کتاب تاریخ فرهنگی قبیله لعنت، جلد اول: (بن‌مایه رویگردانی از خدا)

. سوره حجر، آیات ۳ (ع) ـ ۳۸. ابلیس از خداوند درخواست کرده است که حیاتش طولانی شود و تا قیامت ادامه یابد. خداوند، درخواست حیات طولانی وی را اجابت کرد؛ امّا تداوم آن را تا قیامت با آوردن «إِلی یوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُوم» رد کرد. بنابراین حیات ابلیس، قبل از قیامت و در وقت ظهور امام زمان (ع) پایان می‌پذیرد.

حکیم فرانسوی، مالبر انش (۱۷۱۵ ـ ۱۶۳۸ م.) نیز در این‌باره سخنی لطیف دارد: روح انسان، هرچند به ظاهر تن پیوسته است؛ ولی پیوستگی حقیقی و اصلی او با خدا است؛ امّا چون انسان، گناهکار شده، به تن متوجّه گردیده و اتّصالش به مبدأ ضعیف شده است، باید بکوشد تا آن اتّصال قوّت گیرد ... روح نمی‌تواند ادراک کند؛ مگر آنچه را که با آن متّحد و پیوسته است و چون به جسم بستگی حقیقی ندارد و اتّصالش در واقع به خداست، فقط وجود خدا را ادراک می‌کند

همچنین از ابن‌عبّاس روایت شده است که گفت: آدم (ع) حجّ گزارد و بر گرد خانه هفت بار طواف نمود. فرشتگان در طواف او را دیدند و گفتند: ای آدم! حجّ تو مقبول باد! ما دو هزار سال پیش از تو، بر این خانه حجّ گزارده‌ایم. آدم (ع) پرسید: شما در طواف خود چه می‌گویید؟ گفتند: ما چنین می‌گوییم: «سبحان‌الله و الحمدلله و لااله الالله و الله اکبر.» آدم (ع) گفت: «وَ لاحول و لاقوَّةَ الّا بالله» را بدان اضافه کنید. فرشتگان نیز چنین کردند. سپس ابراهیم (ع)، پس از آنکه خانه را ساخت و به طواف، بر گرد آن مشغول شد، فرشتگان در حال طواف به او برخورد نمودند و سلامش کردند. ابراهیم (ع) پرسید: «شما در طواف خود چه می‌گویید؟» گفتند: پیش از روزگار آدم (ع) [می‌گفتیم:] «سبحان‌الله و الحمدلله و لااله الالله و الله اَکبر» و چون به آدم (ع) گفتیم، فرمود: کلمات «وَ لاحول و لاقوَّةَ اِلّا بالله» را هم به آن اضافه کنید. ابراهیم (ع) فرمود: بر آن «العَلی العَظیم» را هم بیفزایید، پس فرشتگان چنین کردند.

چون ابلیس فرو شد، آدم گفت: پروردگارا! او را لعنت کردی. [مگر] او چه می‌داند؟ فرمود: «جادو.» گفت: چه خواند؟ فرمود: «شعر.» گفت: چه نویسد؟ فرمود: «خال‌کوبی» گفت: چه خورَد؟ فرمود: «هر مردار و هر چه نام خدا بر آن نبرند.» گفت: چه نوشد؟ فرمود: «هر مست‌کننده.» گفت: جایش کجاست؟ فرمود: «حمّام.» گفت: کجا نشیند؟ فرمود: «در بازارها.» گفت: چه آوازی دارد؟ فرمود: «نی‌زدن.» گفت: دام‌هایش چه باشند؟ فرمود: «زن‌ها.»

در آن دوران، اعتقاد به الوهیّت حیواناتی، مانند شیر، تمساح و برخی پرندگان و جوندگان و برخی حیوانات اهلی، مانند قوچ رواج یافت. پرستش گربه نیز نزد آنان، بسیار اهمّیت داشت. ایرانیان دورهٔ هخامنشی در یکی از جنگ‌های خود با مصریان، تصویر گربه را روی سپرهای خود نقش کرده بودند؛ از این‌رو، مصریان به احترام آن تصاویر، از تیراندازی و شمشیرزنی خودداری کردند و در نتیجه، پیروزی نصیب ایرانیان شد.

صحنهٔ سجده نکردن ابلیس بر آدم (ع) به این سبب بوده است که آدم، متوجّه دشمنی ابلیس با خود و همسرش شود؛ زیرا خداوند به آدم (ع) فرمود: «در صورت پیروی از ابلیس، خود را به زحمات زندگی دنیوی دچار می‌کنی که رفع حوائج در آن، فعّالیت زیادی را می‌طلبد.»