بریده‌هایی از کتاب سرنوشت انسان (جلد اول)

«قال رسول الله (ص): یشیبُ ابنُ آدمَ وَ تَشِبُّ فیه خَصلَتان الحِرصُ و طُولُ الاَمَلِ»؛ انسان به مرور پیر می‌شود و دو صفت در او جوان می‌گردد؛ حرص و آرزوهای طولانی.

فرار از مرگ، رسیدن به آن است.

دنیا در مقایسه با آخرت مانند رطوبتی است که هنگام فرو بردن انگشت در دریا و بیرون آوردن آن، در انگشت انسان باقی می‌ماند. نسبتِ دنیا به آخرت مثل این رطوبتِ سرانگشت به دریاست.

من وقتی بدانم تمامی اعمال و اخلاقم مجسم می‌گردد و پس از مرگ مهمان سفرهٔ خودم هستم و دست‌پخت دنیای خودم را جلوی من می‌گذارند و می‌گویند: «ذُق»؛ بچش! قطعاً مراقبت بیشتری خواهم کرد. اگر خوب است، خود درست کرده‌ای و اگر بد است، دست‌پخت خود توست.

در این دنیا هر موجودی به تناسب آن غریزه و ملکهٔ درونی، یک چهره دارد؛ مثلاً گرگ و پلنگ، درندگی و غضب دارند. روباه و کفتار، مکر و حقد و کینه دارند. خوک، کثیف‌خور است و شهوت بر او غلبه دارد. حال اگر خدای نکرده انسانی صفات متعددی در او بود، در عین حال که به شکل خوک است، به شکل موش و سگ هم هست و به شکل‌های مختلف، و این در حالی است که دیگران او را می‌شناسند؛ چنان‌که امام صادق (ع) فرمودند: «عَرَفُوهُ بِتِلْک الصُّورَةِ الَّتِی کانَتْ فِی الدُّنْیا»؛ او را به همان صورتی که در دنیا بود، می‌شناسند.

از علامه طباطبایی (رح) نقل شده است که گاه در درس به شاگردان می‌فرمود: «آقایان ابدیت در پیش داریم، ابدیت!» و این توصیهٔ حکیمانه و عاقلانه را بارها تکرار می‌کرد تا زنگار غفلت را از دل‌ها برگیرد.

یاد مرگ، مرگ نمی‌آورد، زندگی را هم تلخ نمی‌کند، بلکه آدمی را هشیار می‌کند تا از فرصت‌ها به خوبی استفاده کند، خوب زندگی کند و سرانجام خوب بمیرد.

‫۱. اُنس با خداوند