بیشتر است. کسالت زبان‌آموزان علت اصلی مشکلات انضباطی در کلاس است. اصل اول در برخورد با مسائل انضباطی کلاس این است که در وهلۀ اول جلوی چنین پیشامدهایی را بگیریم. حفظ میزان انرژی‌ای که در فعالیت‌های یک کلاس وجود دارد، روش کلیدی جلوگیری از برهم خوردن نظم کلاس است.

تعداد زیادی از معلمان همیشه این دغدغه را دارند که لهجۀ بریتانیایی درس دهند یا آمریکایی. پیشنهاد من این است که تلفظ هر واژه را به آن صورتی آموزش دهید که به‌صورت بین‌المللی قابل پذیرش است، حتی اگر نتیجۀ کلی آن مخلوطی از لهجۀ آمریکایی و بریتیش باشد. اگر گویشور زبان انگلیسی هستید، یا یک گونۀ خاص از این زبان را یاد گرفته‌اید، پس تلفظی که قاعدتاً درس می‌دهید همین گونه است

۲۶. توضیحات را کوتاه کنید. بار اولی که یک نکتۀ دستوری را توضیح می‌دهید، آن را کوتاه و ساده کنید؛ آن را بر اساس اصل «نیاز به دانستن» انجام دهید. آنچه زبان‌آموزان نیاز دارند این است که ایدۀ اصلی در خصوص آنکه آن نکتۀ دستوری چطور کار می‌کند را بفهمند، تا آنها را قادر سازد نمونه‌های در بافت آن قاعده را خیلی سریع درک کنند و سعی کنند خودشان آن قاعده را به کار گیرند.

۱. با یک لبخند آغاز کنید مهم است که با زبان‌آموزانتان تماس چشمی برقرار کنید و همانطور که در ابتدای کلاس با آنها سلام و احوالپرسی می‌کنید لبخند بر لب داشته باشید. در سال‌های اول تدریسم، کمی از دانش‌آموزانم می‌ترسیدم و در آغاز کلاس خشک و جدی بودم. خیلی طول کشید تا یاد بگیرم خونسرد باشم و بخندم، اما وقتی این کار را انجام دادم، تفاوتی اساسی در کارم ایجاد کرد. اگر برخی از زبان‌آموزانتان به لبخند شما پاسخ نمی‌دهند، ضد حال نباشید، بیشتر آنها لبخند را پاسخ خواهند داد. و به خاطر داشته باشید: پیامی که حالت جدی و خنثای چهرۀ شما را منتقل می‌کند پیامی خنثی نیست- بلکه چهرۀ شما پیامی منفی را منتقل خواهد کرد (من اینجا هستم، زیرا باید اینجا باشم و نه به این خاطر که میل باطنی‌ام تدریس به شماست!) پیامی‌که به‌راحتی می‌تواند با یک لبخند تغییر کند.

لبخند هم اگر بیش از حد استفاده شود اثرش را از دست خواهد داد.

دوره‌های آموزش مدرس معمولاً یک واحد «برنامه‌ریزی درسی» دارند، که عمدتاً مربوط به انتخاب محتوا و چگونگی ترتیب آن است. اما اندیشیدن دربارۀ اینکه چگونه با یک آغاز و پایان تأثیرگذار درس را «چهارچوب‌بندی» کنید نیز اهمیت دارد. ۱) با یک لبخند آغاز کنید. ۲) مرز آغاز درس و پایان آن مشخص باشد. ۳) ابتدا برنامۀ کلی درس را ارائه دهید. ۴) اول نکته‌های جدید را آموزش بدهید سپس مرور کنید. ۵) تکلیف خانه را در انتهای کلاس ندهید. ۶) کلاس را با یک چیز خوب تمام کنید.

۲. مرز آغاز درس و پایان آن مشخص باشد. هنگامی‌که کلاس شروع می‌شود باید یه لحظۀ مشخص وجود داشته باشد: مرزی میان «درس هست» و «درس نیست». و به‌همین‌ترتیب نقطۀ مشخصی برای هنگامی‌که کلاس تمام می‌شود. پس پیش از آنکه شروع کنید، به زبان‌آموزانتان چند دقیقه‌ای اجازه دهید تا در حالت نظم قرار گیرند، سر جایشان بنشینند و کتاب، خودکار، لپتاب یا هر چیز دیگری که لازم است را در بیاورند. شما نیز به این زمان نیاز خواهد داشت تا کارهای خودتان را سر و سامان بدهید: مواد آموزشی یا تجهیزات مورد نیازتان را آماده کنید و حضور و غیاب کنید. سپس علامتی بدهید که نشان دهد کلاس شروع شده است: این علامت می‌تواند یک اعلام زبانی باشد: «خب، لطفاً دیگه ساکت باشید، درس رو شروع می‌کنیم با ...» یا حتی یک زنگوله یا زنگ هشدار.

هدف از آموزش تلفظ این است که زبان‌آموزان را وادارید با لهجه‌ای صحبت کنند که به‌راحتی برای کسانی که گویشور زبان‌های دیگر هستند قابل فهم باشد: معمولاً قرار نیست آنها را وادار کنیم به لهجۀ گویشور بومی صحبت کنند. ۶۲) تلفظ را آموزش دهید (خیلی کم) ۶۳) آواها را به‌صورت مجزا چندین بار تمرین کنید. ۶۴) آواها را با آواهای زبان مادری مقایسه کنید. ۶۵) تلفظ «معیار» را آموزش دهید.

هدف از صحبت کردن به زبان انگلیسی در حد گویشور بومی عمدتاً جای خود را به این هدف داده است که فرد بتواند در موقعیت‌های مختلف در سرتاسر دنیا و معمولاً با مردمی که زبان مادریشان انگلیسی نیست ارتباط موفق برقرار کند. بنابراین ما از زبان‌آموزانمان می‌خواهیم که با تلفظی صحبت کنند که عدۀ زیادی بتوانند آن را بفهمند و همچنین آسان فهمیده شود، نه اینکه الزاماً با تلفظی که به یکی از لهجه‌های انگلیسی‌زبانان نزدیک باشد.

یک کار جالب که زبان‌آموزان را با چنین مسائلی درگیر می‌کند این است که از آنها بخواهیم اسم خودشان را با یک لهجۀ غلیظ انگلیسی بگویند. اگر آنها نمی‌توانند این کار را انجام دهند، خودتان این کار را بکنید و به آنها بگویید از شما تقلید کنند. بعد با همدیگر بحث کنید که میان این تلفظ و تلفظ عادی آن در زبان مادری فرد چه تفاوتی وجود دارد. یک نوع دیگر این بازی آن است که آن را برعکس انجام دهید. یک اسم انگلیسی به بچه‌ها بگویید و از آنها بخواهید این اسم را به زبان مادری خودشان تلفظ کنند و باز هم از طریق بحث کردن، آگاهی افراد از تفاوت‌های تلفظی را بالا ببرید. یا اینکه تلفظ واژه‌های «بین المللی» که استفاده می‌کنید را با گونه‌های تغییر یافتۀ آنها در چند زبان دیگر مقایسه کنید: رادیو، تلفن، فوتبال، جین، پاستا، میکروفون.