بریده‌هایی از کتاب سرّ خدا (بحث‌هایی در امامت و ولایت اهل بیت علیهم السلام)

از رسول خدا (ص) روایت شده که به امام علی (ع) فرمودند: «ای علی، خداوند را کسی غیر از من و تو نشناخت و مرا کسی غیر از خدا و تو نشناخت و تو را کسی غیر از خدا و من نشناخت.»

امام ششم شیعیان، مردم عصر غیبت آخرین حجّت خدا را به خواندن دعایی فرا می‌خواند که شرح آن چنین است: «أَللّهمَّ عَرِّفْنِی نَفْسَک فَإِنَّک إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی نَفْسِک لَمْ أَعْرِف نَبِیک؛ أَللّهُمَّ عَرِّفْنِی رَسُولِک فَإِنَّک إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی رَسُولِک لَمْ أَعْرِف حُجَّتِک؛ أَللّهُمَّ عَرِّفِنی حُجَّتِک فَإِنَّک إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی حُجَّتِک ضَلَلْتُ عَنْ دِینِی؛ بار خدایا خودت را به من بشناسان؛ زیرا اگر خودت را به من نشناسانی پیامبرت را نمی‌شناسم؛ بار خدایا رسولت را به من بشناسان؛ زیرا اگر رسولت را به من نشناسانی حجّتت را نمی‌شناسم؛ بار خدایا حجّتت را به من بشناسان؛ زیرا اگر حجّتت را به من نشناسانی از دینم گمراه می‌شوم.»

تعداد زیادی از مردم معاصر دوران امام علی (ع)، حقّ امامت آن حضرت را به عنوان «امام واجب الاطاعة» نمی‌شناختند. آنان تنها همین قدر می‌دانستند که او پسر عموی رسول خدا (ص) است؛ در نتیجه به اختلاف میان آن حضرت و دیگران (در امر خلافت) به عنوان اختلاف صاحبان حکومت می‌نگریستند. بنابراین از امام باقر (ع) نقل شده است، که فرمودند: «علی بن ابی طالب (ع) نزد شما در عراق با دشمنان می‌جنگید و اصحابش همراه او بودند؛ در حالی که جز پنجاه نفر او را به حقّ معرفتش نمی‌شناختند و حقّ معرفت او، امامتش بود.»

شناخت امامان (ع) از جمله فرایضی است که عذر هیچ کس در کوتاهی دربارهٔ آن پذیرفته نیست و منظور از آن، شناخت اسامی ایشان، ایمان به امامت و لزوم فرمان‌برداری از آن حضرات است. امام صادق (ع) می‌فرمایند: «پایین‌ترین مرتبهٔ شناخت امام، آن است که (بدانی) او جایگزین پیامبر، جز در مقام نبوّت و وارث اوست و فرمان‌برداری از او، فرمان‌برداری خدا و رسولش می‌باشد.» همچنین از آن حضرت روایت شده، که فرمودند: «بدانید که او، امام شاهد (ناظر) واجب الاطاعهٔ است.»

از جمله معارف لازم، شناخت مظلومیت امامان (ع) و شناخت حقوقی است که از ایشان غصب شده است، امام باقر (ع) در این باره می‌فرمایند: «هر کس ناروا بودن آنچه را که بر ما وارد گردیده، ظلمی که بر ما روا داشته شده، حقوقی که از ما غصب گردیده و مصائبی را که بدان مبتلا شدیم، نشناسد، پس با کسی که آنها را بر ما وارد ساخته، شریک است.»

از حضرت صادق (ع) نقل شده که فرمودند: «ابراهیم (ع) نبی بود، نه امام تا آنکه خداوند فرمود: «من تو را امام قرار می‌دهم...». و فرمودند: ابراهیم (ع) عرضه داشت: «آیا از نسلم...؟» خداوند فرمود: «عهد من به ستمکاران نمی‌رسد». بت‌پرست نمی‌تواند امام شود. امام رضا (ع) می‌فرمایند: «به حقیقت، امامت، مقام سومی است که خداوند عزّوجلّ پس از (مراتب) نبوّت و خلّت (خلیل بودن) به ابراهیم خلیل عطا نمود؛ فضیلتی که وی را بدان شرافت بخشید و یادش را بلند گردانید... خداوند فرمود: «عهد من به ستمکاران نمی‌رسد». پس این آیه، امامت هر ستمکار و ظالمی را تا روز قیامت باطل کرده و آن را تنها در میان برگزیدگان قرار داده است.»

در روایتی از حضرت امام رضا (ع) نقل شده است: «... امام است که حلال خدا را حلال، حرام خدا را حرام و حدود خدا را برپا، از دین خدا حمایت و به سوی راه پروردگارش به وسیلهٔ حکمت، پند نیکو و دلیل رسا دعوت می‌کند. امام، همانند خورشید درخشنده‌ای است که به وسیلهٔ نور خود جهان را روشن نموده؛ در حالی که به گونه‌ای در افق قرار دارد که دست‌ها و دیدگان به آن نمی‌رسد. امام، بدر نوردهنده، چراغ فروزنده، نور پراکنده و ستارهٔ هدایتگر در تاریکی‌های سخت شب تار در رهگذر شهرها و کویرها و گرداب دریاها است. امام، آب گوارا نزد انسان تشنه، راهنمای هدایت و نجات‌دهنده از هلاکت است. امام، شعلهٔ افروخته بر فراز تپّه وسیلهٔ گرم شدن سرمازدگان و نشان‌دهندهٔ هلاکت‌گاه‌هاست؛ هر که از او جدا شود هلاک شود. امام، ابر بارنده، باران شتابنده، خورشید فروزنده، سقف پناه دهنده، زمین گسترده، چشمهٔ جوشنده و برکه و گلستان است. امام، همدم همراه، پدر مهربان، برادر برابر، مادر دلسوز به فرزند کوچک و پناهگاه بندگان در گرفتاری‌های طاقت‌فرساست. امام، امین خدا در میان آفریدگانش، حجّت او بر بندگانش، جانشین و خلیفهٔ او در سرزمینش، فراخوانندهٔ به سوی او و دفاع کننده از حریم اوست.»

در منظومهٔ عقاید شیعه، «امامت» از جایگاهی رفیع و محوری برخوردار است. دلیل این امر آن است که حجّت‌های خدا که پس از رسول خدا (ص)، امامان معصوم (ع) و عترت پیامبرند، تنها طریق وثیق رساندن خواست و امر خدا به بندگان او هستند و نشناختن ایشان به منزلهٔ دست نیافتن به دین حقیقی فرستاده شده از جانب پروردگار عالم است. از همین روست که رسول اعظم (ص) در سخنی بسیار سرنوشت‌ساز که متواتراً از طریق شیعه و سنّی به ما رسیده است، فرمودند: «هر کس بمیرد در حالی که نسبت به امام (معصوم) زمان خویش معرفت پیدا نکرده باشد، به مرگ (دوران) جاهلیت از دنیا رفته است.»

ابن حمزه روایت می‌کند که از حضرت امام صادق (ع) پرسیدم: آیا زمین بدون امام بر جای می‌ماند؟ فرمودند: «اگر زمین بدون امام شود، اهلش را در خود فرو می‌برد.» این روایت بر این معنا دلالت دارد که وجود امام، جهت بقای زمین و ساکنان آن ضروری و به مثابهٔ قلب برای بدن انسان است و چنان که حیات انسان متوقّف بر حیات قلب است، حیات کائنات نیز متوقّف بر وجود امام معصوم (ع) است.

فریاد رسای حضرت صدّیقهٔ کبرا (س) را از مسجد پیامبر (ص) بشنوید که روی گرداندن اکثریت به ظاهر مسلمان از امام زمانشان، علی بن ابی طالب (ع) را ارتجاع و بازگشت به حیات جاهلی می‌خواند و این آیهٔ قرآن را متذکر می‌گردد که: «أَفَحُکمَ الْجَاهِلِیةِ یبْغُونَ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللهِ حُکماً؛ آیا حکم (روزگار) جاهلیت را می‌جویند؟ و چه کسی نیکو حکم‌تر از خداست.»

امام صادق (ع) می‌فرمایند: «خدای عزّوجلّ، ابراهیم (ع) را (به عنوان) بنده برگزید، پیش از آنکه نبی باشد و خداوند متعال او را (به عنوان) نبی برگزید، پیش از آنکه رسول باشد و خداوند او را رسول برگزید، پیش از آنکه خلیل برگزیند و خداوند او را خلیل برگزید پیش از آنکه او را امام قرار دهد. پس آن هنگام که همهٔ چیزها را برایش گرد آورد، فرمود: «همانا من، تو را برای امامت مردم برگزیدم». از آنجا که این مرتبه در دیدهٔ ابراهیم عظیم جلوه‌گر شد، عرضه داشت: آیا (آن را) در میان نسلم (قرار می‌دهی؟) و خداوند فرمود: «عهد من به ستمکاران نمی‌رسد...» (هرگز) نادان، امام پرهیزکار نمی‌باشد.»

امام سجّاد (ع) نیز در دعایی چنین می‌فرمایند: «بارخدایا ـ به تحقیق ـ که تو دین خود را در هر روزگار، به وسیلهٔ امامی تأیید و نگهداری نموده‌ای ـ بعد از آنکه رشتهٔ او را به رشتهٔ خویش پیوند زدی ـ و او را پرچم و نشانه‌ای برای بندگانت، مشعل فروزنده‌ای در شهرهایت و دستاویز به سوی خشنودی‌ات قراردادی. فرمان‌برداریش را واجب نموده، (مردم را) و از نافرمانی او بر حذر داشته‌ای و به امتثال اوامر او و دست برداشتن از نواهی او، امر کرده‌ای و هیچ پیشی گیرنده‌ای بر او پیشی نگیرد و هیچ کند رونده‌ای از (همراهی او) باز نایستد. بنابراین او، نگاه دارندهٔ پناه‌جویان، رشتهٔ مستحکم مؤمنان، دست‌آویز چنگ زنندگان و چشم‌انداز دل‌انگیز عمل کنندگان است.»