بریده‌هایی از کتاب راه‌ بندگی به روایت کاریکاتور

ذهن مردم زیر بمباران تبلیغات، در جستجوی سعادت است. برنامه‌ریزان هم از اجرای برنامه‌های خود ناتوانند و برای اجرای برنامه‌های خود به زور بیشتری نیاز دارند. مرد قدرتمندی را از میان خود برمی‌گزینند تا مردم را به تمکین وادار کند. برنامه‌ریزان با خود می‌گویند، وقتی سوپرمن کارش را تمام کرد، او را کنار می‌گذاریم.

در این کتاب نشان داده می‌شود که نظم مصنوع، فارغ از اینکه اجراکنندگانش سرمایه‌داران و دیوان‌سالاران باشند یا عدالت‌خواهان و سوسیالیست‌ها یا هر کس دیگر، لاجرم به جباریت و آزادی‌کشی می‌انجامد و فرجام کار آن می‌شود که کارل پوپر چنین توصیفش می‌کند: «کسانی که وعده برپایی بهشت زمینی داده‌اند، تاکنون چیزی نیافریده‌اند مگر دوزخ زمینی.»

فرمانبری محض از یک در می‌آید و آزادی از در دیگر می‌رود.

اوضاع آشفته، همه را متقاعد می‌کند که برای خروج از بی‌نظمی، باید به همه خواسته‌ها و تمایلات سوپرمن که حالا خیلی هم پرقدرت شده تن داد.

هدف این دستگاه تبلیغاتی این است که مردم را وادار به فهمیدن کند: آنان باید متقاعد شوند که یک‌جور فکر کنند.

مردم، برنامه سعادت و رفاه دولت را پس می‌زنند و دولت می‌کوشد به آنان بفهماند که نجات و رستگاری‌شان در پذیرش همین برنامه است.

هجوم به شعور مردم آغاز می‌شود...

همه کسانی که منکر این سخنان پیش‌گفته‌اند و ادعا می‌کنند سرمایه‌داری بهتر به توده‌ها خیر می‌رساند و تنها نظام اقتصادی است که بر اثر انباشت سرمایه‌های جدید، مدام وضع اقتصادیِ همه قشرهای اجتماعی را بهبود می‌بخشد، توجیه‌گرانی بدخواه و سبک‌مغزند که از منافع طبقه استثمارگر و خودخواه خودشان دفاع می‌کنند.

برنامه‌ریزان، برنامه‌های سرهم‌بندی شده را با فشار پیش می‌برند و آشفتگی‌های اقتصادی بیشتر می‌شود. همه زیان می‌کنند و دولت ناتوان از تولید است. دست فعالان بخش‌خصوصی بسته است و مصرف‌کنندگان در به در به دنبال کالاهای مورد نیاز خود می‌گردند. هرچه بیشتر می‌گردند، کمتر می‌جویند، حالا مردم می‌گویند: برنامه‌ریزان کاری از پیش نمی‌برند.

آرزوی مشاغل فراوان که برنامه‌ریزان در ابتدای کار بشارتش را داده بودند، باد هوا می‌شود و بیشتر به پدیده‌ای «تراژیک- کمیک» می‌ماند.

ذهن مردم زیر بمباران تبلیغات، در جستجوی سعادت است. برنامه‌ریزان هم از اجرای برنامه‌های خود ناتوانند و برای اجرای برنامه‌های خود به زور بیشتری نیاز دارند. مرد قدرتمندی را از میان خود برمی‌گزینند تا مردم را به تمکین وادار کند. برنامه‌ریزان با خود می‌گویند، وقتی سوپرمن کارش را تمام کرد، او را کنار می‌گذاریم.

اما واقع‌گرا کسی است که جهان را جایی بی‌ثبات و خطرناک می‌داند و خود را برای جنگ آماده می‌کند که بتواند با این آمادگی یا مانع جنگ شود یا اگر جنگ رخ داد بازنده نشود

بین فاشیسم و نازیسم و کمونیسم و دیگر اشکال مداخله دولت در زندگی شهروندان، تفاوتی نیست. فاشیسم برخلاف آنچه سوسیالیست‌ها می‌گویند نتیجه قهری نظام سرمایه‌داری و رقابت نیست، بلکه دقیقا نتیجه مداخله دولت است. اینکه دولت برای دفاع از منافع کارگران و زحمتکشان مداخله کند یا برای بیشتر کردن سود کارخانه‌داران و بانکداران و بازرگانان، فرقی نمی‌کند. نتیجه اولی می‌شود استبداد کمونیستی مشابه آنچه در روسیه پس از انقلاب ۱۹۱۷ رخ داد و نتیجه دومی می‌شود نظام‌های فاشیستی و نازیستی ایتالیا و آلمان. ماهیت همه این رژیم‌ها یکی است و تفاوت آنها فقط در صورت‌های ایدئولوژیک و سیاسی است.

نظریه‌ها و آرایی که کار یا هزینه تولید را منشا ارزش می‌دانند، بی‌اعتبارند. آنچه باعث می‌شود، مردم کالایی را به قیمتی که در بازار یافت می‌شود، خریداری کنند، میزان رضایتمندی برآمده از آن کالاست. ممکن است برای تولید کالایی ۱۰۰‌ واحد کار و سرمایه صرف شود، اما کسی متقاضی آن نباشد و برایش پشیزی نپردازد و برعکس ممکن است کالایی با یک واحد کار و سرمایه تولید شود و مصرف‌کنندگان برای خرید آن ۱۰۰ واحد پول بپردازند. عنصر تعیین‌کننده قیمت، خود انسان است نه روابط اجتماعی. ترجیحات ذهنی انسان‌هاست که آنان را بر آن می‌دارد چه کالایی را، چه زمانی و با چه قیمتی خریداری کنند. می‌توان فهمید که مردم چه کالایی را بیشتر می‌پسندند، اما کسی نمی‌تواند میزان این ترجیح را محاسبه کند.

فرمانبری محض از یک در می‌آید و آزادی از در دیگر می‌رود.

دستگاه‌های تبلیغاتی عریض و طویل با پول مردم که در خزانه دولت است، تشکیل می‌شود. هدف این دستگاه تبلیغاتی این است که مردم را وادار به فهمیدن کند: آنان باید متقاعد شوند که یک‌جور فکر کنند.

کتاب راه بندگی هایک را می‌توان نخستین نقد منسجم لیبرال‌ها از همه اشکال مداخله دولت در اقتصاد، اعم از مداخله فاشیستی و سوسیالیستی به‌شمار آورد که هنوز هم اعتبار خود را حفظ کرده است.

شماری از اقتصاددانان که از اواخر قرن نوزدهم، بازخوانی لیبرالیسم و نقد سوسیالیسم را همزمان آغاز کرده بودند، در قالب حلقه‌ای اقتصادی که بعدها به «مکتب اتریش» مشهور شد، متشکل شدند و به ارائه تحلیل‌هایی منسجم در باب اقتصاد آزاد و تمایز آن با کاپیتالیسم به معنای مصطلح آن پرداختند.

مردم را مجبور به فهمیدن می‌کنند...

آنگاه که انگلوساکسون‌ها به آموزه‌های نژادپرستانه نازی‌ها تاختند، پاسخ شنیدند که اینها نقد نیست بلکه ریاکاری است. [ناسیونالیست‌های آلمان] این پرسش را پیش کشیدند که آیا خودِ بریتانیایی‌ها و آمریکایی‌ها اصل برابری همه نژادها را مراعات کرده‌اند؟