بریده‌هایی از کتاب معسومیت

اگه بخوای مغزت رو از دست فکرهای بی‌خود خلاس کنی، باید تا می‌تونی بدنت رو خسته و کوفته کنی.

آدم وقتی نتونه چیزی رو که تو مغزش می‌گذره حتی برای خودش توضیح بده، چه‌طور می‌تونه اون رو به کسی حالی کنه که یه نخود عقل هم تو کله‌ش نیست؟

«تا اون‌جا که یادم می‌آد حرف اون صوفی نیشابوری این بود که آدم‌های بزرگ اون‌هایی نیستند که وقتی رسیدند بالا، تخت بگیرند بخوابند. از نظر اون، آدم‌های بزرگ به محض این‌که بالا رو دیدند فورا برمی‌گردند پایین تا به بقیه کمک کنند اون‌ها هم برند بالا.»

آدم نباید خودش رو در معرض هر چیزی قرار بده چون یواش‌یواش تبدیل می‌شه به همون چیز.

«یکی از حرف‌هایی که به نقل از اون صوفی تو اون کتاب اومده اینه که آدم نباید خودش رو در معرض هر چیزی قرار بده چون یواش‌یواش تبدیل می‌شه به همون چیز. می‌گه آدم باید سعی کنه خودش رو در معرض بهترین چیز قرار بده. از نظر این آقا اگه کسی خودش رو در معرض یه سنگ یا درخت یا ابر یا بارون قرار بده، یواش‌یواش روحش یا مثل سنگ سخت می‌شه یا مثل درخت سبز و خرم می‌شه یا به نرمی ابر درمی‌آد یا مثل بارون خیس می‌شه.»

پدرم همیشه می‌گفت وقتی کسی پول می‌گیره که خبری بهت بده، شک نکن خبرهای تو رو هم به بقیه می‌فروشه چون آدم‌ها ذاتا جادهٔ دو طرفه‌ند.

به نظر من فقط آدم‌های نابغه می‌تونند از زندگی توی دنیا کیف کنند و من ــ قسم می‌خورم ــ ذاتا خرم.

زندگی فیلم هندی نیست. منظورم اینه زندگی هیچ فیلمی نیست؛ نه هندی، نه آمریکایی و نه هیچ فیلم دیگه. چون اگه زندگی فیلم بود، اون‌وقت ما از دیدن فیلم‌های خوب این‌قدر مثل چی کیف نمی‌کردیم.

خوب، گمونم خوشگلی و معسومیت یه دختر کافیه که آدم دلش بخواد بره سر میزش بشینه و باهاش حرف بزنه. اگه بخوام منسفانه بگم، از «کافی» خیلی‌خیلی بیش‌تره. برای من حرف‌زدن با این جور آدم‌ها مثل رفتن تو غار می‌مونه. منظورم اینه مثل فرار کردن از دست یه مشت حیوون وحشی و پناه بردن به یه غار امن می‌مونه.

از اون شعرهایی بود که آدم معنی‌ش رو درست نمی‌فهمه اما دوستش داره.

نگاش کردم. از اون نگاه‌های خوب.

من از وقتی که یادم می‌آد به دلایل مادرزادی همیشه از نگاه کردن به صورت زن‌ها خجالت می‌کشیده‌م.

اگه مرده‌ها اون زیر زنده باشند، لابد حالا درست زیر پای من یه عده دارند فوتبال بازی می‌کنند یا تلویزیون تماشا می‌کنند یا غذا می‌خورند یا کتاب می‌خونند یا عاشق هم می‌شن یا دخل هم رو می‌آرند.

من از این کارهای احمقانه زیاد می‌کنم. منظورم زدن حرف‌هاییه که فورا مثل سگ از گفتن‌شون پشیمون می‌شم.

وقتی خطی خوشگل باشه، حواس آدم به جای معنی کلمه‌ها هی می‌ره سراغ قشنگی حروف و کلمات. برای همینه که من هروقت نوشته‌های مامان‌مهناز رو می‌خوندم محو خوش خطی اون‌ها می‌شدم و گاهی اصلا یادم می‌رفت موضوع دربارهٔ چی هست. اما وقتی خطی بد باشه، آدم فقط به معنی کلمه‌ها فکر می‌کنه. گمونم خط خوشگل یه جورایی مثل خوانندهٔ خوشگل می‌مونه چون وقتی خواننده خوشگل باشه، احتمال این‌که شنونده به جای گوش‌دادن به صدای یارو مدام حواسش پرت چشم و ابروی طرف بشه خیلی زیاده.

آدم وقتی می‌افته تو چاه باید با طنابی چیزی خودش رو از اون‌جا بکشه بیرون اما وقتی کسی نتونه براتون طنابی بندازه پایین، یا از اون بدتر، اصلا کسی ندونه افتاده‌ید تو چاه، دیگه اون ته گیر کرده‌ید. می‌فهمید که چی‌می‌گم؟

من تقریبا هیچ‌چیز رو نمی‌شناسم که بشه صددرصد بهش مطمئن بود. منظورم اینه همین که به چیزی مطمئن شدیم یه درجه خر شده‌یم و هرچه بیش‌تر مطمئن بشیم خرتر شده‌یم. به نظر من «مطمئن» هم از اون کلمات بی‌پدر و مادریه که هیشکی حاضر نیست سرپرستی‌ش رو قبول کنه.

یکی از حرف‌هایی که به نقل از اون صوفی تو اون کتاب اومده اینه که آدم نباید خودش رو در معرض هر چیزی قرار بده چون یواش‌یواش تبدیل می‌شه به همون چیز. می‌گه آدم باید سعی کنه خودش رو در معرض بهترین چیز قرار بده. از نظر این آقا اگه کسی خودش رو در معرض یه سنگ یا درخت یا ابر یا بارون قرار بده، یواش‌یواش روحش یا مثل سنگ سخت می‌شه یا مثل درخت سبز و خرم می‌شه یا به نرمی ابر درمی‌آد یا مثل بارون خیس می‌شه.»

یه هفته از مرگ پدرم گذشته بود اما به جای پدرم یا اون منصوربن‌اسحاق نیشابوری بی‌پدرومادر، شروع کردم به نوشتن دربارهٔ نادیا. نوشتم، این‌که صدای خوبی مثل صدای نادیا به جای رادیو توی زیرزمین ادارهٔ ثبت احوال و اموات حبس شده و صبح تا شب به جای خوندن شعر و نمایش داره جواب پدرمرده‌ها و مادرمرده‌ها رو می‌ده، معنی‌ش اینه که باید درِ این دنیای عوضی رو گل گرفت چون لابد میلیون‌ها آدم دیگهٔ شبیه نادیا هم هست که به جای کاری که برای اون ساخته شده‌ند، دارند توی میلیون‌ها زیرزمین دیگه میلیون‌ها کار مزخرف دیگه انجام می‌دن. نوشتم، اگه میلیون‌ها آدم سرجای خودشون نیستند، معنی‌ش اینه لابد میلیون‌ها عوضی دیگه جای اون‌ها رو گرفته‌اند. به این‌جا که رسیدم دلم گرفت.

به نظر من آدم وقتی حرف درستی می‌شنوه باید قبولش کنه، حتی اگه از اون حرف خوشش نیاد؛ به‌خسوس اگه اون حرف رو یه زن باهوش و خوشگل و مودب که از شکمش زده‌ای بیرون بهت بگه. برای همین گفتم: «قبول دارم.»

دخترها هستند. اون‌ها همیشه می‌تونند هزار بهانه برات قطار کنند تا ثابت کنند تو کاری که صددرصد مقسری، مثل بچهٔ شیرخواره پاک و بی‌گناهی. مثلا اگه بی‌دلیل یه گلوله تو مخ کسی خالی کنید، اون‌ها آماده‌ند تا یه میلیون دلیل براتون بیارند که طرف حقش بوده بمیره و شما ابدا نباید واسه این کار خون خودتون رو کسیف کنید.

وقتی دختری رو که می‌شناسم عروسی می‌کنه، بدجوری دلم می‌گیره. انگار اون دختره داره می‌ره به یه سفر بی‌برگشت و تو دیگه هیچ‌وقت قرار نیست ببینی‌ش. خودم خوب می‌دونم این فکر از بیخ و بن احمقانه‌س و باید چهار دست و پای کسی رو که این فکرها تو کله‌ش وول می‌خوره به تخت تیمارستان بست، اما من این‌طوری‌ام و هیچ کاریش هم نمی‌تونم بکنم.

من عاشق این لحظه‌های فیلم‌هام؛ اون‌جا که وسط همهٔ بدبختی‌ها یهو سروکلهٔ یکی پیدا می‌شه و می‌گه: «بچه‌ها طوری نیست، همه‌چی درست می‌شه.» شرط می‌بندم همهٔ اون‌هایی که دارند فیلم رو می‌بینند، می‌دونند یارو داره مثل سگ دروغ می‌گه اما همه هم کیف می‌کنند چون همه دوست دارند همیشه همه‌چی درست بشه. من یکی که عاشق این دروغ‌هام.

گفت این روزها نمایش‌نامه‌نویس‌ها برای این که نیش مردم تو سالن باز بشه، یا جوک می‌نویسند، یا فحش می‌دن یا با کلمات لاس می‌زنند اما اون ــ یعنی اردلان ــ دنبال یه نویسندهٔ اساسی می‌گرده. یه نویسندهٔ وحشی و مادرزاد و واقعی نه یه نویسندهٔ رام و خونگی و اتوکشیدهٔ احمق. یه نویسنده که از کلمات نترسه و مثل گرگ گرسنه بهشون حمله کنه و در حالی که کلمات مثل یه لشکر گنجشک ترسو از دستش فرار می‌کنند، اون همیشه بتونه چندتاشون رو تو هوا بقاپه.

من نیومدم این‌جا که تو رو از این خراب‌شده نجات بدم. اصلا به قیافهٔ من می‌آد دنبال نجات‌دادن کسی به‌جز خودم باشم؟ من اومدم بهت بگم هر خری تو این دنیا واسه کاری ساخته شده و کار خری مثل تو هرچی باشه، شستن ماشین نیست.

همین‌جا بگم من تو آروم‌کردن بقیه گاو تمومم.

حرف‌ها مثل سطل می‌مونند که باهاشون غم رو از چاه دل می‌کشند بیرون.

اگه میلیون‌ها آدم سرجای خودشون نیستند، معنی‌ش اینه لابد میلیون‌ها عوضی دیگه جای اون‌ها رو گرفته‌اند.

به نظر من دخترها مثل فیلم‌ها هستند. ممکنه تو از فیلمی خوشت بیاد اما نظر کس دیگه‌ای این باشه که اون فیلم به لعنت ابلیس هم نمی‌ارزه.

پدرم هزار بار بهم گفته بود برای به دست آوردن چیزهای خوب گاهی لازمه مثل سگ کفش کسی رو که از بیخ و بن آدم نیست لیس بزنی. پدرم جدا حکیم معرکه‌ای بود. گفتم که، خیلی چیزها ازش یاد گرفته‌م.