بریده‌هایی از کتاب بررسی روان شناختی خودکامگی

در مقابل هجوم خشونت و پرخاش‌گری، تفکر و اندیشه هرگز شانس مناسبی نداشته‌اند؛ به هنگام رگبار مسلسل و گاز سمی، از مغز و ذهن چه کاری برمی‌آید؟

اگر در گستره طبیعت شاهد تناقضاتی هستیم نشانگر هیچ فاجعه‌ای نیست، بلکه وجود آن بخشی از قانون طبیعت است. اما فاجعه از زمانی شروع می‌شود که دیدگاه یا طرز تفکری پیدا شود که اشکال مختلف این تناقض را پی‌درپی ردیف کرده و از آن یک قاعده را استنتاج کند.

کسی که در جست‌وجوی شأن و منزلت است، به داشتن چیزی تظاهر می‌کند که مشتاق است در وجودش از آن برخوردار باشد.

پنجاه سال است که یک آلترناتیو کاذب رهایی‌بخش که در حقیقت روی دیگر سکه استبداد مطلقه است به مانند ابزار در دست یک باج‌گیر بسیار خطرناک درآمده که به طور مرتب توجیهات سراسر دروغ خود را به ما تحویل می‌دهد.

خودکامگی تنها در برگیرنده شخص خودکامه و گروه همدستانش نیست، بلکه فرمانبرداران، زیردستان و قربانیان او را نیز در برمی‌گیرد، یعنی عناصری که او را به این مقام رسانده‌اند.

به عنوان نمونه جامعه‌ای را می‌توان تصور کرد که در آن زندگی اکثر مردم تحت فشار است، به گونه‌ای که مردم از این وضعیت نابسامان شدیداً در خود احساس اهانت و تحقیر می‌کنند و طبقه یا جناح حاکم نیز به واسطه احساس خطری که در خصوص قدرت یا امتیازاتش می‌کند، نتواند یا اصلا نخواهد مشکلات را حل کند، در چنین شرایطی، مردم که به جز در مورد نیازمندی‌های ضروری و اجتناب‌ناپذیر زندگی، در سایر موارد معمولا بین نوعی بی‌تفاوتی قضا و قدری و اعتراض‌های عصبی و پراکنده در نوسانند، به مرور و ناامیدوارانه، منتظر یک قهرمان ناجی می‌شوند

در این اثر نویسنده جوان خودکشی هیتلر را پس از فروپاشی رایش سوم پیش‌بینی کرده بود. او همچنین چنین برآورد می‌کرد که مرگ استالین ضرورتاً به معنای سقوط رژیمی نیست که او آن را سازمان داده بود.

فرار از احساس حقارت نهایتاً در گرایش افراطی به قدرت متجلّی خواهد شد،

ترس، زاده ادراک است. در صورتی که هراس ادراکی را پدید می‌آورد که توجیه کننده این حالت باشد. گستره ترس، متناسب با حدود و اندازه خطرات احتمالی محدود است، در حالی که هراس همان‌گونه که اشتباه و خطا کردن حد و اندازه خاصی ندارد، نامحدود است.

کسی که حاضر نیست خویشتن را نقد کند یا خود را در معرض نقد و بررسی دیگران قرار دهد، با نادیده گرفتن بحران در واقع روند بحران را تداوم می‌بخشد. فرد قدرت‌طلب همواره در وحشت از انتقاد به سر می‌برد و آن را وهن شأن و منزلت خود تلّقی می‌کند.

اراده قدرت‌طلب انعکاس احساسی است که هراس پرخاش‌گرانه متأثر از آن در صدد جبران کاستی‌های گذشته است کسی که در جست‌وجوی شأن و منزلت است، به داشتن چیزی تظاهر می‌کند که مشتاق است در وجودش از آن برخوردار باشد.

گروهی از مردم آرزومندانه منتظر ظهور فردی مقتدر و توانا هستند تا در زیر سایه او آرامش پیدا کنند. این گروه از مردم بی‌صبرانه مشتاق‌اند تا به محض یافتن چنین فردی تمامی آزادی و اختیارات خود را به او تفویض کنند. آن‌ها آزادی و اختیارات خود را به کسی واگذار می‌کنند که به شهادت مکرّر تاریخ هرگز نمی‌توانند آن را باز پس گیرند.

خودکامگان قدرت‌طلب همیشه نوید رسیدن به آستانه دوران جدیدی را تبلیغ کرده‌اند. اما در خاتمه، مردم چیزی جز دوره‌ای مملو از ظلم و ستم و تلخ‌کامی تجربه نکرده‌اند. البته نظام خودکامگی یک رشته تغییر و تحولات در چگونگی روابط زندگی روزمره ایجاد می‌کند، اما هواداران آتشین این نظام‌ها متأسفانه خیلی دیر خواهند فهمید که رهایی از شر بدبختی‌ها و تیره‌روزی‌های گذشته چیزی نیست که با تغییرات این چنینی امکان‌پذیر باشد.

رژیم‌های نوین فرد سالار جدید در میان ملت‌هایی ظهور کرده‌اند که با تأخیر زیاد به کاروان بیداری و خودآگاهی و وفاق ملی پیوسته‌اند.