بریده‌هایی از کتاب مسجد آبی

فعالیت‌های من، در همین بُعد بود که جوان‌های مسلمان را در سازمان‌های اسلامی متشکل کنیم

این جوان مطلبی گفت که اولین بار است که من در اروپا، این مطلب را می‌شنوم. او گفت: «یکی از دلایل این‌که من اول بار به اسلام گرایش پیدا کردم این بود که می‌بینم از نظر ایمان و دین مسیحی، مذهب عبارت از چیزی است که آدمی نمی‌تواند در اجتماع، اثرش را خوب بفهمد. آنچه من در زندگی مسلمان‌ها دوست می‌دارم این است که ایمان در زندگی آن‌ها نقش عملی دارد؛ راهنمای عملی یک انسان در زندگی است.»

ما مسلمان‌ها باید هرچه بیشتر همدیگر را بشناسیم و بفهمیم و این تاب‌وتوان را داشته باشیم که در مسائل مشترک اسلامی، برادروار و بی‌دریغ با هم همکاری کنیم. توجه به مختصات، هرچه و از هر قبیل باشد، فرعی است و در درجهٔ دوم از اهمیت است؛ ما را از درک کامل و کوشش در راه اصول و تعالیم مشترک اسلامی و مصالح مشترک امت اسلام، که در درجهٔ اول اهمیت است، باز ندارد.

اسلام مسلمانِ تلاشگر در راه نیکی‌ها می‌خواهد

آنجا که پای سؤال از خویشتن می‌رسد پاسخ دادن کار مشکلی است. در این موارد، انسان آن‌قدر دچار خودفریبی می‌شود، آن‌قدر انسان کار زشت و ناشایست خودش را در پیش چشم وجدانش زیبا و آراسته جلوه می‌دهد که چه‌بسا انسان به گناهی دست می‌آلاید و خیال می‌کند ثواب می‌کند

در بعضی از انجمن‌ها، تعداد افراد خیلی زیاد نیست، مسئلهٔ مهم فعالیت صحیح است.

ما می‌خواهیم جوانان باایمانمان جزو جوان‌های بانشاط در زندگی باشند.

با نیروی کم و امکانات محدود، انسان باید برنامه‌اش را طوری تنظیم کند که به کارهایی که برعهده گرفته‌است خوب برسد. به همهٔ کار دست زدن و به هیچ‌کدام خوب نرسیدن، خود برخلاف اسلام است.

دوستان عزیز، از یک راه باید بکوشید که آگاهی خودتان را نسبت‌به اسلام اصیل بیشتر کنید و بعد، در گفت‌وگوهایتان با دیگران (دیگران که می‌گویم یعنی مسلمانان دیگر که هنوز در راه شما نیستند و غیرمسلمانان)، اسلام اصیل را معرفی کنید و در میان بگذارید.

اگر کمی هم کُند پیش بروید، اما روی پای خودتان، بهتر است تا تند پیش بروید، ولی روی پای دیگران.

ما، با کمال صراحت، حتی اگر قرار باشد خودمان را بشکنیم، می‌شکنیم که بت نشویم. قبل از این‌که بت شویم، خودمان را بشکنیم، برای این‌که ما اصلاً با بت‌پرستی داریم مبارزه می‌کنیم. اگر می‌خواهد در اتحادیهٔ شما بت به‌وجود بیاید، خب همان بساط بت‌پرستی شکل می‌گیرد.

دوستان عزیز، مسلّم بدانید که درست است که موفقیت‌های اساسی به‌خصوص در این راه‌ها در گرو کاردانی، لیاقت، سرمایه‌های علمی و انسانی است، ولی قبل از هر چیز، در گرو اخلاص است. به‌خصوص تلاش‌های دینی، اگر از مجرای اخلاص و هدف‌گیری صحیح منحرف بشود، ممکن است چند صباحی زرق‌وبرقی داشته باشد، اما سرانجام ندارد.

«بگو به شما خبر دهیم چه کسانی در میدان زندگی و در تلاش زندگی از همه بی‌بهره‌تر و زیان‌بارترند؟ آن‌ها که در زندگی این دنیا تلاش‌ها و کوشش‌هاشان از جهت هدف‌های صحیح و عالیِ انسانی منحرف است و بیراهه می‌روند، اما خودشان خیال می‌کنند چه آدم‌های خوبی هستند و چه کارهای خوبی انجام می‌دهند».

برای جلسات محرم تصمیم بر این شد که جلسات را در مسجد تشکیل دهیم، زیرا هم دعوت باید عمومی باشد و هم این منزل گنجایشش از آن منزل قدری کمتر است و هم مسجد نباید تا این حد متروک بماند.

این آمادگی‌ها را من در ردیف استعدادهایی می‌دانم که باید یک ارادهٔ قاطع و فعال و مبتکر از آن به سود این هدف استفاده کند

از این به بعد کوشش کن اسلام واقعی، اسلامی را که پیغمبر پاک اسلام برای ما آورد و قبل از هر چیز در قرآن کریم و سنت قطعی پیغمبر و خاندانش منعکس است یاد بگیری

ما لازم می‌دانستیم قبل از هر چیز، با دانشجویان روابط نزدیک داشته باشیم

تمنای من این است که انجمن‌های اسلامی دانشجویی ـ به‌خصوص در اروپا ـ پناهگاهی باشند برای این‌گونه دختر خانم‌ها و آقا پسرها، جوانانی که از محیط‌های خانوادگی نامقید به اروپا آمده‌اند و اینجا در محیطی باز احساس می‌کنند قلبشان در گرو گمشده‌ای است. اینان همان جست‌وجوگران‌اند.

گفت: «من را راهنمایی کنید.» گفتم: «دو راهنمایی به شما می‌کنم؛ یکی این‌که شما از خودتان، دربارهٔ اسلام، یک کلمه هم حرف نزنید، فقط حق داری اگر برخی از نوشته‌های افراد صاحب‌نظر را به فارسی می‌فهمی، به انگلیسی بیان کنی. دوم این‌که آنجا سوژهٔ روزنامه‌های یهودی ضداسلام نشوی»

آن نقطهٔ برجسته از ایدهٔ اسلامی‌مان این است که ما در تلاش‌های اسلامی، به عرب و عجم و شیعه و سنی قائل نیستیم و همهٔ مسلمانان را برادران و خواهران عزیزمان می‌دانیم

هرقدر پایبندی جوانان ما به اسلام، آشنایی آن‌ها با تعالیم معنوی، مادی، فردی و اجتماعیِ این دین الهی بیشتر و علمی‌تر و اعتقاد و عمل آن‌ها به این تعالیمِ زنده و زنده‌کننده افزون‌تر باشد خدمت آنان در حال و آینده به اسلام و مسلمین جهان بیشتر خواهد بود.

آنچه اسلام از هر مسلمان، از مرد و زن، از پیر و جوان می‌خواهد پاکدامنی و خویشتن‌داری در برابر طغیان هوس‌ها و پیشگیری از عوامل مختلف فردی و اجتماعی‌ای که به طغیان هوس‌ها و افسارگسیختگی و خودکامگی انسان کمک می‌کند، دفاع از عدالت همه‌جانبه و ریشه‌دار اجتماعی و کوشش در راه تکامل فضیلت‌های انسانی است.

مگر نه این‌که یکی از اساسی‌ترین نیازمندی‌های جوانان ما تمرینِ همکاری و کارِ متشکل است؟ کار متشکل؛ کاری که در آن هدف مشخص و ارزنده و شایستهٔ فداکاری و تلاشِ تا سرحد امکان وجود دارد. کاری که همهٔ کسانی که برای آن همت به‌کار می‌بندند و همهٔ افرادی که به آن می‌پیوندند به درستی و بی‌غرضیِ یکدیگر اعتماد داشته باشند. اصول اساسی را همه رعایت کنند و در مسائل غیراساسی، نظرِ اکثریتِ صلاحیت‌دار را مقدّم دارند و ملاک عمل قرار دهند و در عین حال، به نظر اقلیت نیز احترام گذارند و به ایشان فرصت دهند تا آزادانه نظر خود را بگویند و از آن دفاع کنند. اقلیت نیز در دفاع از نظر خود از راه منطق و انصاف منحرف نشود و درصدد آن بر نیاید که از راه مشروب کردن افکار و منحرف کردنِ احساسات دیگران، نیرویی خارجی برای خود دست و پا کند

وضع اجتماعی و روابط اجتماعی به‌خصوص روابط میان حکومت و مردم و حتی روابط میان علمای اسلامی و مردم هم در جامعهٔ ما نمی‌تواند روابط بین پیغمبر اکرم (ص)، روابط میان علی (ع)، روابط میان زمامداران اسلام و رهبران بزرگ اسلام و مسلمانان را آن‌طور که در تاریخ و به‌خصوص در سیرهٔ پیغمبر می‌خوانیم معرفی بکند.

انسان موجودی مختار است و آزادی و برخورداری از حق انتخاب، بزرگ‌ترین هدیهٔ خداوند و زمینه‌ساز کمال‌جویی اوست. ازجمله آزادی‌هایی که نقش اساسی در تحقق اخلاق الهی دارد آزادی معنوی یا همان آزادی از اسارت شهوات مهارگسیخته و بی‌حدواندازه است که امتیاز انسانیت را از انسان سلب می‌کند و او را تا سرحد حیوانیت تنزل می‌دهد. لذا تبلیغ شهوت‌پرستی، به هر صورتی که باشد، امری ضداخلاق و ضدارزش شمرده می‌شود. اسلام بدون این‌که غرایز و لذایذ مادی را نفی کند، برای آن، محدودهٔ معیّن و حد و اندازهٔ مشخص تعیین می‌کند و راه زندگی سالم را نشان می‌دهد.

اروپایی‌ها و آلمانی‌نشین‌ها مسجد امام علی را به‌دلیل معماری آبی‌رنگش، مسجد آبی نامیده‌اند، اما من معتقدم که آن جمع کوچک مسلمان، که اول از همه آرزوی مسجدی داشتند، و بعد نخستین کمک مالی عالِم فرزانه آیت‌الله بروجردی برای ساخت مسجد و بعدتر همهٔ کوشش‌های ریز و درشتی که هر کسی برای ترویج تفکر اسلامی کشیدند و می‌کشند همچون رودهای زلالی هستند که در اقیانوس آبی مسجد امام علی جمع شده‌اند و آن را به مرکز هدایتی تبدیل کرده‌است که آثار و برکات آن تا قیام قیامت، بر همهٔ مسلمانان جهان جاری و ساری است. امیدوارم مسجد آبی کمکی باشد برای حرکت و جهشی درجهت بهشتی شدنِ مسجدها و تشکل‌های مسجدی و الهی‌مان... .

دوستان عزیز، مسلّم بدانید که درست است که موفقیت‌های اساسی به‌خصوص در این راه‌ها در گرو کاردانی، لیاقت، سرمایه‌های علمی و انسانی است، ولی قبل از هر چیز، در گرو اخلاص است. به‌خصوص تلاش‌های دینی، اگر از مجرای اخلاص و هدف‌گیری صحیح منحرف بشود، ممکن است چند صباحی زرق‌وبرقی داشته باشد، اما سرانجام ندارد.

با اخلاق الهی، دنیا را زیباتر سازیم «با اخلاق الهی، دنیا را زیباتر سازیم!» این جمله شعار و نماد معنوی مسجد امام علی هامبورگ و مرکز اسلامی آن است. این جملهٔ کوتاه و موزون، که در سرلوحهٔ همهٔ فعالیت‌های این مرکز قرار دارد، همان سخنی است که پیامبر بزرگوار اسلام، حضرت محمد (ص)، در آغاز رسالتش برای جهانیان بیان فرمود: «انما بعثت لاتمم مکارم الاخلاق؛ من فقط و فقط برای تکمیل و به‌نهایت رساندنِ فضیلت‌های اخلاقی فرستاده شده‌ام.»

کرامت یعنی والایی و برتری ویژه‌ای که از عنصر روحانی و فطرت خداجو و فضیلت‌خواه بشر مایه می‌گیرد. کرامت دارای دو مرتبهٔ ذاتی (طبیعی) و اکتسابی است. کرامت ذاتی در همهٔ انسان‌ها یکسان است و نسل بشر با آن، بر بسیاری از موجودات جهان برتری یافته‌است. خداوند او را اشرف مخلوقات زمین و جانشین خود بر آن قرار داده و همهٔ امکانات هستی را برای فعلیت یافتنِ حقایقِ وجودیِ وی و رسیدن به جایگاه شایسته‌اش آفریده‌است. زندگانی انسان و نوع رفتار دیگران با او باید هم‌طراز با کرامت ذاتی و در شأن او باشد. حتی خود اشخاص اجازه ندارند شرافت انسانی خود را تباه سازند، زیرا آن یک امانت الهی است. اما کرامت اکتسابی، به‌اندازهٔ ایمان و پرهیزگاری افراد است. کرامت اکتسابی در پرتو تربیت و تلاش به‌فعلیت می‌رسد.

ما رسالت اصلی مرکز اسلامی هامبورگ را این می‌دانستیم که بگوییم جوانان مسلمان ما که برای تحصیل به خارج می‌آیند در دامان کفر و الحاد نیفتند. این کار بسیار دشوار می‌نمود، ولی وقتی وارد میدان عمل شدیم دیدیم عجیب اشتباه می‌شده، کاری است سهل و ممتنع، نه دشوار. اگر از راه وارد شوید، سهل است و اگر از بیراهه وارد شوید، ممتنع است؛ دشوار اصلاً معنی ندارد. چه کسی از جوانان پاک ما برای پذیرش اسلام آماده‌تر؟ شما اسلام را معرفی کنید، آن‌ها جذب می‌شوند.