بریده‌هایی از کتاب آیین بودایی در دوران معاصر

جهان دارد ما را مست می‌کند. چشم‌ها به روی اکنون بسته شده و به آینده دوخته شده است. این رنج در ذهن ما مدفون شده است. امروزه رنج شاید چندان هم آشکار نباشد اما مثل خوره به جان ما افتاده است و دارد روی سلامت ذهنی و سلامت جسمی ما اثر می‌گذارد.

شگفت اینکه انسانی که پیوسته در جست‌وجوی خشنودی است هرگز آن را نخواهد یافت.

تنها انسانی که از رنج بسیار آگاه شود توانش را دارد که به سوی حقیقت وجودی خود گام بردارد. تنها انسانی که طعم سیه‌روزی را چشیده است و سیه‌روزی را در راه و آرزوهای خود دیده است راغب است که از راه خود پا بیرون بگذارد و جامهٔ آرزوهای خود را از تن بیرون آورد. در غیر این صورت، انسان بی‌هدف می‌شود.

اگر قرار است چیزی را ترک کنیم، آن چیز تنها آرزوی زیاده‌خواهی است. ترک راستینْ ترک اندیشه و دلبستگی به اندیشه‌های ذهن است.

متوجه خواهیم شد که این انسان هرگز قانع نخواهد شد. او می‌میرد و در زندگی خود هرگز راضی نبوده است.

در این وضعیت، از ذهنمان که استفاده می‌کنیم، ذهن ابزار دستمان می‌شود. حتی انسان روشن‌بین هم از ذهن استفاده می‌کند. بودا از ذهنش برای نوشتن سوترا۲۱ استفاده کرد. بااین‌حال، کارش که با ذهن تمام شود، آن را کنار می‌گذارد. این فرایند کنار گذاشته می‌شود. استفادهٔ او از ذهن با استفادهٔ ما از ذهن یکی نیست. این استفاده آگاهانه است. این استفاده موج و تلاطمی ایجاد نمی‌کند که سطح ذهن را برهم بریزد. از ذهن با دقت استفاده می‌شود و ذهن از متلاطم کردن این سطح آرام دوری می‌کند.

بودا هرگز از شما نمی‌خواهد که با سخنان او موافق باشید. او تنها دارد تجربه و راه خودش را بیان می‌کند. او از شما می‌خواهد که با چشم خودتان آن را ببینید و درک کنید و آن هنگام که درکش کردید به آن واکنش نشان دهید.

رنج، در حکم یکی از حقایق شریف، این است: تولد رنج است، پیری رنج است، بیماری رنج است، مرگ رنج است، افسوس و زاری و درد و اندوه و ناامیدی رنج است؛ مصاحبت با نفرت‌انگیزان رنج است، جدایی از عزیزان رنج است، نرسیدن به خواسته رنج است.

بودا گفت: مردم آن‌چنان کورکورانه دودستی به مال دنیا و امیال خودخواهانهٔ خود چسبیده‌اند که زندگی خود را قربانی آن‌ها می‌کنند. آن‌ها مانند کودکی هستند که می‌کوشد تا از عسل اندکی بخورد که روی لبهٔ چاقویی مالیده شده است. این مقدار به‌هیچ‌روی کافی نیست تا اشتهای او را فرو نشاند، و البته که او با خطر زخم کردن زبان خود روبه‌روست.

انسان هر چه قدرتمندتر می‌شود، آزمندتر می‌شود. هر چه ثروتمندتر می‌شود، ثروت بیشتری می‌خواهد. انسان وسواس می‌گیرد و به قدرتش می‌افزاید و ثروتی می‌اندوزد که نمی‌تواند همهٔ آن را خرج کند. این انسان زندگی خود را تباه می‌کند و حواس خود را جمع امور نادرست می‌کند و سرانجام هم مانند هر انسان دیگری با دستانی خالی می‌میرد.

اگر این تمنای زالومانند و بدهیبت در جهان بر تو چیرگی یابد اندوهت چون علف‌های خودروی پس از باران رشد می‌کند. اگر، در این جهان، تو بر این تمنای بدهیبت که خلاصی از آن دشوار است چیرگی یابی اندوه از تو سُر می‌خورد و می‌افتد چون قطره‌های باران که از نیلوفر آبی سر می‌خورند و بر زمین می‌افتند.

ذهن ما آشفته است. ذهن گمان می‌کند که اگر ساکن شود، برای همیشه از بین می‌رود و از سر این ترس است که یک لحظه هم از حرکت بازنمی‌ایستد.

بودا گفت: تعلیم من این است: اندیشیدن دربارهٔ اندیشه‌ای که نااندیشیدنی است؛ عمل کردن به کرداری که عملی نیست؛ سخن گفتن از کلامی که نگفتنی است؛ و در لوای راه و روشی تربیت شدن که در راه و روش نمی‌گنجد.