بریده‌هایی از کتاب جستارهایی در باب عشق

تلفن در دستان معشوقی ستمگر که زنگ نمی‌زند به ابزار شکنجه تبدیل می‌شود.

ما بيشتر برحسب تصادف شيفته كسی می‌شويم تا برحسب نقشه‌ی قبلی.

من بیشتر بر روی دوست داشتن حساب باز کرده بودم نه دوست داشته شدن.

آنچه يك آدم پوچ‌گرا از من بيرون می‌كشد جنبه‌ی پوچ‌گرای من است، و جديت و وقار مرا يك آدم جدی و باوقار برمی‌انگيزد. اگر كسی فكر كند كه من بامزه هستم، شايد پيوسته جوك گفتن و بذله‌گويی را ادامه دهم. اگر كسی فكر كند كه من خجولم، احتمالا احساس خجالت می‌نمايم.

در مورد تعريف كامل عشق، هرگز نبايد با نگاه اول عاشق شويم. بايد تا زمانی كه با چشمان باز عمق و ماهيت آب را بررسی كامل نكرده‌ايم از شيرجه رفتن در آن بپرهيزيم.

آیا آن قدر مرا دوست داری که بتوانم در مقابلت ضعیف باشم؟ همه توانمندی را دوست دارند، اما آیا تو به خاطر کمبودهایم مرا دوست داری؟ آزمایش واقعی این است. آیا اگر تمام چیزهایی که ممکن است از دست بروند را از دست بدهم، باز هم به خاطر چیزهایی که همیشه دارم مرا دوست خواهی داشت؟

آدم با فكر كردن به يك مشكل می‌توان يك مشكل بيافريند.

برای احساس كامل بودن خود به افرادی در مجاورت خود نياز داريم كه ما را به همان خوبی خودمان بشناسند، حتی گاهی بهتر از خودمان.

وقتی معشوق عشق کسی را رد کند، چه واکنشی بهتر از خودکشی...؟

در انتخاب کتاب، دغدغه‌ها و ذکاوتش به نحوی معجزه‌آسا با آرمان‌های من همخوانی داشتند.

آیا آن قدر مرا دوست داری که بتوانم در مقابلت ضعیف باشم؟

استاندل می‌نویسد: «آدمی می‌تواند در تنهایی و انزوا به همه چیز برسد، جز شخصیت» منظورش این است که شخصیت در ذاتش، واکنش دیگران است به حرف‌ها و اعمال ما.

برحسب تعريف كامل عشق، فقط زمانی كه دو طرف به راستی همديگر را بشناسند، عشق سزاوار است شانس رشد كردن بيابد.

شاید این مطلب حقیقت داشته باشد که تاکسی ما را ندیده باشد ما واقعآ وجود نداریم، و نمی‌توانیم به خوبی صحبت کنیم مگر آنکه کسی باشد که به حرفمان گوش بدهد. جان کلام اینکه ما کاملا زنده نیستیم، مگر اینکه کسی ما را دوست داشته باشد.

آريستوفانس در كتاب ضيافت افلاطون با طرح اين ادعا كه معشوق نيمه‌ی گمشده ماست كه جسم ما در اصل به جسم او متصل بوده، حسِّ اين آشناييت را شرح می‌دهد. همه انسان‌ها در ابتدا هرمافروديت (نرـ ماده»هايی) بوده‌اند، با دو پشت و دو تهيگاه، چهار دست و پا، و دو صورت در جهت عكس بر روی يك سر. اين موجودات نر ـ ماده به قدری قوی بودند و غرورشان چنان غلوآميز بود كه زئوس مجبور شد آنها را از وسط دو نيم كند، يك نيمه مذكر و نيمه‌ی ديگر مؤنث ـ از آن روز به بعد هر مرد و زنی سردرگم در حسرت وصل دوباره با نيمه‌ای است كه از آن جدا شده است.

پيدا كردن جذابيت و زيبايی در يك جفت چشم يا تركيب يك دهان خوش فرم كار نسبتآ آسانی است. سخت‌تر اين است كه آدم، طنازی و ظرافت را در حركات دست يك زن در كنار صندوق به موقع پرداخت پول مشاهده كند.

اگر آدم بعد از گذراندن فقط يك صبح با كسی از عشق صحبت كند با اتهاماتی مانند توهم عشق و حماقت يا جنون به معنای واقعی كلمه روبه‌رو می‌شود. با اين حال، هميشه امكانش هست كه ـ بدون آنكه كسی را كاملا بشناسيم ـ گرفتار عشق‌اش بشويم. شور و بی‌قراری اوليه الزامآ بر مبنای ناآگاهی رخ می‌دهد. عشق يا صرفآ شيدايی؟ چه كسی جز زمان (كه راه خودش را می‌رود) ـ اول از آن سخن می‌گويد؟

وقتی دو نفر نتوانند اختلافاتشان را به شوخی تبديل كنند نشانه‌ی اين است كه: آنها ديگر همديگر را دوست ندارند (يا دست كم از ميل به كوشش و تلاشی كه نود درصد عشق را تشكيل می‌دهد دست كشيده‌اند). شوخی ديوارهای رنجش ناشی از اختلاف بين ايده‌آل‌های ما و واقعيت را با پوششی نرم می‌پوشاند. در پشت هر شوخی هشداری بود دال بر وجود اختلاف و حتی يأس و نوميدی، اما اختلافی كه از خطر انفجارش كاسته شده بود ـ پس می‌توان بدون وقوع هيچ كشتاری از آن چشم پوشيد.

تنها تفاوت بین پایان عشق و پایان زندگی این است که دست کم در مورد مرگ خیالمان راحت است که پس از مردن دیگر هیچ چیزی را حس نخواهیم کرد، امّا چنین آسایشی در مورد عشق وجود ندارد. چون یک عاشق می‌داند که پایان یک رابطه ضرورتآ پایان یک عشق نیست، با قطعیت تمام پایان زندگی هم نخواهد بود.

هر كس كه عاشقش می‌شويم به آزمون زيبايی پاسخ متفاوتی می‌دهد، و همزمان موفق می‌شود كه تعريف جديدی از جذابيت به گونه‌ای اصيل و منحصر به فرد، همانند منظره‌ی رخسار خودش تصويرنمايی كند.

نشان دادن خشم و عصبانیت، کمی بعد از رنجش، بزرگوارانه‌ترین کاری است که آدم می‌تواند انجام دهد، چون این کار بار گناه طرف مقابل را سبک می‌کند، و نیز گفتگو با فرد توهین شده، وی را از موضع جنگ‌طلبانه‌اش پایین می‌آورد.

عاشق می‌گويد: اگر چيزی هست كه نمی‌توانی بر زبان آوری، پس چيزهايی هست كه بايد تنها بدان‌ها فكر كنی. در اين صورت آيا واقعآ فردِ قابل اعتمادی هستی؟

عشق با انكار عادی بودن ذاتی معشوق بر جنونش صحه می‌گذارد و آن را افشا می‌كند. ملالت‌باری عشاق برای كسانی كه خارج از گود ايستاده‌اند از همين رو است. آنها به جز يك انسان عادی، در محبوب چه می‌بينند؟

مارسیلیو فیچینو (۹۹ ـ ۱۴۳۳) می‌گوید: «عشق کشش به زیبایی است»،

در اتومبیل در مسیر رستوران از من پرسید، لباسم خوبه؟ بهتره که باشه، وگرنه برای بار ششم حاضر به عوض کردنش نیستم

عقل به ما می‌گوید که تخیل خود را کنترل کنیم، وگرنه واقعیت را تحریف و آن را دچار انحراف می‌نماید و کوهی را به تپه، و قورباغه‌ای را به شاهزاده‌ای بدل می‌سازد. عقل به ما می‌گوید که مراقب ترس‌های‌مان از چیزی که به ما آسیب می‌زنند باشیم و انرژی خود را بابت سایه‌های روی دیوار هدر ندهیم. خِرد به ما می‌گوید که نباید از مرگ ترسید، و از تنها چیزی که باید ترسید، خود ترس است.

افرادی که در نگاه اول به عشقشان گرفتار می‌شویم از تضاد سلایق، چه در خصوص کفش باشد چه ادبیات، به دور هستند، همان‌طور که یک سمفونی اجرا نشده از ویولون‌های ناکوک و فلوت‌های ناهماهنگ عاری است.

«عشق تنها بر مبنای وحشت از دست دادن معشوق، می‌تواند جان بگیرد و پختگی یابد.»

خُب، چه توجیهی برای این وضع وجود داشت؟ هیچ، جز همان بهانه‌های کهنه و قدیمی که والدین و سیاستمداران قبل از بیرون کشیدن چاقوی جراحی‌شان اظهار می‌دارند: سرنوشت شما برای ما مهم است، به همین خاطر شما را می‌رنجانیم. با ارائه تصویر و روشی برای زندگی، شما را سربلند و قرین افتخار می‌نماییم، پس شما را می‌رنجانیم.

هر نوع عشقی پيروزی اميد بر شناخت از خويشتن است. ما با اين اميد عاشق می‌شويم كه چيزهايی را كه در فرد ديگر نمی‌يابيم در خودمان به آن سراغ داريم، يعنی جبونی و بزدلی‌ها، ضعف اراده، تنبلی، نابكاری‌ها، سازشكاری و بلاهت‌ها. فرد برگزيده را در دايره‌ای از عشق قرار می‌دهيم و تصميم می‌گيريم هر چه درون آن جای دارد عاری از عيوب و خطاست. كمالی را در معشوق جستجو می‌كنيم كه از درون خودمان نمی‌يابيم، و اميد داريم از طريق يگانگی و وحدت با معشوق (برخلاف شواهد برآمده از خودشناسی‌مان) باوری متزلزل را در نوع خودمان حفظ كنيم.