بریده‌هایی از کتاب ‌‫تاریخ کامل ایران (از ابتدا تا انقراض قاجاریه)

آریان‌های هندی و ایرانی پس از آن که مدت‌ها با هم زندگانی کردند. از آسیای وسطی مهاجرت کرده و به باختر آمدند و از آنجا شعبه هندی به طرف هندوکوش رفته و به دره پنجاب هند سرازیر شد و شعبه ایرانی به طرف جنوب و غرب متمایل شده در فلات ایران منتشر گردید. از اینجا معلوم است که اسم ایران از اسم این مردمان است زیرا آنها خود را آیریا می‌نامیدند که به معنی نجیب و یا باوفا است. اسم ایران هم در سابق آیران بوده که بعدها ایران و اَیران و ایران شده است.

بعضی از محققین بر این عقیده‌اند که پرستش وَرَثَرَغنا ربّ‌النوع رعد و میثَر ربّ‌النوع آفتاب در این زمان در مذهب آریان‌های ایرانی داخل بود. آفتاب را چشم آسمان می‌دانستند و رعد را پسر آن به عبارت دیگر باید گفت که آریان‌های ایرانی مانند آریان‌های هندی عنصر را می‌پرستیدند ولی بعد به تدریج ترقی کرده به درجه پرستش خدای یگانه رسیدند. کی نتیجه این ترقی و تکامل حاصل شد؟ معلوم نیست ولی باید این نکته را در نظر داشت که آریان‌های ایرانی زودتر از آریان‌های هندی ترقی کرده به توحید رسیده‌اند و با پدید آمدن زرتشت اعتقاد به خدای یگانه پایه محکمی یافته چنان که در جای خود بیاید.

حدود ایلام: در عهود قدیمه ایلام اطلاق می‌شد به مملکتی که از این ولایات ترکیب یافته بود. خوزستان ـ لرستان ـ پشت‌کوه ـ کوه‌های بختیاری. حدود این مملکت از طرف مغرب دجله بود از طرف مشرق قسمتی از پارس از سمت شمال راهی که از بابل به همدان می‌رفت و از سمت جنوب خلیج فارس تا بوشهر

سواره‌نظام ماد چنان که مورخین نوشته‌اند بر سواره‌نظام آشوری از حیث هنرمندی برتری داشت زیرا سواران مادی در حال حرکت اسب چه در حین حمله و چه در حال گریز با کمال مهارت تیر می‌انداختند و اسب‌های مادی از حیث طاقت و بردباری و تندروی و قشنگی در عهد قدیم معروف آفاق بودند. پس از تهیه چنین قشونی هووخ‌شتر با آشوری‌ها جنگیده آنها را با وجود مقاومت شدید شکست داد و دیری نگذشت که شهر نینوا را محاصره نمود. شهر مزبور بالاخره به واسطه گرسنگی تسلیم می‌شد

قبل از سقوط سارد کوروش به یونانی‌ها تکلیف کرده بود که با او متحد شوند و آنها این تکلیف را رد کرده بودند. حالا مبعوثینی نزد کوروش فرستاده تقاضا کردند که قرارداد پادشاه لیدیه را به آنها تجدید کند. کوروش جوابی به آنها نداد و این مثل را آورد: «نی‌زنی به لب دریا نزدیک شد و پیش خود گفت اگر نی بزنم بی‌شک این ماهی‌ها خواهند رقصید. نشست و چندان که نی زد دید که اثری از رقص آنها نیست. پس توری برداشت و بیفکند و وقتی که ماهی‌ها در تور می‌جنبیدند و می‌افتادند گفت اکنون بیهوده می‌رقصید می‌بایست وقتی که من نی می‌زدم به رقص آمده باشید» .

موسوم به کویر لوت و یکی از گرم‌ترین جاهای دنیا است

هخامنش ۱- چپش پش حوالی ۷۳۰ ق. م ۲- کمبوجیه ۳- کوروش ۴- چپش پش آریارمن شاخه پارسی شاخه انزانی کوروش ۵ ارشام (ارسام) کمبوجیه ۶ ویشتاسپ کوروش بزرگ ۷ ۹ داریوش اول کمبوجیه ۸

شاه ماد در خواب دید که از شکم دختر او ماندانا تاکی روئید که تمام آسیا را فراگرفت. شاه مغها را جمع کرده تعبیر این خواب را خواست و آن‌ها گفتند که دختر شاه پسری زاید که تمام آسیا را تسخیر نماید. شاه ماد از این تعبیر بیندیشید و بالاخره صلاح دید دختر خود را به شخصی دهد که هوس طغیان در سر نداشته باشد. با این خیال کمبوجیه پادشاه پارس را (حالا باید گفت انزان را) که دست‌نشانده ماد بود اختیار کرد و همین که دخترش پسری آورد او را به وزیری هارپاگ نام از خویشان خود سپرد و امر به کشتن وی کرد. وزیر هم اجرای این امر را از شبان خود خواست و چون اتفاقا در همان اوان زن چوپان سپاکو نام طفلی زائید که مرده به دنیا آمد، زن مانع از کشتن کوروش شده او را به پسری اختیار کرد. پس از آن طفل در خفا بزرگ شد تا به سن دوازده سالگی رسید و همبازی وزیرزاده‌ها گردید

هووخ‌شتر یک سال بعد درگذشت (۵۸۴ ق. م) . این شاه شخصی بود عاقل و قوی‌الاراده و سائسی زبردست از مقاومت آشور و شکست‌هایی که در ابتداء از سکاها نصیب قشون او شد مأیوس نگردید و چندان کوشید تا بر موانع غلبه کرده دولت ماد را که بزرگترین دولت آن زمان نمود. باغ‌های معلق که یکی از عجایب هفت‌گانه عهد قدیم محسوب می‌شد و به غلط نسبت آنرا به سمیرامیس ملکه آشور می‌داند در زمان بخت‌النصر برای زن او ـ دختر شاه ماد ساخته شده بود.

در این باب روایات مختلف است. هرودوت گوید: در جنگ با ماساژت‌ها که بین دریای خزر و آرال سکنی داشتند کشته شد. توضیح آن که کوروش ملکه ماساژت‌ها را خواستگاری کرد. او جواب توهین‌آمیزی داد و جنگ درگرفت. بعد پسر ملکه در این جنگ اسیر شد و خود را کشت. در جنگ بعد کوروش زخم برداشته درگذشت و ملکه چامر کرد سر کوروش را در طشتی پر از خون انداختند و به سر خطاب کرده گفت تو که از خونخواری سیر نمی‌شدی حالا از این خون چندان بخور تا سیر شوی. برس نوشته که کوروش در جنگ با عشیره دَها (یکی از عشایر سکایی) در حوالی گرگان کشته شد. کتزیاس گوید در جنگ با سکاها زخم برداشت و از آن درگذشت. نعش او را در پاسارگاد دفن کردند.

چنان که از تاریخ ایلام پیداست ایلامی‌ها یک نوع تمدن و صنایعی پرورده و خطی برای خود ترتیب داده بودند ولیکن از حیث تشکیلات سیاسی هیچ‌گاه نتوانستند از حال ملوک‌الطوایفی بیرون آیند به خصوص مردمان کوهستانی آن که همیشه نیم‌مستقل یا مستقل بودند. با وجود این ایلامی‌ها در مدت چند هزار سال قومیت خود را در مقابل مردمان قوی مانند سومری‌ها و اکدی‌ها و دول قادری مانند بابل آشور حفظ کردند. گاهی هم به آنها شکست‌های فاحشی دادند و بالاخره اگر ایلام به زانو درآمد از جهت جنگ‌های درونی خانه‌برانداز بود. به هر حال از ۶۴۵ ق. م دولت ایلام از صفحه روزگار محو و به مرور گذشته‌های آن از خاطره‌ها فراموش گردید و چنان فراموش شد که حتی مورخین ملل قدیمه مانند یونانی‌ها و غیره چیزی در این باب نمی‌دانستند والّا استرابون جغرافیادان عالم قدیم نمی‌نوشت که کوروش پایتخت خود را در شوش قرار داد زیرا مردمان آن همیشه تابع ملل دیگر بودند و هیچ‌گاه اقدام مهمی ننموده‌اند.

منحصر به کارون است. رود مزبور که از کوه‌های بختیاری شروع می‌شود در خوزستان جاری است و به شط‌العرب می‌ریز

هرمزان و ایرانی‌های شوشتر مردانه مقاومت کردند و عرب با وجود کثرت عدد بر ایشان ظفر نیافتند تا آنکه به دلالت یک نفر خائن ایرانی بر مقام زنان و اطفال مدافعین راه یافتند و این کیفیت پای هرمزان و اصحاب او را در مقاومت سست کرد و جمعی از ایشان برای آنکه به دست مسلمین نیفتند خود و عزیزان خود را کشتند.

انقراض دولت سومری به دست ایلامی‌ها: طرز رفتار سومری‌ها در ایلام باعث شورشهای متواتر شد و سومری‌ها مجبور شدند که متناوبا قشون‌کشی به طرف ایلام نموده نایره‌ی شورشها را فرو نشانند. این لشکرکشی‌ها یکی از جهات ضعف و سستی سومری‌ها گردید و بالاخره ایلامی‌ها بنیاد تاخت و تاز را در سومر گذاشتند و پادشاه آن را گرفته به اسارت به ایلام بردند و از این به بعد ایلامی‌ها مستقل شدند.

ترجمه کتیبه آشوربانی پال راجع به فتوحات او در ایلام. خاک شهر شوشان و شهر ماداکتو و شهرهای دیگر را تماما به آشور کشیدم و در مدت یک ماه و یک روز کشور ایلام را به تمام عرض آن جاروب کردم. من این مملکت را از عبور حشم و گوسفند و نیز از نغمات موسیقی بی‌نصیبت نمودم و به درندگان و مارها و جانوران کویر و غزال اجازه دادم که آن را فرو گیرند.

ایخ‌توویگو با قشونی به پارس به قصد کوروش عزیمت نمود و در نزدیکی پاسارگاد جنگ سختی روی داد که کوروش و فاتح و او اسیر گردید. حکایت مزبور اگرچه آمیخته به افسانه است ولی باز به خوبی می‌رساند که پارسی‌ها و بلکه مادی‌ها هم از شاه ماد ناراضی بوده‌اند و در سقوط ماد کمک‌هایی از طرف آنها به کوروش شده و کوروش طوایف پارس را متحد نموده، نبونید پادشاه بابل این واقعه را چنین نوشته: «او قشونی جمع کرده و به جنگ کوروش رفت ولیکن لشکر او یاغی شد و ایخ‌توویگو را گرفته تسلیم کوروش نمود. پس از آن کوروش همدان را تسخیر کرد. طلا و نقره و ثروت زیاد به تصرف او درآمد و تمام این غنایم را به اَنشان برد» .

چون زمستان دررسید پادشاه لیدی به خیال این که پارسی‌ها پس از مشاهده مقاومت شدید لشکر او جرات نخواهند نمود در موقع زمستان به خاک لیدیه تجاوز نمایند به خصوص که بابل را از پشت سر دارند، قشون خود را مرخص کرد با این نیت که در سال بعد قشون متعهدین (یعنی بابل و مصر) هم رسیده کار پارس خاتمه خواهد یافت و لیکن کوروش فورا با دولت بابل داخل مذاکره شد قرارداد صلحی با نبونید بست و بعد به قصد سارد عزیمت نمود. در این احوال کرزوس مجبور شد به عجله قشونی جمع کرده در نزدیکی پایتخت با لشکر کوروش جنگ کند. پادشاه لیدی اول سواره‌نظام خود را که ممتاز بود به جنگ کوروش فرستاد ولیکن شترهایی که کوروش در پیش صفوف خود واداشته بود موجب وحشت اسب‌ها گردیدند و پس از آن جنگ به غلبه پارسی‌ها و تسخیر سارد و لیدیه خاتمه یافت. (۵۴۶ ق. م)

آریان‌های هندی و ایرانی پس از آن که مدت‌ها با هم زندگانی کردند. از آسیای وسطی مهاجرت کرده و به باختر آمدند و از آنجا شعبه هندی به طرف هندوکوش رفته و به دره پنجاب هند سرازیر شد و شعبه ایرانی به طرف جنوب و غرب متمایل شده در فلات ایران منتشر گردید. از اینجا معلوم است که اسم ایران از اسم این مردمان است زیرا آنها خود را آیریا می‌نامیدند که به معنی نجیب و یا باوفا است. اسم ایران هم در سابق آیران بوده که بعدها ایران و اَیران و ایران شده است

آریان‌های هندی و ایرانی پس از آن که مدت‌ها با هم زندگانی کردند. از آسیای وسطی مهاجرت کرده و به باختر آمدند و از آنجا شعبه هندی به طرف هندوکوش رفته و به دره پنجاب هند سرازیر شد و شعبه ایرانی به طرف جنوب و غرب متمایل شده در فلات ایران منتشر گردید. از اینجا معلوم است که اسم ایران از اسم این مردمان است زیرا آنها خود را آیریا می‌نامیدند که به معنی نجیب و یا باوفا است. اسم ایران هم در سابق آیران بوده که بعدها ایران و اَیران و ایران شده است