بریده‌هایی از کتاب وینیکات

کودکان چگونه تلاش می‌کنند با غیبت مادر کنار بیایند؟ غیبت مادر ممکن است ضمن حضور او با خُلق افسرده یا هر نوع حالی که بر کیفیت توجه او اثر بگذارد، اتفاق بیفتد. از نظر وینیکات، کودکی که مادری به شدت افسرده دارد ممکن است «حس کند دائماً در حال رها شدن است». او به روشنی از کودکانی می‌گوید که به دلیل نیاز به «مراقبت از خُلق مادر» از مسیر رشدی خود منحرف شده‌اند. ممکن است کودک نیاز مبرمی حس کند به اینکه مادر دست‌نیافتنی خود را به قیمت سرزندگی و خودجوشی خود، زنده نگه دارد. همان‌طور که شعر او نشان می‌دهد، چنین کودکی ممکن است از طریق زنده نگه داشتن مادرش برای خود زندگی بسازد.

زندگی سخت است، زندگی در ذات خود برای انسان سخت است، برای همه از همان ابتدا.

. مادر اولین ذرهٔ دنیای بیرون به حساب می‌آید که وارد مدار آگاهی کودک می‌شود.

؛ برای وینیکات انسان حیوانی وابسته است که رشد او تلاشی است در راه اینکه «تنها باشد بدون آنکه منزوی باشد».

روانکاوی برای فروید از اساس «شفا با حرف زدن» بود یعنی به دو نفر که با هم صحبت می‌کنند بستگی پیدا می‌کرد، اما از نظر وینیکات رابطهٔ مادر نوزاد که در آن ارتباط عمدتاً غیرکلامی است، الگوی فرآیند روانکاوی بود.

به طور خلاصه برای فروید انسان حیوانی دوسوگرا است؛ برای وینیکات انسان حیوانی وابسته است که رشد او تلاشی است در راه اینکه «تنها باشد بدون آنکه منزوی باشد».

وینیکات می‌نویسد: «بهبودی از اساس معنای مراقبت دارد»

از همان ابتدا وینیکات خود را روانکاوی نشان می‌داد که کمتر می‌داند.

درمانگر باید «ظرفیت داشته باشد تا... تعارض‌های بیمار را در خود جای دهد، یعنی آنها را در خود نگهدارد و صبر کند تا در بیمار حل شوند نه اینکه مضطربانه به دنبال بهبودی باشد».

فرض وینیکات این بود که کودک آرزوی اولیه‌ای برای فهمیده شدن دارد، در واقع «آرزو می‌کند کسی برایش درک به ارمغان بیاورد».

از نظر وینیکات، ظرفیت خودجوش بودن فقط به دنبال تجربهٔ اولیه با محیط قابل‌اعتماد به‌دست می‌آید.

اما آنچه تکان‌دهنده است آرزوی او برای زنده ماندن در زمان مرگ خود است. او نمی‌گوید هوشیار، می‌گوید زنده. می‌خواهد آنجا باشد تا غیاب خود را تجربه کند.

فروید، «عقدهٔ ادیب» یا رابطه سه نفره را هستهٔ روانکاوی می‌دانست نه آسیب‌پذیری‌های کودک در وابستگی اولیه.

تصویر کودک، یک لذت‌طلبِ استثمارگرِ به تمامِ معناست.

در واقع، کار وینیکات را بدون ارجاع به کلاین نمی‌توان فهمید.

از نظر وینیکات و کسانی که تحت تأثیر کار او قرار داشتند، درمان روانکاوی منحصر به تعبیر نمی‌شد. از این نقطه نظر، فراهم آوردن فضایی مطبوع یا «محیطی نگهدارنده» مشابه مراقبت مادر، اولین ومهمترین عامل بود.

در این مدل تحلیل، روانکاو بیمار را قادر می‌سازد تا به قول وینیکات «خود را برای خود آشکار کند».

در این مدل تحلیل، روانکاو بیمار را قادر می‌سازد تا به قول وینیکات «خود را برای خود آشکار کند».

سرگرم‌کننده بودن در نقش روانکاو، بخشی از شجاعت او بود.

او روان‌درمانی را شکلی از بازی کردن می‌دانست: «روان‌درمانی مربوط به دو نفری است که با هم بازی می‌کنند».

تروما یعنی کودک، در تداوم زندگی وقفه تجربه کرده است

وینیکات هیچ گاه اصراری بر این نداشت که مانند کلاین رشد را معادل کسب دانش بداند و در کارهای بعدی‌اش به جای ظرفیت دانستن، ظرفیت بازی کردن را ملاک سلامتی قرار داد.

وینیکات به دنبال ناخودآگاه دوردست نیست. او به دنبال چیزی است که آنجا در شخص «در انتظار شناخته شدن» است.

وضعیت افسرده برای کلاینی‌ها جایگزین مرکزیت عقدهٔ ادیپ در نظریهٔ فروید می‌شد.

سؤالی که از درونِ نوشته‌های وینیکات بیرون می‌آمد این بود: چطور فرد از وضعیت طمع اولیه و وابستگی مطلق با مادر رشد کند و بیرون بیاید تا به خودمختاری نسبی برسد به شکلی که در آن وجود دیگران را قبول داشته باشد بدون آنکه خودجوشی و اشتیاق خود را از طریق راه حل غلط یا باور خشک یا رهبر قوی از دست بدهد؟

چه مادر مداخله‌گر باشد و چه روانکاو القاءکننده، مانع رشد فرد می‌شود.

وینیکات در سخنرانی که در سال ۱۹۴۰ تحت عنوان «کودکان در جنگ» برای معلمان ایراد کرد، فاشیسم را «جایگزین دائمی نوجوانی» می‌داند.

وینیکات همواره متوجه این بود که کودک خردسال نیاز دارد یک بزرگسال رشته‌های تجربه‌اش را به هم وصل کند و نگه دارد. به عنوان مثال، مادر می‌تواند قصهٔ تجربهٔ کودک را زنده نگه دارد، آن را کنار هم بگذارد و وقتی کودک نیاز دارد که بداند، برایش بازگو کند.

«آیا می‌توان گفت برای آنکه کودک بتواند عمیق‌ترین لایه‌های وجودش را کشف کند باید طوری بزرگ شود که بتواند با کسی لجبازی کند یا گاهی از او متنفر باشد بدون آنکه خطر این وجود داشته باشد که رابطه بطور کامل از هم بپاشد؟»

آنچه وینیکات در اینجا پیشنهاد می‌دهد این است که پذیرفتن سرپیچی ذاتی کودک، یک ضرورت رشدی است. این نوع رفتار، پرخاشگرانه است اما این پرخاشگری بخشی از رانهٔ رشد فردی است.