بریده‌هایی از کتاب زیباشناسی

در ذهن از آن‌چه به نحو عینی حقیقی است»؛ لذا نقطهٔ اشتراک آن با منطق همین «حقیقت ذهنی» است

که امر تفسیری هم‌زمان دربردارندهٔ تصویر و تجسم مفهومی است که فقط به مدد تفسیر می‌توان به وجود آن پی بُرد.

همین سیطرهٔ فراگیر تفسیر به جای تجربهٔ زیباشناختی است

واژهٔ زیباشناسی (اِستتیک) بر مبنای واژهٔ یونانی «aisthêsis» به معنای ادراک حسی ساخته شده است. لذا در رشتهٔ «زیباشناسی» از «حضور انسان در عالَم» بحث می‌شود.

ملاحظه می‌کنیم که در این‌جا «ذوق» و «شوق» مسئله‌ساز نیستند بلکه مشکل خودِ اصطلاح «لطافت» [یا ظرافت طبع] است

«اصول ذوق نزد همه کاملاً یکسان اما میزان غلبهٔ آن در هر فرد متفاوت است.»

از میان فصول پنجگانهٔ تحقیق، ما نخست به تقابل بَهجت و لذتمی‌پردازیم

«من اصطلاح "بَهجت" را برای بیان احساسی به کار می‌برم که در غیاب درد و خطر پدید می‌آید و، به همان ترتیب، وقتی از لذت ایجابی سخن می‌گویم غالباً منظورم همان "لذت" است.»

«شوقی که در طبیعت به واسطهٔ عوامل باشکوه و والا برانگیخته می‌شود، آن‌گاه که این عوامل با قدرت هر چه تمام‌تر رخ می‌دهد، حیرت است،

یعنی حالتی که طی آن همهٔ حرکات و جنبش‌های نفْس در اثر درجاتی از دهشت و وحشت متوقف می‌شود.»

ویژگی‌های امر «والا» و دهشت‌زایی آن با ظلمات و سکوت و عظمت و لایتناهی و، در یک کلام، همهٔ آن‌چه حیات ما را با «قدرت» قاهر خود تحت‌تأثیر قرار می‌دهد

حال آن‌که «لذت» حاصل از زیبا محصول آرامش مطبوعی است که زیبایی در اندام‌های حسی و قوای ذهنی پدید می‌آورد

هر چند آن را «شناخت دانی» و شناخت عقلی را «شناخت عالی» در نظر گرفت.

این تصورات وضوح می‌یابند.

لذا تخیل با ابداعاتش «جهان‌آفرینی» می‌کند و این جهان‌ها خصوصیتی شاعرانه دارند.

همچون متافیزیک زیبایی عبارت است از «کمال شناخت حسی»

ذوق سلیم، که بیش از پیش در عالم گسترش می‌یابد،