بریده‌هایی از کتاب جاده جنگ - جلد۱

شگفتا! گاه تسلیم محض شدن، چه آرامشی دارد!

مردم در بحبوحه جنگ زود بزرگ می‌شوند.

اما ظاهراً انسان توانایی‌هایی دارد که فقط در مواقع خاص و حساس بروز می‌کند.

«اینجا کجاست؟» ـ یک کلبه‌باغی. ـ چی توی اون کلبه هست؟ ـ خاطرات کودکی‌م! و زمان به قهقرا رفت.

کامیون‌ها، برخلاف خودروهای حامل افسران اسیر، پوشش برزنتی داشتند و درون آن‌ها از دید مردم پنهان بود. به نظر نمی‌رسید روس‌ها برای ملاحظه مردم کامیو‌‌ن‌ها را پوشانده و مهر و موم کرده باشند. چون، در مدت حدود یک ماه حضور خود، به چشم خود دیده بودند که هیچ نیروی مقاوم و مزاحمی بر سر راه و اعمال آن‌ها وجود ندارد. به لحاظ باارزش بودن محموله و برای سلامت حمل و نقل آن اقدام به پوشش کامیونها و مهر و موم آن کرده بودند. مردمی که در مسیر تردد خود آن‌ها را می‌دیدند، اصلاً نمی‌دانستند که انبار غله شهر به غارت رفته است و خیلی زود طعم تلخ گرسنگی و قحطی نان را خواهند چشید.

نظامیگری، با آن زرق و برقی که در یونیفورم‌های تقلیدشده از افسران آلمانی وجود داشت، برای خیلی از جوان‌ها در حد رؤیا بود، بزرگ‌ترها چندان تمایلی به آن نشان نمی‌دادند. چون پوشیدن یونیفورم، گذشته از جذبه ظاهری، مفهوم جنگ و کشتار و مرگ را نیز یدک می‌کشید و این واژه‌ها با امیال پدران و مادران هم‌خوان نبود.

گاه تسلیم محض شدن، چه آرامشی دارد!

گفتم: “نالوطی ما مثلاً قول مردونه دادیم.” زیر خنده زد و گفت: “مرد اگه دیدی از ما به اون سلام

. این کلمه کوچک و جمع‌وجور مفهوم وسیعی دارد و بشریت از دیرباز با آن مأنوس بوده است و ثمرات تلخ آن را در طول حیات خود، روی کره خاکی، بارها چشیده‌ است و همچنان خواهد چشید.

«اگه خواست و لطف خداوند تبارک و تعالی نبود، این کار محال بود.»

واژه‌های حمله... جنگ... شوروی... روس... بسیار دور از ذهن فوج ژاندارم بود. آن‌ها با مفاهیمی مانند گشت، مناطق مرزی و قاچاقچیان مأنوس‌تر بودند.

سحرگاه سوم شهریور ۱۳۲۰، ایران مانند طعمه‌ای بود که گرداگردش ده‌ها هزار چشم در تاریک‌روشنی صبحگاهی می‌درخشید.

رضا در حالی‌ که از او دور می‌شد، گفت: «آدم شجاع... حتی آدم احمقی مثل رادمرد، یه بار می‌میره. اما آدمای بزدل روزی هزار بار می‌میرن!»

«همیشه باید یه امتیازِ به‌ظاهر مهم تقدیم حریف بکنی؛ امتیازی که طرفت رو هیجان‌زده کنه و خیال کنه خودش این سرنخ رو کشف کرده. در واقع نقطه‌ضعفی که از طرف خود حریف ارائه بشه، دیگه اعتباری نداره. یک کانال سوخته و بن‌بسته. ما فرصت زیادی داریم تا با دوست جدیدمون بازی کنیم!»

در آن هنگام مشاعرشان درست کار نمی‌کرد. وحشتناک‌ترین حادثه عمرشان چنان سریع و ناگهانی رخ داده بود که مجال به کار انداختن اذهان ساده خود را نیافته بودند.