بریده‌هایی از کتاب غلبه بر حسادت

پس در اکثر موارد، رنجی که می‌بریم برای آن است که احساس می‌کنیم قدر و منزلتی که حقیقتاً برای خود قائلیم خدشه وارد شده است. تصور می‌کنیم چون دیگری چیزی دارد، پس لابد ما چیزی را از دست داده‌ایم، یا اگر دیگری چیزی دارد و ما نداریم، برای آن است که ما از او پایین‌تریم.‌

ما نمی‌توانیم رضایت خدا را به دست آوریم، مگر با تعالی بخشیدن به تمایلات منفی خود،

آزرده‌خاطر بود که چرا ‘‘بدون زحمت’’ و فقط به دلیل تغییر زمانه از چیزهایی بهره‌مند شده است که او همیشه در آرزویش بوده است

تمرین ۱ دست‌کم روزی دو دقیقه دربارهٔ آنچه دارید و دیگران ندارند تمرکز کنید. تمرین ۲ دست‌کم روزی دو دقیقه سعی کنید، اثر استحقاق را در موفقیت فردی بیابید که به او حسادت می‌کنید. تمرین ۳ دست‌کم روزی دو دقیقه با نسبی کردن ارزش آنچه به آن حسادت می‌ورزید، برای خود دلایل عاقلانه بیاورید.

چون درست یا غلط، تصور می‌کنیم ما را کنار گذاشته‌اند و تحقیر شده‌ایم، پس از بقیه پایین‌تریم. این احساس باعث ایجاد افکار منفی (احساس حقارتمان یا بی‌عدالتی دنیا) و بروز واکنش منفی (با تلخی با دیگری برخورد می‌کنیم یا مستقیماً به او آزار می‌رسانیم) در ما می‌شود.

این احساس بی‌عدالتی منشأ دردناک‌ترین حسادت‌هاست. به خصوص برای کسانی که خودخواه‌ترند، دارایی اشخاص و برخورداری‌شان از محبت دیگران، واقعاً غیرقابل تحمل است.

بود.» یا در خصوص گالیله، آیا واقعیت این نبود که چون مخالفانش به ارزش پیشرفت‌های علمی او واقف بودند و خود را در این زمینه، قادر به مباحثه با او نمی‌دیدند، دامنهٔ بحث را به مذهب کشاندند؟ ممکن است به دلیل آن‌که هنوز شرایط بروز حسادت در ما فراهم نشده باشد، تصور کنیم ذات حسودی نداریم، مثلاً در کنار کسانی باشیم که چیزی در خور حسادت نداشته باشند، یا برعکس، از محاسنی برخوردار باشند که در خود توان برابری با آن‌ها را نبینیم. اما کافی است با کسی در ارتباط قرار بگیریم که چیزی داشته باشد که بیش از همه آرزویش را داریم، یا تصور کنیم استحقاق آن چیز را داریم، تا حسادت در ما فعال شود.

حسود هستیم چون خیال می‌کنیم در مقایسه با فردی که به او حسادت می‌کنیم حقوق بیش‌تری داریم.

اگر او چیزی دارد که من ندارم، اگر او کسی است که من نیستم، برای این است که او برای به دست آوردنش کاری کرده است که من نکرده‌ام. گاهی چیزی است که من همت یا علاقهٔ جامهٔ عمل پوشاندن به آن را نداشته‌ام. حتی اگر باز هم احساس کنم بیش از دیگری استحقاق دارم (زیرا معمولاً استحقاق قابل مشاهده نیست)، از کجا معلوم که به جای دیگری بودن برای شکوفایی مادی و معنوی من مفید باشد؟ به علاوه، اگر ایمان صادقانه به خدای عادل و مهربان داشته باشیم، چطور ممکن است همین خدا ما را از آنچه استحقاقش را داشته‌ایم، یا برایمان ضروری و مفید است، محروم کرده باشد؟ باید این را بفهمیم که فرد موضوع حسادت ما چیزی را از ما تصاحب نکرده است، بلکه چیزی را در اختیار دارد که حق خودش است

به چه حسادت می‌کنیم؟ چیزی که بیش از همه حسادت ما را برمی‌انگیزد، این است که دیگری چیزی را که از دید ما یا اجتماع باارزش است در اختیار داشته باشد، یا امکان به دست آوردنش را داشته باشد. مثلاً اگر با دیدن اتومبیل جدید همسایه ناراحت می‌شویم، دلیلش آن است که برای داشتن اتومبیل زیبا یا وجههٔ اجتماعی یا ظواهر، ارزش قائلیم. در فیلم آمادئوس ساختهٔ میلوس فورمن (داستان زندگی ولفگانگ آمادئوس موتسارت، موسیقی‌دان نابغهٔ اتریشی)، سالییری (موسیقی‌دان ارشد دربار اتریش، همعصر با موتسارت) در حالی که به نبوغ موسیقی در موتسارت حسادت می‌کند، دربارهٔ او می‌گوید: «او بُت من بود.»

ارسطو می‌گوید: «فعالیت‌های خوبی که برای کسب شهرت و احترام انجام می‌دهیم و فعالیت‌هایی که در آن‌ها تشنهٔ افتخاریم، همچنین وقایع خوشایندی که برایمان پیش می‌آیند، همگی جایی برای حسرت باقی می‌گذارند، به خصوص مواردی که مایهٔ طمع باشند، یا بابتشان دینی را بر گردنمان احساس کنیم، یا چیزهایی که به دست آوردنشان کمی باعث افزایش برتری، یا جبران عقب‌ماندگی ما باشند.»

برای به تصویر کشیدن موقعیتمان در این دنیا، می‌توانیم خودمان را با دونده‌های دوی دویست متر مقایسه کنیم. در این ورزش همه به پیش می‌روند، اما فقط در خط خودشان. در نتیجه، اگر کسی چیزی به دست آورد، از مال دیگری برنداشته است. او فقط چیزی را که در خط خودش قرار گرفته است برمی‌دارد. پس نه با داشتن احساس بد به او و نه با جلوگیری از بهره‌مندی او از آن چیز، نمی‌توانیم آن چیز را متعلق به خودمان کنیم.

از دیگر ریشه‌های حسادت است که باعث می‌شود هر کسی بخواهد در زمینه‌هایی که امکان مهم جلوه کردن وجود دارد، نفر اول باشد. در چنین مواقعی اگر شاهد موفقیت کسی در زمینه‌ای باشیم غصه می‌خوریم.

تصور می‌کنیم چون دیگری چیزی دارد، پس لابد ما چیزی را از دست داده‌ایم، یا اگر دیگری چیزی دارد و ما نداریم، برای آن است که ما از او پایین‌تریم.‌

«حسادت، به اسیدی می‌ماند که ابتدا به ظرف خود حمله می‌برد.»

آیا واقعاً حاضرم جای خودم را با دیگری عوض کنم؟

هرچه دیگری دارد قبلاً استحقاقش را کسب کرده است.

برای به تصویر کشیدن موقعیتمان در این دنیا، می‌توانیم خودمان را با دونده‌های دوی دویست متر مقایسه کنیم. در این ورزش همه به پیش می‌روند، اما فقط در خط خودشان. در نتیجه، اگر کسی چیزی به دست آورد، از مال دیگری برنداشته است. او فقط چیزی را که در خط خودش قرار گرفته است برمی‌دارد.