بریده‌هایی از کتاب شمع جمع: آیت‌الله ملا حسین قلی همدانی

در هر مجلس که مظن‌ء[ = گمان ]وقوع در معصیت است، البته، البته، البته اجتناب نماید؛ بلکه مجالست با اهل غفلت به غیر شغل ضرورۀ[ = مگر در موارد لزوم ]مضرّ است؛ اگر چه از معصیت خالی باشد. کثرت اشتغال به مباحات، شوخی بسیار کردن، لغو گفتن و گوش به اراجیف دادن، قلب را می‌میراند.

مرحوم آخوند، همچنین بر صد مرتبه قرائت سوره قدر در شب و عصر جمعه تأکید داشتند. مرحوم علامه طباطبایی که از سالکان این طریق بود نقل می‌کند: اکثر افرادی که موفق به نفی خواطر شده و توانسته‌اند ذهن خود را پاک و صاف نموده و از ظواهر مصفا کنند، و بالاخره، سلطان معرفت برای آنان طلوع نموده است، در یکی از این دو حال بوده است: اوّل، در حین تلاوت قرآن مجید و التفات بر خواننده آن که چه کسی درحقیقت قاری قرآن است. آن وقت بر آنان منکشف می‌شده است که قاری خدا جل جلاله است و دوم از راه توسل بر حضرت اباعبدالله الحسین‌ (ع) ، زیرا آن حضرت را برای رفع حجاب و موانع طریق، نسبت به سالکین راه خدا عنایتی عظیم است. هرقدر بتوانی روزه بگیر، به‌شرطی که شب، جای روز را پر نکنی.

همیشه متوجه باش که او بزرگ است و تو کوچک؛ او والا است و تو پست؛ او عزیز است و تو ذلیل؛ او بی‌نیاز است و تو نیازمند. و از زشتی غفلت از او غافل مشو که او همیشه به تو توجه دارد. در برابر او چون بندۀ خوار و ناتوان قرار گیر، و زیر پای او بسان سگی ناتوان چاپلوسی نما

حال که دانستی ترک گناه آغاز دین و انجام آن، ظاهر دین و باطن آن است؛ پس به مجاهده و تلاش مبادرت ورز و با جدیت تمام، از لحظه‌ای که برمی‌خیزی تا زمانی که به خواب می‌روی، مراقب خویش باش؛ و ادب را در محضر مقدس او رعایت نما. و بدان که تو با تمام اجزا و ذرّات وجود، اسیر قدرت اویی؛ و احترام حضور گرامی او را رعایت نما. چنان عبادتش کن که گویی او را می‌بینی؛ و اگر تو او را نمی‌بینی او تو را می‌بین

مرحوم ملکی می‌گوید: من از یکی از مشایخ بزرگوار خود که حکیم عارفی و معلم خبیری و طبیب کاملی بسان او ندیدم، (مقصود ملاحسین‌قلی) سئوال کردم که کدامین عمل از اعمال جوارح را در قلب کارسازتر یافته‌اید؟ فرمود: سجده طولانی در دل شب که یک ساعت و لااقل سه ربع ساعت به درازا کشد و در آن گفته شود: لا اله الاّ انت سبحانک انی کنت من الظالمین، که با تلاوت این آیه انسان به زندانی بودن خود در زندان طبیعت و گرفتار بودنش در دام اخلاق زشت و منزه بودن حضرت ذوالجلال از هر ظلم و ستمی نسبت به بندگان گواهی می‌دهد و ظلم نفس خود را برخود و افکندن خویشتن را در این مهلکۀ عظیم در نظر می‌آورد.

اگر خدای نخواسته معصیت کردی، زود توبه نما، و دو رکعت نماز به جا آور. و بعد از نماز، هفتاد مرتبه استغفار کن، و سر به سجده بگذار، و در سجده از حضرت پروردگار عفو بخواه، امید است عفو بفرماید. معاصی کبیره که در بعض رسالۀ عملیه ثبت شده، یاد بگیر و ترک نما. و زنهار پیرامون غیبت، دروغ و اذیت مرو.

کسی که مراقب اعمال و رفتار خود باشد، هیچ گاه ذکر دنیا را به آخرت مقدم نمی‌دارد.

چنانچه شخصی یک سال، شب‌ها در سجده چهار صد بار بگوید: لا اله الاّ انت سبحانک انّی کنت من الظّالمین از عالم طبیعت خارج می‌شود.

مخفی نماناد بر برادران دینی که به جز التزام به شرع شریف، در تمام حرکات، سکنات، تکلّمات، لحظات و غیرها، راهی به قرب حضرت ملک الملوک جَل جلاله نیست، و به خرافات ذوقیه، اگر چه ذوق در غیر این مقام خوب است کما دأب الجّهال والصوفیه خذلهم الله جل جلاله[ =همان‌گونه که شیوۀ نادانان و متصوفه که خداوند خوارشان گرداند می‌باشد ]راه رفتن لایوجب الا بعداً[ جز دوری از خداوند ثمری ندارد ]، حتی شخص هر گاه ملتزم بر نزدن شارب[ =سبیل ]و نخوردن گوشت بوده باشد، اگر ایمان به عصمت ائمه اطهار (ع) آورده باشد، باید بفهمد که از حضرت احدیت دور خواهد شد؛ و هکذا.[ =همچنین ]

این که می‌بینی معصیت در نظرت سهل شده به جهت اموری چند است، که بعض آن‌ها را ذکر می‌کنم: اولاً؛ فکر خود را تماماً متوجه به دنیای دنی کرده، و از این جهت بالمرّة از نفع و ضرّ اخروی غافل شده‌ای. نمی‌دانی چه بسیار بسیار، منافع و سعادت ابدیه از تو فوت شده و چه‌قدر ضررهای بزرگ و بسیار به خود زده‌ای.

جناب آقا! الحَذَر الحَذَر من قواطع الاربعة: کثرة الکلام و کثرةالطعام و کثرةالمنام و کثرةالمجالسة مع الانام و علیک بتقلیبها و تبدیلها بذکر الله الملک العلاّم فی اللیالی و الایام. والسّلام... یعنی از چهار چیز دوری نمایید: زیاده‌گویی، زیاده‌خوری، زیاده‌خوابی و زیاده با مردم بودن. بر شما است که همه این موارد را نیز به یاد خداوندی که داننده شب‌ها و روزها است تبدیل نمایید.

از امام صادق (ع) سؤال شد ما به کجا می‌رویم‌؟ فرمود به‌سوی «عمل خود.»