بریده‌هایی از کتاب سفر به سرزمین کوبلای خان (سفرنامه مارکوپولو)

در این قوم هیچ مردی تحت هیچ شرایطی حاضر به ازدواج با یک دختر باکره نمی‌باشد. آنها بر این باورند که ارزش زن به تعداد مردانی که شیفته‌ی خود کرده و با آنها همبستر شده است می‌باشد. این گمان هم برگرفته از این اندیشه است که می‌گویند حتما چنین زنی خداوندگار را رنجانده است زیرا که اگر مورد لطف و توجه بت‌ها و خدایان‌شان بود، مردان زیادی را شیفته و همنشین وی می‌ساخت. و آنها با زنان‌شان در پیروی این گمان رفتار می‌کنند.

این مردم احترام بسیار زیادی برای پدر و مادر خود قائل هستند. اگر فرزندی عملی خلاف میل پدر و مادرش انجام دهد و یا به وقت نیاز آنان را فراموش کند، توسط دایره‌ای که تنها وظیفه‌ی آن مجازات افراد ناسپاس در برابر والدین است، بازخواست می‌شود.

زمانی که برای دفن خان بزرگ به سوی این کوه در سفر بودند- که مدت چهل روز، حال کمی بیشتر یا کمتر، به طول انجامید- ملازمان و همراهان وی هر آنکه را سر راهشان قرار می‌گرفت به زیر تیغ می‌کشاندند و فریاد می‌زدند: برو! و خدمت‌گذار پادشاه مان در آن دنیا باش.

در میان آنها نزدیک شدن به همسران یکدیگر بنا بر هر دلیلی در این دنیا قابل توجیح نیست و چنین عملی را پست و خفت‌آور می‌دانند. زنان این قبیله نسبت به شوهران‌شان بسیار صادق و وفادار و در انجام امور خانه‌داری بسیار متبحر هستند. به راستی اگر ده یا بیست نفر از این مردم با هم در یک خانه زندگی کنند در چنان همبستگی و اتحاد و به دور از هر گونه خودستایی و خود برتر بینی کنار هم روزگار می‌گذرانند که حتی هیچ وقت کلمه یا سخن گستاخانه‌ای را از دهان آنها نسبت به یکدیگر نمی‌شنوید.

حال باید از یکی از رسوم بسیار به خصوص دیگر این مردم برایتان بگویم. زمانی که فردی محکوم به مرگ می‌شود و توسط صاحب اختیاران کشته می‌شوند آنها بدن مرده را برداشته و با گوشت آن غذا درست می‌کنند و می‌خورند اما اگر کسی در قوم آنان به مرگ طبیعی بمیرد هرگز به فکر خوردن آن نمی‌افتند.

حقیقت قابل توجه دیگری که در مورد این افسونگران و جادوگران که آنها را "بخشی‌ها" می‌نامند وجود دارد. به شما در مورد درستی این ماجرای پیش رو اطمینان می‌دهم. زمانی که خان بزرگ در سالن بزرگ کاخ پشت میزی که حدود هشت ذراع بالاتر از کف سالن می‌باشد، می‌نشیند، تعدادی فنجان پر شده از شراب، شیر و دیگر نوشیدنی‌های لذیذ در کف زمین و حدود ده قدم دورتر از خان گذاشته می‌شود، این بخشی‌ها با افسون و فنون خاص خود‌شان فنجان‌ها را از زمین جایی که خودشان ایستاده‌اند بدون تماس دست بلند می‌کنند و آنها را روی میز خان بزرگ می‌چینند. آنها این کار را جلوی چشمان ده‌ها هزار نفر انجام دادند. تمام آنچه برای شما تعریف کردم حقیقت محض و بدون حتی ذره‌ای خیال بافی و دروغ است.

زمانی که تاتارها برای یک عملیاتِ طولانی مدت لشکرکشی می‌کنند هیچ باروبنه‌ای با خود حمل نمی‌کنند و تنها دو دبه‌ی چرمی برای نگه داشتن شیر و یک دیگ کوچک برای پختن گوشت با خود به سفر می‌برند. یک چادر کوچک را هم برای پناه گرفتن در زیر آن به هنگام بارش باران به همراه دارند. سپاهیان این قوم در صورت لزوم می‌توانند ده روز بدون توقف و هیچ توشه‌ای و حتی بدون درست کردن آتش و تنها به مدد خون اسب‌های‌شان زندگی کنند. به این نحو که در طی آن ده روز سفر بی‌وقفه هر سوارکاری یکی از رگ‌های اسبش را سوراخ می‌کند و از خون حیوان به عنوان منبع غذایی استفاده می‌کند.

از لحاظ اخلاقی و نیز دانش در زمینه رشته‌های مختلف سرآمد دیگر ملل هستند، زیرا که بیشترین زمان را به مطالعه و کسب دانش اختصاص می‌دهند. لحن کلام‌شان بسیار شیوا و روان است و با خوشرویی و مؤدبانه با یکدیگر سلام و احوال پرسی می‌کنند، رفتاری موقرانه دارند و افرادی اهل تمیزی و نظافت هستند. اما متاسفانه توجه‌ای به سعادت روحی ندارند و تنها به ذات جسمی بدن و شادمانی زمینی خود اهمیت می‌دهند. البته آنها به ابدی و فنا ناپذیری روح اعتقاد دارند اما به سبک و سیاقی دیگر از آن مراقبت می‌کنند

سنت ازدواج این قوم بدین گونه است که هر مردی مجاز است به هر تعداد که مایل است، گاهی حتی تا صدها زن را به همسری خود در آورد، البته به شرطی که قادر به تأمین مایحتاج آنان باشد.

در چنین مواردی هنگامی که مرد مسافری خارجی از منطقه عبور می‌کند و در آن ناحیه چادرش را برپا می‌سازد و اقامت می‌کند، تمامی مادران در همسایگی و اطراف آن روستا دختران‌شان را که تعداد‌شان از بیست نفر و گاها چهل نفر هم تجاوز می‌کند به محل اسکان مسافر غریبه می‌آورند و از او خواهش می‌کنند تا با دختران‌شان همبستر شود. بنابراین مسافر دختر مورد نظر و مطابق میلش را انتخاب می‌کند و باقی دختران و مادران دلشکسته به منزل خود باز می‌گردند. مسافران تا زمان حضورشان آزادند تا از حضور این زنان لذت ببرند و هرچقدر مایل باشند از آنها استفاده کنند اما به هیچ وجه حق بردن آنها را با خود ندارند.

باید بدانید که بعد از سرکار آمدن چنگیزخان به ترتیب گویوک‌خان، باتوخان، آلتوخان، منگوخان و سپس کوبلای‌خان که در قدرت و بزرگی سرآمد پنج تن دیگر بود، به حکمرانی رسیدند. سر جمع تمام این حاکمان پیشین فاقد قدرتی همچون کوبلای خان بودند.

در آن زمان تمام حکمرانانی که از اجداد چنگیزخان محسوب می‌شدند بعد از مرگ برای خاکسپاری به کوه عظیم آلتای انتقال می‌یافتند. وقتی یکی از آنان می‌مرد حتی اگر محل مرگ او به اندازه‌ی صدها روز از این کوه فاصله داشت باز هم باید به طور حتم در این کوه به خاک سپرده می‌شد. و خبب در این مورد بیان یک حقیقت چشمگیر خالی از لطف نیست: زمانی که برای دفن خان بزرگ به سوی این کوه در سفر بودند- که مدت چهل روز، حال کمی بیشتر یا کمتر، به طول انجامید- ملازمان و همراهان وی هر آنکه را سر راهشان قرار می‌گرفت به زیر تیغ می‌کشاندند و فریاد می‌زدند: برو! و خدمت‌گذار پادشاه مان در آن دنیا باش. زیرا که آنان به راستی اعتقاد داشتند که تمام کشته شدگان در مسیر انتقال متوفی، مستقیماً به آن دنیا می‌روند تا خدمت‌گذار خان مذکور باشند. آنها حتی با اسب‌ها نیز اینگونه رفتار می‌کردند یعنی زمانی که خان از دنیا رفت بهترین اسب‌های او را به این امید که در دنیای پس از مرگ همراه وی باشند سلاخی کردند. حتی بر اساس حقایق هنگام مرگِ منگوخان بیست هزار نفر در مسیر انتقال جسد وی به کوه آلتای به قتل رسیدند.

وقتی کودکان دو خانواده‌ی این قبیله در حالی که یکی پسر و بر فرض مثال چهارساله یا در هر سن دیگری، می‌میرد و دیگری دختری فوت شده در همان سن و سال است خانواده ی‌شان آنها را به ازدواج یکدیگر در می‌آورند. یعنی دختر مرده را به همسری پسر مرده می‌پذیرند و سند ازدواجی برای آنها می‌نویسند. سپس این سند را می‌سوزانند و مدعی می‌شوند که دود برخاسته از آن نزد فرزندان‌شان به آن دنیا می‌رود و آنها بنا بر آن سند یکدیگر را به عنوان زن و شوهر می‌پذیرند. حتی جشن عروسی بزرگی برای آنها برپا می‌کنند و مقداری غذا را این گوشه و آن گوشه پخش می‌کنند زیرا که معتقدند این غذاها به فرزندان‌شان در آن دنیا خواهد رسید.

سپاهیان این قوم در صورت لزوم می‌توانند ده روز بدون توقف و هیچ توشه‌ای و حتی بدون درست کردن آتش و تنها به مدد خون اسب‌های‌شان زندگی کنند. به این نحو که در طی آن ده روز سفر بی‌وقفه هر سوارکاری یکی از رگ‌های اسبش را سوراخ می‌کند و از خون حیوان به عنوان منبع غذایی استفاده می‌کند. جالب است این را هم بدانید که آنان شیر را به صورت خشک شده که همچون نوعی خمیر است به عنوان توشه همراه دارند.

این مردم احترام بسیار زیادی برای پدر و مادر خود قائل هستند. اگر فرزندی عملی خلاف میل پدر و مادرش انجام دهد و یا به وقت نیاز آنان را فراموش کند، توسط دایره‌ای که تنها وظیفه‌ی آن مجازات افراد ناسپاس در برابر والدین است، بازخواست می‌شود.

خان بزرگ هرگونه قمار را که میان این مردم بیش از مردم سایر جهان رواج دارد ممنوع اعلام کرده است و برای دور نگه داشتن آنان از این عادت می‌گوید: من با زحمات زیاد شما مردم را حفظ کرده ام و همه‌ی اموالتان در حقیقت متعلق به من است پس هرکس قمار کند در اصل با اموال و دارایی‌های من قمار کرده است.

یکی دیگر از اعمالی که تا پیش از مغلوب شدن این مردم توسط خان بزرگ از سوی آنان رواج داشت به شرح پیش‌رو می‌باشد. اگر یک نجیب‌زاده‌ی خوش پوش و یا نیک سیرت در خانه یکی از این اهالی اقامت کند، صاحبان خانه شبانه وی را با زهر و یا به هر نحو دیگری می‌کشند. آنها این کار را نه برای دزدی از وی بلکه به این دلیل که اعتقاد دارند با کشتن وی سیرت نیک، هوش و ذکات و روح متعالی وی در همان خانه باقی خواهد ماند، انجام می‌دهند. تا قبل از پیروزی خان بزرگ افراد زیادی بدین نحو کشته می‌شدند اما از سی الی پنجاه سال پیش اهالی این عمل شوم را از ترس خان بزرگ کنار گذاشتند زیرا که وی به شدت با این عمل مخالف بود و آن را ممنوع اعلام کرد.

یکی دیگر از اعمالی که تا پیش از مغلوب شدن این مردم توسط خان بزرگ از سوی آنان رواج داشت به شرح پیش‌رو می‌باشد. اگر یک نجیب‌زاده‌ی خوش پوش و یا نیک سیرت در خانه یکی از این اهالی اقامت کند، صاحبان خانه شبانه وی را با زهر و یا به هر نحو دیگری می‌کشند. آنها این کار را نه برای دزدی از وی بلکه به این دلیل که اعتقاد دارند با کشتن وی سیرت نیک، هوش و ذکات و روح متعالی وی در همان خانه باقی خواهد ماند، انجام می‌دهند. تا قبل از پیروزی خان بزرگ افراد زیادی بدین نحو کشته می‌شدند اما از سی الی پنجاه سال پیش اهالی این عمل شوم را از ترس خان بزرگ کنار گذاشتند زیرا که وی به شدت با این عمل مخالف بود و آن را ممنوع اعلام کرد.

حدوداً هر دو سال یکبار خان بزرگ بنا به میل‌اش افرادی را به عنوان نماینده‌اش به این شهر می‌فرستاد تا زیباترین دوشیزگان این شهر را بنا بر معیارهای زیبایی مخصوصی که خودش برای آنها تعیین کرده بود حدود چهارصد پانصد نفر، حال کمی بیشتر یا کمتر و در کل هر تعداد که خان تصمیم بگیرد از میان دختران برای وی گزینش کنند. نحوه‌ی انتخاب این دوشیزگان بدین منوال بود. به محض رسیدن فرستادگان تمام دوشیزگان را فرا می‌خواندند و ارزیابان کار خود را شروع می‌کردند. بعد از تفتیش و بررسی جزء به جزء هر دختری همچون شکل موهایش، صورتش، ابروهایش، دهانش، لب‌هایش و تمام عضوهای دیگرش تصمیم می‌گرفتند که آیا آنها دوشیزگانی خوش قامت و خوش چهره هستند یا نه و سپس ارزیابان آنها را درجه بندی کرده و براساس زیبایی‌شان به آنان امتیاز شانزده و هجده، نوزده، بیست و یا کمی کمتر یا بیشتر می‌دادند. و اگر خان بزرگ دستور می‌داد تا تمام دوشیزگان رتبه‌ی بیست و یک و یا بیست و دو را برایش بیاورند بنا بر امتیاز مورد درخواستش فوراً آنان را به محل اقامت وی می‌فرستادند.

همانطور که برایتان گفته بودم تمام مردم کاتای ‌بت‌پرست هستند. در خانه‌ی تمامی آنان تصویری از خدای متعال آسمان و یا حداقل لوح مکتوب با نام وی آویخته شده است و هر روز با بخوردان آن را با عطرهای خوشبو بخور داده، دعاگویان دستان‌شان را به سمت بالا گرفته، یک مرتبه دندان‌های‌شان را روی هم فشرده و از خدا طلب زندگی‌ای مملو از شادی و سلامتی می‌کنند. چیز دیگری از وی نمی‌خواهند.

مردم اینجا پیروی آداب و رسوم بسیار عجیب و غریبی در امر ازدواج هستند. در این قوم هیچ مردی تحت هیچ شرایطی حاضر به ازدواج با یک دختر باکره نمی‌باشد. آنها بر این باورند که ارزش زن به تعداد مردانی که شیفته‌ی خود کرده و با آنها همبستر شده است می‌باشد. این گمان هم برگرفته از این اندیشه است که می‌گویند حتما چنین زنی خداوندگار را رنجانده است زیرا که اگر مورد لطف و توجه بت‌ها و خدایان‌شان بود، مردان زیادی را شیفته و همنشین وی می‌ساخت. و آنها با زنان‌شان در پیروی این گمان رفتار می‌کنند.

ساحران قادرند تا هرگاه اراده کنند طوفان و رعدی راه بیاندازند و هرگاه مایل بودند آن را متوقف کنند. به راستی که آنها عجیب‌ترین و شگفت آورترین سحر و جادوهایی را که تا به حال به گوشتان رسیده و یا دیده‌اید و حتی شرح آن از مقوله‌ی این کتاب خارج است خلق می‌کنند.

رهگذران لحظه‌ای از مرکب پیاده می‌شوند لذتی می‌برند و دوباره سوار بر اسب به راه‌شان ادامه می‌دهد. و سپس همان زن و شوهر شروع به تمسخر وی با صدای بلند می‌کنند: هی، تو مردک، تو که داری میری! بگو ببینیم چه چیزی توانستی از ما بگیری و با خود ببری، چه سودی بردی؟ ببین چه جا گذاشته‌ای احمق- و سپس پارچه‌ای را که غریبه به زن داده بود برایش تکان می‌دهند- احمق بیچاره ببین ما این را از تو گرفتیم اما تو چیزی نگرفتی که بتوانی نشانمان بدهی و همینطور به تمسخرها و دست انداختن غریبه ادامه می‌دهند.

گرچه شراب انگور مصرف نمی‌کنند اما نوعی نوشیدنی ساخته شده از گندم و برنج با طعم‌ها و ادویه‌های گوناگون بسیار خوش طعم را تهیه و مصرف می‌کنند.

در کاراجان مارها و کروکدیل‌های عظیم الجثه‌ای زندگی می‌کنند که حتی از شنیدن توصیف آنها شگفت زده خواهید شد. آنها ظاهر نفرت انگیزی دارند. فقط بگذارید کمی از اندازه‌ی آنها برایتان بگویم. باور کنید طول بعضی از آنها حدود ده قدم و به قطر یک بشکه آب جو یعنی حدود ده وجب می‌باشند. اینها بزرگترین‌شان می‌باشد. دو پای خمیده نزدیک به سر‌شان دارند و دارای سه پنجه هستند که یکی بزرگتر از دوتای دیگر است، درست همانند پنجه‌های شاهین و یا شیرها. سری بزرگ، چشمانی ورقلمبیده به اندازه‌ی یک قرص نان و دهانی چنان بزرگ که قادرند یک آدم را به یکباره ببلعند از خصایص این جانوران است. به راستی که دندان‌های بزرگ و برنده‌ای هم دارند. حتی کوچکترین آنها دارای طولی به اندازه پنج، شش و یا هشت گام می‌باشند.

بعد از به دام انداختن و کشتن این حیوان صفرای آن را خارج کرده و به قیمت گزافی می‌فروشند زیرا که منفعت دارویی دارد. اگر سگ‌هاری به مردی حمله کند و او را گاز بگیرد یک قطره از آن را به فرد مجروح می‌خورانند و او فوراً درمان می‌شود. اگر زنی از درد شدید زایمان فریاد کشد طوری‌که دیگر قدرت تحمل آن را نداشته باشد به محض خوردن یک قطره از این دارو فرزندش را به دنیا می‌آورد. در مورد دیگر اگر غده و یا زائده‌ی گوشتی در قسمتی از بدن ایجاد شود این ماده را بر روی آن ریخته یکی دو روز بعد درمان خواهد شد. ارزش زیاد این ماده به دلیل همین خواص دارویی و معجزه آسایش است. البته گوشت این حیوان هم به مبلغ خوبی فروخته می‌شود زیرا که بسیار لذیذ است و در میان مردم این ناحیه به خوش گوشتی معروف است.

بگذارید کمی هم از صنعت پرورش اسب این منطقه برایتان بگویم. زمانی که اسبها کره هستند برای فروش به هندوستان صادر می‌شوند. آنها معمولا دو یا سه بند استخوان دم اسب‌ها را جدا می‌کنند تا به هنگام تاخت و تاز با حرکت دم‌شان به سوارکار ضربه نزنند.

اشتیاق خان بزرگ به کاشتن درختان نیز بدان جهت می‌باشد که طالع‌بینان و پیش‌گویان مدعی هستند که کسی که باعث کاشت درختان بسیار گردد از عمر طولانی‌ای برخوردار می‌گردد.

اکثر مردم منطقه‌ی کاتای از همان نوشیدنی‌ای استفاده می‌کنند که قبلاً در این کتاب برایتان گفته بودم. آنها از برنج و دسته‌ای از ادویه‌جات به خصوص و عالی نوعی نوشیدنی تهیه می‌کنند که نسبت به هر نوشیدنی دیگر برتری دارد. نوشیدنی‌ای شفاف که به دلیل خاصیت محرکی که دارد بسیار سرخوشی‌آور است.

هنگامی که خان بزرگ یک برداشت محصول عالی، وفور غلات و در نتیجه ارزانی آنها را پیش روی دولت خود می‌بیند، مقدار بسیار زیادی از آن را در انبارهای بزرگ غلات به دور از هرگونه افت و آلودگی برای سه تا چهار سال ذخیره می‌کند. بدین ترتیب وی به وفور ذخایری از انواع مختلف غلات از جمله گندم، جو، ارزن، برنج و سایر حبوبات دیگر را جمع‌آوری می‌کند. سپس، در صورت بروز هرگونه قحطی از این ذخایر بهره می‌جویند