بریده‌هایی از کتاب دختر پیامبر(ص)؛ وقایع زندگی حضرت زهرا(س) بعد از رحلت پیامبر(ص)

امام (ع) که از دست آن‌ها رهایی یافته بود، به قبر پیامبر (ص) پناه برد و در حالی که اشک از دیدگان مبارکش جاری بود، با صدای بلند می‌گفت: (ابْنَ أُمَّ إِنَّ الْقَوْمَ اسْتَضْعَفُونی وَ کادُوا یقْتُلُونَنی)‌؛ ای فرزند مادرم! این جماعت مرا ضعیف و بی‌یار و معین پنداشتند؛ و بر من غلبه کردند و مرا تنها گذاشتند؛ و نزدیک بود که مرا بکشند!

اگر از خدا، ترسی به دل دارید و از هوی و هوس پیروی نمی‌کنید، انصاف را در مورد ما اهل‌بیت مراعات کنید

سقیفه، صحنه‌ی نمایش جنگ قدرت بر پایه‌ی تعصّبات قبیله‌گی بود.

علی (ع) گفت: ای گروه مهاجران! خداوند را در نظر بگیرید و حکومت و فرمانروایی را از خانه‌ی محمد به خانه‌ها و قبیله‌های خود مَبرید و خانواده‌اش را از مقام و منزلتی که برخوردارند، برکنار مدارید و حق‌شان را پایمال مکنید. به خدا سوگند ـ ای مهاجران! ـ ما اهل‌بیت پیامبر (ص)، مادام که در میانمان تلاوت‌کننده‌ی قرآن و دانا به امور دین و آشنا به سنّت پیامبر (ص) و آگاه به امور رعیت وجود داشته باشد، برای به دست گرفتن زمام امورِ این امّت از شما سزاوارتریم. به خدا سوگند که تمام این نشانه‌ها در ما جمع است. پس، از هوای نفستان پیروی مکنید که قدم‌به‌قدم از مسیر حق دورتر خواهید شد.

«ثقة‌الاسلام کلینی» آورده است: چون دختر پیامبر (ص) از دنیا رفت، امیرالمؤمنین (ع) او را پنهان به‌خاک سپرد و آثار قبر را از میان برد.

و تنها فاطمه (س) آن‌گاه که این وضع را مشاهده کرد، به کنار درِ خانه آمد و فریاد برآورد: ای ابوبکر! چه زود به اهل‌بیت پیامبر (ص) هجوم آوردید؛ به خداوند قسم تا وقتی زنده‌ام با عُمَر سخن نخواهم گفت.

حضرت‌علی (ع) به عمر گفت: شیری از پستان خلافت می‌دوشی تا مقداری از آن به‌خودت برسد! به خدا سوگند این همه کوشش که امروز برای خلافت ابوبکر از خود نشان می‌دهی، فقط برای این است که فردا تو را بر دیگران مقدم بدارد.

ایشان به معاذ فرمود: من آمده‌ام از تو یاری بخواهم. تو در بیعت با رسول‌خدا پیمان بسته‌ای که وی و اهل‌بیت او را یاری کنی و همان‌طور که از خود و فرزندانت حراست می‌کنی و خطرات و سختی‌ها را از آن‌ها دور می‌سازی، از او و فرزندانش نیز دفاع کرده، خطرات و سختی‌ها را از ایشان دور سازی. بدان! ابوبکر فدک را به زور از من گرفته و وکیل مرا از آنجا اخراج کرده است. معاذ گفت: آیا جز من، کسِ دیگری حاضر به حمایت از شما شده است؟ دختر پیامبر (ص) پاسخ منفی داد. معاذ گفت: تنها با یاری من چه کار می‌توان انجام داد؟ دختر پیامبر (ص) در حالی‌که از منزل معاذ خارج می‌شد، به وی فرمود: دیگر با تو سخن نخواهم گفت تا بر رسول‌خدا وارد شوم.

هیچ‌کس جواب درستی نمی‌داد. تنها می‌گفتند: «قَد مَضت بِیعَتِنا لِهذا الرَّجُل»؛ دیگر کار از کار گذشته است و ما با این مرد بیعت کرده‌ایم و نمی‌توانیم با او مخالفت کنیم.

عمر و اصحابش به نزد او رفتند و گفتند: تو را چه می‌شود؟ به خداوند سوگند، ما قبر دختر پیامبر را نبش خواهیم کرد و بر او نماز خواهیم خواند. اینجا هم برخوردهای سخت پیش آمده است. امیرالمؤمنین (ع) فرمود: امّا حق خودم را رها کردم؛ زیرا می‌ترسیدم مردم از اسلام بازگردند. ولی قبر فاطمه؛ قسم به آن کس که جانم در دست اوست، اگر تو و یارانت به‌چیزی دست ببرید، زمین را از خون شما سیراب خواهم کرد.

اگر صلاح می‌دانید، مرا از محل دفن مادرتان آگاه سازید که آیا در داخل مدینه (مسجد) است یا آن‌طور که مردم می‌گویند، در بقیع قرار دارد؟ آن حضرت (ع) در جواب مکتوب فرمود: «هی مع جدی صلوات الله علیه»؛ ایشان در کنار جدم رسول‌خدا مدفون است.

ابوبکر گفت: من از غضب خدا و غضب تو ـ ای فاطمه ـ به خدا پناه می‌برم. آن‌گاه با صدای بلند گریه کرد. دختر پیامبر (ص) فرمود: سوگند به خدا، در هر نمازی که بخوانم، تو را نفرین خواهم کرد. ابوبکر گریه‌کنان از محضر ایشان خارج شد.

در تاریخ اسلام شاید هیچ‌جا این‌قدر پنهان‌کاری اتّفاق نیفتاده باشد. موّرخان بزرگ در این مورد تنها چند کلمه گفته‌اند. بلاذری در این زمینه می‌نویسد: آن‌گاه که علی از بیعت خودداری کرد، ابوبکر، عمر را به نزد علی فرستاد و دستور داد که به هر شکل ممکن او را برای بیعت بیاورد. عمر به در خانه‌ی علی آمد و در آنجا میان او و علی سخنانی رد و بدل شد. ولی برای ما از ماهیت و چگونگی این سخنان اطلاعی در دست نیست. بلاذری تنها یک جمله از آن نقل می‌کند که حضرت‌علی (ع) به عمر گفت: شیری از پستان خلافت می‌دوشی تا مقداری از آن به‌خودت برسد! به خدا سوگند این همه کوشش که امروز برای خلافت ابوبکر از خود نشان می‌دهی، فقط برای این است که فردا تو را بر دیگران مقدم بدارد.

بنابراین کاری که دختر پیامبر (ص) در مقابل آن انجام داد، کاری بس بزرگ بود و همان عمل باعث شد که امیرالمؤمنین (ع) بیعت نکرده و به‌سلامت به‌خانه بازگردد و به این ترتیب اوّلین اقدام دولت خلفا با مقابله‌ی دختر پیامبر (ص) به‌شکست منتهی شد.

چون به در خانه رسید، فاطمه (س) با او در کنار در برخورد کرد و به او فرمود: ای پسر خطّاب! می‌بینم که می‌خواهی درِ خانه‌ی مرا به‌آتش بسوزانی؟! عمر پاسخ داد: آری! این کار را می‌کنم؛ زیرا این کار دین پدرت را محکم‌تر خواهد ساخت.

والیان امور گفتند: از زنان مسلمان کسانی را بیاورید که این قبرها را بشکافند تا ما دختر پیامبر را پیدا کنیم، بر او نماز بخوانیم و قبرش را زیارت کنیم! نبش قبر خبر این حادثه به امیرالمؤمنین (ع) رسید. او غضب‌آلود از خانه بیرون آمد. چشم‌هایش از شدّت خشم سرخ شده، رگ‌های گردن برخاسته بود و لباس زردی که در حوادث سخت و جنگ‌ها می‌پوشید، در برداشت.

ناگزیر صبر و شکیبایی مبارک‌تر و نیکوتر است. به‌راستی اگر بیم چیرگی ستمکاران نبود و قبر تو آشکار نمی‌شد، درکنار قبر تو برای همیشه می‌ماندم و برای این مصیبت بزرگ، نظیر مادری داغ‌دیده، ناله و فریاد می‌کردم.

ابوبکر کسی را به نزد علی فرستاد تا برای بیعت به نزد او برود؛ ولی او [علی] آن را نپذیرفت. آن‌گاه عمر به‌دنبال این مأموریت آمد و به‌همراه خود آتش آورده بود.

امّا آن‌چنان که بر جدایی تو صبر پیشه کردم، در مرگ دخترت نیز چاره‌ای جز صبر ندارم که شکیبایی بر مصیبت، سنّت بازمانده از خودِ شماست.

باید عمرو عاص دست از کارش بردارد.

هنوز اهل‌بیت پیامبر (ص) از کار غسل و کفن ایشان فارغ نشده بودند که صدای تکبیری که بیعت‌کنندگان در مسجد سر داده بودند، به گوششان رسید. این بیعت که به تناوب انجام می‌شد؛ تا شب ادامه داشت در حالی‌که ابوبکر بر منبر رسول‌خدا (ص) نشسته بود، امّا هنوز بسیاری از مردم شهر مدینه به بیعت نیامده بودند.

مسیر حق علی (ع) گفت: ای گروه مهاجران! خداوند را در نظر بگیرید و حکومت و فرمانروایی را از خانه‌ی محمد به خانه‌ها و قبیله‌های خود مَبرید و خانواده‌اش را از مقام و منزلتی که برخوردارند، برکنار مدارید و حق‌شان را پایمال مکنید. به خدا سوگند ـ ای مهاجران! ـ ما اهل‌بیت پیامبر (ص)، مادام که در میانمان تلاوت‌کننده‌ی قرآن و دانا به امور دین و آشنا به سنّت پیامبر (ص) و آگاه به امور رعیت وجود داشته باشد، برای به دست گرفتن زمام امورِ این امّت از شما سزاوارتریم. به خدا سوگند که تمام این نشانه‌ها در ما جمع است. پس، از هوای نفستان پیروی مکنید که قدم‌به‌قدم از مسیر حق دورتر خواهید شد.

موّرخان گفته‌اند که هیچ‌کس (یا حدّاقل اکثریت قریب به اتّفاق مردم)، شک نداشت که صاحب حکومت بعد از پیامبر (ص)، علی (ع) است. «زبیر بن بکار» از «ابن‌اسحاق» نقل می‌کند: کانَ عامَّةُ المُهاجِرینَ وَ جُلُّ الاَنصارِ لایَشُکّونَ اَنَّ عَلیّاً هُوَ صاحِبُ الاَمرِ بَعدَ رَسولِ‌الله (ص)»؛‌ عموم مهاجران و بیشتر انصار تردیدی نداشتند که علی، صاحب امر بعد از پیامبر خدا (ص) خواهد بود. یعقوبی نیز این نظر را تأیید می‌کند. او می‌نویسد: «وَ کانَ المُهاجِرونَ و الانصارُ لایشکّونَ فی عَلیٍّ (ع)».‌ پس امام علی (ع) مورد قبول همگان بود و هیچ‌کس در اینکه صاحب امر بعد از پیامبر (ص)، حضرت‌علی (ع) است، شک نداشت. حتّی موّرخان از یک پشیمانی بزرگ که بعد از بیعت روز دوشنبه و سه‌شنبه برای اکثریت مسلمانان پیش آمده بود، سخن گفته‌اند.

من خود را به چه کسی تسلیت بدهم ای دختر پیامبر؟ من خود را در مصیبت‌های روزگار به تو آرام می‌ساختم؛ حال بعد از تو چه کسی را خواهم داشت؟

پس از یاد خدا و درود بر پیامبر، خداوند سبحان، محمد را برانگیخت تا بیم‌دهنده‌ی جهانیان و گواه پیامبرانِ پیش از خود باشد. آن‌گاه که پیامبر به‌سوی خدا رفت، مسلمانان پس از او در کار حکومت با یکدیگر به اختلاف و نزاع برخاستند. سوگند به خدا، نه در قلبم راه می‌یافت و نه در خاطرم می‌آمد که عرب، خلافت را پس از رسول‌خدا از اهل‌بیت او بستاند و به دیگری منتقل سازد؛ یا مرا پس از پیامبر از عهده‌دار شدن حکومت باز دارد. امّا در آن روزگاران تنها چیزی که مرا نگران کرد، شتافتن مردم به‌سوی فلان شخص بود که با او بیعت کردند. من دست بازکشیدم و از بیعت خودداری کردم [زیرا حضرت (ع) معتقد بود که به جانشینی رسول‌خدا (ص) از کسانی که عهده‌دار امور شدند، سزاوارتر است]؛ تا آنجا که دیدم گروهی از اسلام بازگشته، می‌خواهند دین محمد را نابود سازند. ترسیدم که اگر اسلام و طرف‌دارانش را یاری نکنم، رخنه‌ای در آن ایجاد شود، یا شاهد نابودی آن باشم که مصیبت آن بر من سخت‌تر از رها کردن حکومت بر شما است. که این کالای چند روزه‌ی دنیا است و به‌زودی ایّام آن می‌گذرد؛

امام (ع) فرموده بود که من در مرحله‌ی اوّل، یعنی بلافاصله بعد از پیامبر، با حکومتِ بر سرِ کار آمده همراهی نکرده، دست از بیعت بازکشیدم و در مرحله‌ی دوم، هنگامی‌که خطر پیامبران دروغین قوّت یافت و اسلام در معرض تهدید جدّی قرار گرفت، چاره‌ای نداشتم و ناگزیر شدم با وضع موجود همراهی بنمایم و با ابوبکر بیعت کنم تا حکومت مدینه استقرار یابد و بتواند در مقابل دشمنان خارجی بایستد.

امام (ع) فرموده بود که من در مرحله‌ی اوّل، یعنی بلافاصله بعد از پیامبر، با حکومتِ بر سرِ کار آمده همراهی نکرده، دست از بیعت بازکشیدم و در مرحله‌ی دوم، هنگامی‌که خطر پیامبران دروغین قوّت یافت و اسلام در معرض تهدید جدّی قرار گرفت، چاره‌ای نداشتم و ناگزیر شدم با وضع موجود همراهی بنمایم و با ابوبکر بیعت کنم تا حکومت مدینه استقرار یابد و بتواند در مقابل دشمنان خارجی بایستد.

خدا تو را جزای خیر دهد. پسرعمو! به تو وصیت می‌کنم که بعد از من با اُمامه، دخترِ خواهرم ازدواج کنی

خانه‌ی عقیل محل دفن فاطمه بنت اسد (مادر او) بوده است.

ابوبکر کسی را به نزد علی فرستاد تا برای بیعت به نزد او برود؛ ولی او [علی] آن را نپذیرفت. آن‌گاه عمر به‌دنبال این مأموریت آمد و به‌همراه خود آتش آورده بود. چون به در خانه رسید، فاطمه (س) با او در کنار در برخورد کرد و به او فرمود: ای پسر خطّاب! می‌بینم که می‌خواهی درِ خانه‌ی مرا به‌آتش بسوزانی؟! عمر پاسخ داد: آری! این کار را می‌کنم؛ زیرا این کار دین پدرت را محکم‌تر خواهد ساخت.