بریده‌هایی از کتاب تله شادمانی

زندگی‌ای خلق کنیم که ارزش زندگی‌کردن داشته باشد.

تصور کنید یک انسان اولیهٔ شکارچی هستید. نیازهای شما برای بقا و تولید مثل چیست؟ چهار نیازتان عبارت است از: غذا، آب، سرپناه، رابطهٔ جنسی. ولی اگر بمیرید، دیگر به هیچ‌کدام از این‌ها نیاز ندارید. بنابراین ذهن انسان‌های اولیه، پیش از هر چیز، مراقب پدیده‌های آسیبزا بوده تا در صورت بروز حوادث بتواند از آن اجتناب کند. در اصل ذهن انسانِ اولیه به توصیه‌ای که تأثیرش اثبات شده بود، خلاصه می‌شد: «کشته نشو.» هرچه اجداد ما در پیش‌بینی و اجتناب از خطر بیش‌تر پیشرفت می‌کردند، عمرشان طولانی‌تر می‌شد و صاحب فرزندان بیش‌تری می‌شدند‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬.‬‬‬‬‬

ذهن انسان، با گذشت هر نسل، در پیش‌بینی و اجتناب از خطر ماهرتر و ماهرتر می‌شد. اکنون و پس از گذشت صدها هزار سال از تکامل آن، ذهن انسان مدرن همچنان مراقب مشکلات احتمالی است. ذهن تقریباً تمام مسائل پیشِ رو را ارزیابی و قضاوت می‌کند. این اتفاق خوب است یا بد؟ امن است یا خطر دارد؟ مفید است یا مضر؟ اخطارهای ذهن دیگر به‌دلیل دندانِ تیز یا زوزهٔ گرگ غول‌آسایی نیست که جانتان را به خطر انداخته است، بلکه به‌دلیل ازدست‌دادن شغل، طردشدن، ابطال گواهی‌نامه به‌دلیل تجاوز از سرعت مجاز، پرداخت قبوض، خجالتزدگی در جمع، ناراحت‌کردن شخصی که عاشقش هستیم، سرطان یا یکی از میلیون‌ها نگرانی رایج دیگری است که همواره وجود دارد. در نتیجه زمان زیادی را صرف نگرانی از مسائلی می‌کنیم که بیش‌ترشان هرگز رخ نمی‌دهد‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬.‬‬‬‬‬

ذهن مدرن و امروزی ما نیز مدام بابت طردشدنمان اخطار می‌دهد و ما را با بقیهٔ جامعه مقایسه می‌کند. پس تعجبی ندارد که انرژی زیادی را صرف نگرانی از این کنیم که دیگر افراد از ما خوششان می‌آید یا نه! تعجبی ندارد که همواره به‌دنبال روش‌هایی برای بهترکردن خودمان باشیم یا از خود انتقاد کنیم چرا «صاحب صلاحیت» نیستیم. صدها هزار سال پیش، خودمان را فقط با اعضای قبیله مقایسه می‌کردیم، ولی این روزها همین که روزنامه یا مجله بخوانیم یا رادیو روشن کنیم، بلافاصله با افراد زیادی مواجه می‌شویم که از ما باهوش‌تر و ثروتمندتر و قدبلندتر و لاغرتر و جذاب‌تر و قوی‌تر و قدرتمندتر و مشهورتر و موفق‌تر و تحسین‌شده‌ترند.

ذهن، به لطف تکامل، اکنون به حدی پیچیده است که حتی می‌تواند تخیلمان را از شخصیت ایدئالی که برای خود در نظر گرفته‌ایم، به رؤیا تبدیل و سپس خود واقعیِ‌مان را با آن معیار دستنیافتنی مقایسه کند. عجب قابلیتی داریم؟ اما در نهایت، همیشه احساسِ خوشایندی نخواهیم داشت‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬!‬‬‬‬‬

روند تکامل ذهن به‌گونه‌ای بوده که به‌دلیل مقایسه و ارزیابی و انتقاد از خود، تمرکز بر نداشته‌ها، نارضایتی از داشته‌ها و اندیشیدن به انواع و اقسام موقعیت‌های ترسناکی که بیش‌ترشان هرگز رخ نخواهند داد، تقریباً ناگزیریم این رنج روانی را تحمل کنیم. پس تعجبی ندارد که خشنودی و شادمانی برای انسان دشوار است.