بریده‌هایی از کتاب تکثیر تاسف‌انگیز پدربزرگ

ما به‌نهایتِ احتیاج که می‌رسیم به یادِ خدا می‌افتیم، به اوجِ معصیت که می‌رسیم، به یادِ شیطان؛

انسان را ایمان زنده نگه می‌دارد نه پزشک.

واژه‌ها، چون یک بیماریِ مُزمن، زندگی انسان را ظالمانه موردتهاجم قرار‌داده‌اند. یادش به‌خیر آن روزگارانی که زبان، به‌راستی، وسیله‌ی ارتباط بود. اینک، زبان، وسیله‌ی تظاهر به ارتباط است نه چیزی بیشتر. ای کاش در سکوت حلِ مشکل می‌کردیم __ همان‌گونه که در سکوت اشک می‌ریزیم.

نگذارید که بحث جای تولید را بگیرد. این خواسته‌ی مسلّمِ استعمار است که شما به‌جای هر ساختنی، به گفت‌و‌گوهای مُطوّل درباره‌ی ساختن یا نساختن مشغول‌شوید و کلنجارهای لفظی را جانشینِ کلنجارهای عملی کنید...

و آدمیزاد چنان خوب تظاهر می‌کند به وادادگی و تسلیم‌شدگی و تن‌سپردگی، که حتّی خود نیز باور می‌کند که دیگر هیچْ هیچْ هیچ امیدی نیست؛ که البتّه هست، که به‌شدّت هم هست، که یک لحظه هم نبوده که نباشد...

ما دیگر مدّت‌ها بود که گریه نداشتیم؛ والّا زمانْ زمانِ بسیار گریستن بود.

تورّم‌های هورمونی، تجاوزاتِ هورمونی، تغییراتِ هورمونی، عشق‌های هورمونی، جنایاتِ هورمونی، برجستگی‌های هورمونی، و زیبایی‌های نفرت‌انگیز و چندش‌آورِ هورمونی.

پدربزرگ می‌گفت: هر چیز که ذاتِ مثبتی دارد، نتایج مثبتی هم دارد. عشق، درمانده نمی‌کند؛ چراکه فی‌حدّذاته برای مقابله با درماندگی‌ها آمده‌است. شجاعت هم. ایمان هم. امید هم.

زندگی یک مرد، بدون حضورِ زن، تبدیل‌شدنِ زندگی‌ست به یک قطعه چوبِ خشک. گچ. سیمان.

«آن‌کس که فرصت‌های منحصر را، به‌هنگام، تشخیص‌ندهد و از آنها به‌درستی بهره‌نگیرد، تا دمِ مرگ، در حسرتِ آن فرصت‌ها خواهدماند.»

تنها شرطِ اساسی آسایش روح، مرگْ‌آشنا بودن است و نهراسیدن از لطافت لَبّیک. ما را غالباً وحشتِ از مرگ اغفال می‌کند نه لذّتِ از زندگی.

پدربزرگ می‌گفت: روزگار خوبی بود روزگارِ جادو __ گرچه مشقّاتِ بسیاری هم داشت. آن‌وقت‌ها، آدم‌ها سنگ می‌شدند امّا سنگ نمی‌ماندند. به‌هرصورت، دیر یا زود، کسی از راه می‌رسید و طلسمی را می‌شکست. آن‌وقت‌ها، آدم‌ها تبدیل می‌شدند امّا مبدّل نمی‌ماندند. همیشه رَجعتی به خود وجود‌داشت؛ به آدمیت، به صفا، به ناسنگی.

هیچ‌کس از کارهای خدا سردرنمی‌آورد؛ امّا از ظواهرِ امر این‌طور برمی‌آید که اختیاراتی که خداوند به شیطان بخشیده، بسیار بیش از ظرفیت و لیاقت شیطان است... بعضی از اعمالِ شیطان که برای فریفتنِ انسان انجام می‌گیرد، شبیه معجزاتِ خیرخواهانه‌یی‌ست که انسان، فقط از خداوند انتظاردارد.

زندگی یک مرد، بدون حضورِ زن، تبدیل‌شدنِ زندگی‌ست به یک قطعه چوبِ خشک. گچ. سیمان.

علّتِ اساسی سیاهی سرنوشتِ روشنفکرانِ عصرِ ما و تبدیل‌شدنشان به یک مشت ولگردِ بیکاره‌ی مُفت‌خورِ نق‌نقوی بهانه‌گیرِ آویزان همین است که پیوسته، وِرزدن‌های بی‌سروتَه را جایگزین آفرینش و تولید می‌کنند.

آخر چگونه ممکن است چنین جهان گندیده‌یی را، بدون هیچ معجزه‌یی، از گندیدگی نجات‌داد؟

انسان را ایمان زنده نگه می‌دارد نه پزشک.

نه... نه... بگذارید انسانْ طبیعی زندگی‌کند و طبیعی هم بمیرد. هیچ‌کس نمی‌داند، شاید در آن دنیا وضعیتِ بهتری برای او وجود داشته‌باشد. هر تغییری در جسم، مُترادف است با مصدوم‌کردنِ روح. دخالت در ساختمانِ جسم، یعنی نفی خدا.

پدربزرگ می‌گفت: مردمْ دیگر عطری را که از کوره‌راهِ کودکی برمی‌خیزد حس نمی‌کنند، صدای نوجوانی را که پژواکی ابدی دارد نمی‌شنوند، رنگ‌های بالهای حتّی یک پروانه را در تمام طولِ عمر، به دقّت نگاه نمی‌کنند، و حرکتِ بی‌نهایت کند و بی‌نهایت تُندِ لحظه‌ها را احساس نمی‌کنند...

عصر دوم علم، فقط به ساختن داروهای مرگ‌زا، خوراکی‌های سرطان‌زا، آلوده‌سازی زمین و آسمان، ازمیان‌بردنِ جنگل‌ها، گُل‌ها، پرندگان و چرندگان، لِه‌کردن انسان زیر فشارهای عصبی، ایجاد سرعت‌های سرسام‌آورِ نابودکننده‌ی زندگی، اختراعِ انواعِ ابزارهایی که آهسته‌آهسته انسان را از پای درمی‌آورند، جرّاحی با وسایل پدیدآورنده‌ی انواعِ مرض‌ها، ایجاد معماری انسان‌کش، توسعه‌ی خوف‌آورِ بی‌ایمانی، و بی‌اعتقادی به آینده، تولید و توزیعِ انواع موادّ مخدّر، انباشتن شکمِ سرمایه‌دارانِ بزرگی که خودشان هم به فجیع‌ترین بیماری‌ها می‌مردند و بچّه‌هایشان در قمار و فحشا و موادّ مخدّر و جنایت فرو می‌رفتند، و خلق یک دنیای صنعتی شومِ آلوده‌ی سراپا فساد قناعت‌نکرد. عصر دوم، به روح، این تَهْ‌مانده‌ی حیات و نشاط و اندوهِ آدمی نیز حمله‌کرد __ خونسردانه، سبعانه، و ساحرانه.

«آن‌کس که فرصت‌های منحصر را، به‌هنگام، تشخیص‌ندهد و از آنها به‌درستی بهره‌نگیرد، تا دمِ مرگ، در حسرتِ آن فرصت‌ها خواهدماند.»

نه پدربزرگ. دیگر احتیاجی به مُخدّر نیست. این روزها زندگی خودش به‌اندازه‌ی کافی آدم‌ها را تخدیر می‌کند. نمی‌بینید که ما جوان‌ها چقدر کاهل و تن‌پرور شده‌ییم؟

پدربزرگ می‌گفت: ببینید که چه روزگاری شده! پیش از این‌ها، انسان کار می‌کرد به‌خاطر آنکه بتواند زندگی‌کند؛ حال، انسان خود را زنده نگه می‌دارد فقط برای اینکه کارکند. پیش از این‌ها، هدفِ ما از نُه‌ماه کارکردنِ ملایم و عاقلانه، سه‌ماه زندگی‌کردن در ییلاق بود؛ حال هدفِ شما از اینکه گاهی به پزشک سر می‌زنید و معاینه‌ی کامل می‌کنید این است که بتوانید باز هم، هر صبح تا شب، سخت و جنون‌آمیز کارکنید __ حتّی جمعه‌ها. این ناانسانی‌شدنِ زندگی، حتّی رودها را بی‌صدا کرده‌است.

آن گروه از انسان‌های عصر ما که در پناهِ علم، خدا را گم‌کرده‌اند، از آن زمان که خدا را گم‌کرده‌اند تا امروز، حتّی برای لحظه‌یی هم نتوانسته‌اند چیزی را جانشینِ آن کنند

پنبه‌کردن در گوشِ نیمی از مردم جهان و بستن چشم‌های ایشان، زمانی‌که نیمی دیگر از مردم جهان زار می‌زنند و فریاد از جگر می‌کشند، البتّه کاری‌ست ممکن؛ امّا باید دید که این کار تا چه حد می‌تواند دنیا را به سودِ بی‌خبران یا زارزنندگان تغییر‌بدهد.

استبداد همیشه از یک نقطه‌ی هندسی حرکت می‌کند و استبداد می‌شود. زور، در ابتدا، زور نیست شفقت است. شفقت، در حرکت است که زور می‌شود و زورِ سیاه. تو به چه دلیل می‌توانی با وقاحت اعلام‌کنی که مصلحتِ مرا بهتر از من می‌دانی؟ سنگِ اوّل استبداد، مصلحت‌اندیشی در بابِ دیگران است __ بی‌آنکه مصلحت‌اندیش، به‌واقع، حقّ انسانی و فرهنگی مصلحت‌اندیشی را داشته‌باشد.

اگر در لحظه‌یی معین، فقط یک راه در پیشِ پای انسان باشد و آن یک راه هم اشتباه باشد و پل‌های پشتِ سرهم فرو ریخته‌باشد، آیا باز هم انسان می‌تواند اقرار به اشتباه‌کند، و این اقرار، خالی از تزویر نباشد؟

نه پدربزرگ. دیگر احتیاجی به مُخدّر نیست. این روزها زندگی خودش به‌اندازه‌ی کافی آدم‌ها را تخدیر می‌کند. نمی‌بینید که ما جوان‌ها چقدر کاهل و تن‌پرور شده‌ییم؟

خاک برسرت کنند که خیال می‌کنی رُشد عاطفی، دلیل بر ناپُخته‌بودنِ آدمی‌ست.

این خواسته‌ی مسلّمِ استعمار است که شما به‌جای هر ساختنی، به گفت‌و‌گوهای مُطوّل درباره‌ی ساختن یا نساختن مشغول‌شوید و کلنجارهای لفظی را جانشینِ کلنجارهای عملی کنید...