بریده‌هایی از کتاب زیبایی

انسان معاصر در جهانی زندگی می‌کند که زیبایی در آن در حال محو شدن است و در آن دیگر خبری از خلق شاهکارهای بزرگ هنری نیست، آثار نفس‌گیری که انسان را از روزمرگی‌هایش رها بسازد، ساحت دیگری را پیش چشمانش بگشاید تا، به بیان شوپنهاور، بتواند «برای یک‌آن به مافوق تمامی امیال و اضطرابات» صعود کند و «از دست خویش خلاص» شود

اسکروتن نشان می‌دهد که چگونه نقاشی، موسیقی، ادبیات، طبیعت، و شکل‌وشمایل انسانی با تکریم و تقدس زیبایی در خلال سده‌ها تجربه و انکشاف زیبایی را به مجرای زندگی روزمرهٔ انسان وارد ساختند، مایهٔ تسکینش شدند و احساس در خانه بودن را به انسان بخشیده‌اند.

اسکروتن، در سرتاسر کتابش، بارها و بارها به این ادعا بازمی‌گردد که زیبایی نه امری ذهنی بلکه ارزشی واقعی و همه‌شمول است که در طبیعت عقلانی انسان ریشه دارد و در شکل بخشیدن به عالم انسانی نقشی ضروری ایفا می‌کند

تازه در جریان انکشاف و تجربهٔ زیبایی است که انسان به خاطر می‌آورد از جای دیگری آمده است، درست شبیه لحظاتی که در مکان مقدسی حضورِ امری استعلایی را حس می‌کند. انسان در جریان چنین انکشافی و در حضور زیبایی قادر به درک حقیقت وجود می‌شود.

زیبایی می‌تواند تسلی‌بخش، مشوش‌کننده، مقدس یا نامقدس باشد؛ زیبایی می‌تواند مسرت‌بخش، جذاب، الهام‌بخش یا خوف‌برانگیز باشد. زیبایی می‌تواند به اشکال مختلفی ما را تحت‌تأثیر قرار دهد. ما هیچ‌گاه با بی‌اعتنایی به زیبایی ننگریسته‌ایم: زیبایی خواهان توجه است؛ زیبایی همچون صدای دوستی صمیمی بی‌واسطه با ما سخن می‌گوید. اگر کسانی به زیبایی بی‌توجه‌اند، قطعاً به این دلیل است که درکی از آن ندارند.

آیا این درست است که زیبایی و خیر ــ آن‌گونه که بسیاری از نویسندگان و هنرمندان از زمان بودلر و نیچه ادعا کردند ــ راه‌شان را از هم جدا کنند، به گونه‌ای که یک شیء ممکن است درست به خاطر غیراخلاقی بودنش زیبا باشد؟

زیبایی ارزشی واقعی و همه‌شمول است، چیزی است که در طبیعت عقلانی ما ریشه دارد و حس زیبایی در شکل بخشیدن به عالم انسانی نقشی ضروری ایفا می‌کند.

علاقه به اسطوره‌ها، داستان‌ها و آیین‌ها، نیاز به تسلی و هماهنگی، میل شدید به نظم، همگی انسان‌ها را به باورهای دینی سوق داده‌اند، فارغ از این‌که این باورها حقیقی باشند. نثر فلوبر، تصویرپردازی بودلر، هارمونی‌های واگنر، فیگورهای شهوت‌انگیز کانووا همه‌وهمه از سوی کسانی که بر این باورند این‌ها پستی و رذالت را در رنگ‌هایی پُرزرق‌وبرق ترسیم می‌کنند متهم به غیراخلاقی بودن شده‌اند.

کسانی که همواره در حال ستایش و جست‌وجوی امر زیبا هستند مایهٔ عذاب‌اند، درست نظیر کسانی که مدام در حال به رخ کشیدن ایمان مذهبی‌شان هستند. آیا بهتر نیست که (سخن گفتن در باب) قلمرو امر زیبا برای لحظات مهم و متعالی حفظ شود، به جای آن‌که مدام در جمع درباره‌اش حرف بزنیم یا اجازه دهیم تا سر میز شام دربارهٔ آن حرافی شود.

زمانی که علاقهٔ ما تماماً به شیئی ــ آن‌گونه که در ادراک ما ظاهر می‌شود و مستقل از هر کارکردی که برای آن در نظر گرفته شود ــ معطوف می‌شود، آن‌گاه ما سخن گفتن در باب زیبایی آن را آغاز می‌کنیم.

خواستن چیزی به خاطر زیبایی آن خواستن آن (عاری از هرگونه علقه و غایتی) است و نه خواستن آن برای انجام دادن کاری با آن.

شناختِ کارکرد شرطی اساسی برای تجربهٔ صورت به شمار می‌رود.

زیبایی در معماری (و در نتیجه در سایر هنرهای مفید)زمانی ظاهر می‌شود که صورت از کارکرد تبعیت کند. به بیان دیگر، ما زیبایی را هنگامی درمی‌یابیم که ببینیم چگونه کارکرد یک شی‌ء متحقق می‌شود و خود را در ویژگی‌های مرئی آن شی‌ء به بیان درمی‌آورد.

زمانی که کانت نوشت: امر زیبا آن چیزی است که به نحو بی‌واسطه و بدون دخالت مفاهیم موجب بهجت ما می‌شود، در شُرف فراهم آوردن یک مبنای غنی فلسفی برای این سنت فکری بود.