بریده‌هایی از کتاب گزیده آثار مولانا

جان من است او، هی مزنیدش آنِ من است او، هی مبریدش متصل است او، معتدل است او شمع دل است او، پیش کشیدش هر که ز غوغا، وز سر سودا سر کشد اینجا، سر ببریدش عام بیاید، خاص کنیدش خام بیاید، هم بپذیرش نک شه هادی، زان سوی وادی جانب شادی، داد نویدش داد زکاتی، آب حیاتی شاخ نباتی، تا بمزیدش

ما برون را ننگریم و قال را ما درون را بنگریم و حال را

ای دوست شکر خوش‌تر یا آنکه شکر سازد ای دوست قمر خوش‌تر یا آنکه قمر سازد بگذار شکرها را، بگذار قمرها را او چیز دگر داند، او چیز دگر سازد

کفرت همگی دین شد، تلخت همه شیرین شد حلوا شدۀ کلی، حلوات مبارک باد

چون قلم اندر نوشتن می‌شتافت چون به عشق آمد قلم بر خود شکافت

بنمای رخ که باغ و گلستانم آرزوست بگشای لب که قند فراوانم آرزوست ای آفتاب حسن، برون آ دمی ز ابر کآن چهرۀ مشعشع تابانم آرزوست

در نیابد حال پخته هیچ خام پس سخن کوتاه باید والسلام

آزمودم مرگ من در زندگی‌ست چون رهم زین زندگی پایندگی‌ست اُقتلونی اُقتلونی یا ثقات اِنّ فی قتلی حیاتاً فی حیات

علتِ عاشق ز علت‌ها جداست عشق اصطرلاب اسرار خداست

در جهان هر چیز چیزی جذب کرد گرم گرمی را کشید و سرد سرد ناریان مر ناریان را جاذبند نوریان مر نوریان را طالبند

عشق جز دولت و عنایت نیست جز گشاد دل و هدایت نیست

ان الله لا ینظُر اِلی صُوَرکم و لا اِلی اعمالکم و انّما ینظُرُ اِلی قُلوبُکم

روزها گر رفت گو رو باک نیست تو بمان ای آن که چون تو پاک نیست

چون که اسرارت نهان در دل شود آن مرادت زودتر حاصل شود دانه‌ها چون در زمین پنهان شود سرّ آن سرسبزی بستان شود

حکایت من و تو (منی و تویی) آن یکی آمد در یاری بزد گفت یارش: کیستی ای معتمد؟ گفت: من، گفتش: برو، هنگام نیست بر چنین خوانی مقام خام نیست رفت آن مسکین و سالی در سفر در فراق یار سوزید از شرر پخته گشت آن سوخته پس بازگشت باز گِردِ خانه انباز گشت بانگ زد یارش که بر در کیست آن؟ گفت: بر در هم تویی ای دلستان گفت: اکنون چون منی، ای من درآ نیست گنجایی دو من در یک سرا

ای دوست شکر خوش‌تر یا آنکه شکر سازد ای دوست قمر خوش‌تر یا آنکه قمر سازد بگذار شکرها را، بگذار قمرها را او چیز دگر داند، او چیز دگر سازد

بشنو از نی چون حکایت می‌کند از جدایی‌ها شکایت می‌کند کز نیستان تا مرا ببریده‌اند در نفیرم مرد و زن نالیده‌اند سینه خواهم شرحه‌شرحه از فراق تا بگویم شرح درد اشتیاق هر کسی کو دور ماند از اصل خویش بازجوید روزگار وصل خویش من به هر جمعیتی نالان شدم جفت بدحالان و خوش‌حالان شدم هر کسی از ظن خود شد یار من وز درون من نجست اسرار من سرّ من از نالۀ من دور نیست لیک چشم و گوش را آن نور نیست تن ز جان و جان ز تن مستور نیست لیک کس را دیدِ جان دستور نیست آتش است این بانگ نای و نیست باد هر که این آتش ندارد نیست باد

در هوایت بیقرارم روز و شب سر ز پایت برندارم روز و شب

بروید ای حریفان بکشید یار ما را به من آورید آخر صنم گریزپا را

از دگر خوبان تو افزون نیستی گفت خامش چون تو مجنون نیستی

آب دریا را اگر نتوان کشید هم به قدر تشنگی باید چشید

حکایت بازرگان و طوطی بود بازرگان و او را طوطی‌ای در قفس محبوس زیبا طوطی‌ای چون که بازرگان سفر را ساز کرد سوی هندستان شدن آغاز کرد هر غلام و هر کنیزی را ز جود گفت: بهر تو چه آرم گوی زود گفت طوطی را چه خواهی ارمغان کآرمت از خطۀ هندوستان گفتش آن طوطی که آنجا طوطیان

ما برون را ننگریم و قال را ما درون را بنگریم و حال را ملت عشق از همه دین‌ها جداست عاشقان را ملت و مذهب خداست

چنان مستم، چنان مستم من این دم که حوا را بنشناسم ز آدم ز شور من بشوریدست دریا ز سرمستی من مست است عالم

این جهان کوه‌ست و فعل ما ندا سوی ما آید نداها را صدا

عمر که بی عشق رفت هیچ حسابش مگیر

اندک اندک جمع مستان می‌رسند اندک اندک می‌پرستان می‌رسند دلنوازان، نازنازان در ره‌اند گل‌عذاران از گلستان می‌رسند اندک اندک زین جهان هست و نیست نیستان رفتند و هستان می‌رسند

دشمن طاووس آمد پرّ او ای بسا شه را بکشته فرّ او بر من است امروز و فردا بر وی است خون چون من کس چنین ضایع کی است این جهان کوه‌ست و فعل ما ندا سوی ما آید نداها را صدا

بی‌همگان به سر شود، بی تو به سر نمی‌شود داغ تو دارد این دلم، جای دگر نمی‌شود

مستمع چون نیست خاموشی به است نکته از نااهل گر پوشی به است بدگهر را علم و فن آموختن دادن تیغ است دست راهزن تیغ دادن در کف زنگی مست به که آید علم ناکس را به دست علم و مال و منصب و جاه و قران فتنه آرد در کف بدگوهران چون قلم در دست غدّاری فتاد لاجرم منصور بر داری فتاد گر بگویم تا قیامت زین کلام صد قیامت بگذرد و این ناتمام