بریده‌هایی از کتاب بفرمایید، نوبت شماست! (مهارت زندگی برای نوجوانان)

«اعتماد» شرط لازم برای «صمیمی شدن» است،‌ اما شرط کافی نیست!

اگر «اجازه بدهید» زنجیره‌ی افکار، «بدون کنترل» در ذهن شما جاری باشد، کنترلِ احساسات و رفتارهای خود را نخواهید داشت. اگر جریان اتوماتیک افکار بدون نظارتِ ما به حرکتِ خود ادامه دهد، ما همچون عروسکی بی‌اختیار قربانیِ این جریان خواهیم بود.

پس به جای تلاش برای پاک کردن یک فکر یا از خاطر بردن یک خاطره، یک فکر یا خاطره‌ی متفاوت را جایگزین آن می‌کنیم. هر چه این فکر یا خاطره‌ی جایگزین جذاب‌تر باشد فکر یا خاطره‌ی قبلی را با سرعت و قدرت بیش‌تری کنار خواهد زد. بنابراین، ذهن ما همچون تلویزیونی است که امکان خاموش کردنِ کامل آن وجود ندارد ولی به‌راحتی می‌توان کانالِ آن را تغییر داد. با این روش ما قدرتِ کنترلِ ذهن خود را دارا هستیم. عدم کنترل افکار گاهی تأثیرات پرهزینه‌ای در زندگی ما ایجاد می‌کند: * تکرار یک خودگوییِ قدیمی که در ما احساس حقارت ایجاد می‌کند ممکن است باعث شود در تمام طول زندگی‌مان در انزوا و تنهایی به‌سر ببریم چرا که با تصور این‌که «هیچ‌کس از مصاحبتِ با من لذت نخواهد برد و همه من را تحقیر خواهند کرد» همه‌ی فرصت‌های دوستی و ارتباطِ اجتماعی را از دست می‌دهیم!

مقدمه همه‌ی ما از مهارت‌های زیادی برخورداریم که برخورداری از آن‌ها برای زندگی‌مان ضروری است. مهارت‌هایی همچون راه رفتن، حرف زدن، غذا خوردن، لباس پوشیدن و شستن بدن‌مان مهارت‌های عمومی زندگی ما هستند و مهارت‌هایی همچون رانندگی، خیاطی، نقاشی و خطاطی مهارت‌های اختصاصی هستند. در این بین مهارت‌هایی هستند که در زندگی ما نقش تعیین‌کننده‌ای دارند ولی گاهی ما از یادگیری و ارتقای آن‌ها غفلت می‌کنیم. غفلت از این مهارت‌ها منجر به ناکارآمدی ما و متعاقب آن عدم رضایت از زندگی می‌شود. به مثال زیر توجه کنید:

برای آنکه با کسی صمیمی شویم لازم است از «رازداری» وی مطمئن شویم. درجه‌ی «صمیمیت» ما با دوستان‌مان را، درجه‌ی «رازداریِ» آنان تعیین می‌کند. کسی که رازهای زندگی مردم را برای ما نقل می‌کند،‌ رازهای زندگی ما را نیزبرای دیگران نقل خواهد کرد.

* تکرار یک خودگوییِ قدیمی که در ما احساس حقارت ایجاد می‌کند ممکن است باعث شود در تمام طول زندگی‌مان در انزوا و تنهایی به‌سر ببریم چرا که با تصور این‌که «هیچ‌کس از مصاحبتِ با من لذت نخواهد برد و همه من را تحقیر خواهند کرد» همه‌ی فرصت‌های دوستی و ارتباطِ اجتماعی را از دست می‌دهیم!

برخی از افراد به‌جای «مشاهده و توصیف» وقایع زندگی، به سرعت در پی «تفسیر و تحلیل آن‌ها» برمی‌آیند و به نتیجه‌گیری‌هایی می‌رسند که خود آن تفسیر و تحلیل‌ها منشأ احساس ناخوشایند دیگری علاوه بر واقعه‌ی پیش آمده می‌شود. مثلاً دوستی با من قطع رابطه کرده است. مشاهده و توصیف این واقعه چنین است: «دوستم ترجیح داده با هم رفت‌وآمد کمتری داشته باشیم.» اما می‌توان این واقعه را چنین «تفسیر و تحلیل» کرد: «دوستم مرا طرد کرد، او از ابتدا هم یک دوست واقعی نبود، او به دوستی تظاهر می‌کرد، تا زمانی که به وجود من نیاز داشت رابطه‌اش را با من ادامه داد، حال که دیگر به من نیاز ندارد مرا چون تفاله‌ای در آشغالدان انداخت!» به وضوح مشخص است که چنین افکاری باعث تشدید احساس بد ما می‌شوند. در بخش «مدیریت تفکر» چگونگی قطع زنجیره‌ی افکار منفی ذکر شده است.

هرچه بیش‌تر تلاش کنید که چیزی را از ذهن خود بیرون کنید، آن تصویر یا کلمه بیش‌تر به ذهن‌تان هجوم می‌آورد! بنابراین «کنترل ذهن» از طریق «مبارزه با افکار» امکان‌پذیر نیست!

به جای تلاش برای پاک کردن یک فکر یا از خاطر بردن یک خاطره، یک فکر یا خاطره‌ی متفاوت را جایگزین آن می‌کنیم. هر چه این فکر یا خاطره‌ی جایگزین جذاب‌تر باشد فکر یا خاطره‌ی قبلی را با سرعت و قدرت بیش‌تری کنار خواهد زد.

بنابراین، ذهن ما همچون تلویزیونی است که امکان خاموش کردنِ کامل آن وجود ندارد ولی به‌راحتی می‌توان کانالِ آن را تغییر داد. با این روش ما قدرتِ کنترلِ ذهن خود را دارا هستیم. عدم کنترل افکار گاهی تأثیرات پرهزینه‌ای در زندگی ما ایجاد می‌کند

در یک برنامه‌ی تلویزیونی «دوربین مخفی»، فردی در درون یک خانه، از طریق آیفون از عابرینی که از خیابان می‌گذشتند کمک می‌خواست. او ادعا می‌کرد درون خانه گیر افتاده است و از عابرین تقاضا می‌کرد وارد خانه شوند و به او کمک کنند. عابرین سه نوع واکنش نشان دادند: گروه اول به سرعت از آن مکان دور شدند تا درگیر مسئله نشوند! گروه دوم به نحوی به‌طور مستقیم شروع به مداخله کردند، مثلاً از دیوار خانه بالا رفتند و وارد خانه شدند. گروه سوم بلافاصله از طریق تلفن همراه یا نزدیک‌ترین تلفن عمومی مسئله را با مرکز پلیس یا مرکز امداد آتش‌نشانی در میان گذاشتند و تا رسیدن پلیس یا تیم امداد در محل ماندند.

به جای تلاش برای پاک کردن یک فکر یا از خاطر بردن یک خاطره، یک فکر یا خاطره‌ی متفاوت را جایگزین آن می‌کنیم. هر چه این فکر یا خاطره‌ی جایگزین جذاب‌تر باشد فکر یا خاطره‌ی قبلی را با سرعت و قدرت بیش‌تری کنار خواهد زد.

-یکی از شیوه‌های فریب دادن فکر ما و القاء افکار و ایده‌ها این است که آنها را از منابع مهمی «نقل قول» می‌کنند مثلاً مکرر می‌شنوید که گفته می‌شود: * آرتور شوپنهاور فیلسوف برجسته آلمانی می‌گوید ... * دانشمندان ثابت کرده‌اند که ... * نتایج نظرسنجی‌ها در آمریکا نشان داده‌اند که ... در جای خالی هر گزاره‌ای گذاشته شود باورپذیری آن بسیار بالاتر می‌رود، این شیوه «تلقین غیر مستقیم» است.

برای تمرین خلاقیت، تلاش کنید کارها را به سبک جدید انجام دهید. لازم نیست حتماً این سبک جدید بهتر از سبک قبلی باشد، مهم این است که با این تمرین، قدرت خلاقیت ذهن شما رشد می‌کند و قوی‌تر می‌شود. بحث و گفت‌وگو در کلاس، یک فیلم یا سریال تلویزیونی را مورد بحث قرار دهید و سعی کنید سناریوی جدیدی را برای آن فیلم بسازید. می‌توانید حوادث جدیدی را در داستان فیلم بگذارید یا جریان حوادث را تغییر دهید.

برای خرید یک جفت کفش به فروشگاه شماره‌ی ۱ می‌روید، چند نمونه از کفش‌های داخل ویترین را پسندیده‌اید و تمایل دارید آن‌ها را از نزدیک ببینید و به پا کنید. فروشنده اخم بر چهره دارد و با بی‌حوصلگی نمونه‌ی کفش‌ها را می‌آورد. به فروشگاه شماره‌ی ۲ می‌روید و تقاضای آوردن چند نمونه از کفش‌های داخل ویترین را می‌کنید. فروشنده لبخند صمیمانه‌ای به چهره دارد و با سرعت کار می‌کند و در حین آوردن هر جفت کفش راجع به جنسِ آن و کارکردش صحبت می‌کند.

در فروشگاه شماره‌ی ۳ فروشنده بیش از حد صمیمی صحبت می‌کند و «شما» را «تو» خطاب می‌کند و از شما راجع به زندگی خصوصی‌تان سؤال می‌کند. در هر سه فروشگاه، کفش‌های مناسبی وجود دارد ولی احتمالاً شما ترجیح می‌دهید از فروشگاه شماره‌ی ۲ خرید کنید. چرا؟ زیرا این فروشنده از مهارتِ ارتباط صحیح برخوردار است. «مهارت ارتباط» یکی از اساسی‌ترین پایه‌های موفقیت است.

هیچ حادثه‌ای «خوب مطلق» یا «بد مطلق» نیست، بلکه در هر حادثه‌ی خوشایندی اگر مراقب نباشیم بذر حوادث ناخوشایندی نهفته است و در هر حادثه‌ی ناخوشایندی، اگر بصیرت داشته باشیم بذر پدیده‌های روشن و امیدبخشی را خواهیم یافت.

کسانی که باور دارند ورای شبکه‌علت و معلولی مادی زندگی، اراده‌ی خداوندی دانا، توانا و مهربان وجود دارد در هنگام برخورد با بحران‌های زندگی، آرام‌تر و صبورتر، عمل می‌کنند، چرا که چنین پیشامدهایی را حاصل «بدشانسی» نمی‌دانند. آن‌ها ایمان دارند که هیچ پیشامدی در جهان تصادفی و خارج از اراده‌ی الهی پیش نمی‌آید و عاقبت و سرانجام امور نیز در دست قدرت الهی است. اعتماد و تکیه بر «قدرتی شکست‌ناپذیر و دانشی نامحدود» مهم‌ترین ویژگی افرادی است که در بحران‌ها نمی‌شکنند و امید خود را در سخت‌ترین شرایط از دست نمی‌دهند.

هر چه در یک رابطه، دو طرف توقع کمتری از هم داشته باشند،‌ آسیب‌پذیری آن رابطه کمتر می‌شود. آسیب‌پذیرترین افراد کسانی هستند که توقع دارند مردم به‌طور «ویژه» با آن‌ها مدارا کنند. کسانی که نیاز به امتیازات ویژه، احترام ویژه، تشریفات ویژه و شرایط زندگی ویژه دارند اغلب در زندگی دچار مشکلاتِ بین‌فردی و نارضایتی هستند.

«تفکر نقّاد» مهارتی است که به کمک آن «اطلاعاتِ کلّی و پر از ابهام» را زیر سؤال می‌بریم و تنها «اطلاعاتِ واضح و با جزئیات» را می‌پذیریم. ابزارِ تفکر نقاد، سؤال است: سؤالاتی که با «چه؟» «?What»، «چه‌وقت؟» «?When»، «کجا؟» «?Where»، «چه کسی؟» «?Who»، «چگونه؟» «?How»، شروع می‌شوند.

«تفکر نقّاد» را «شیوه‌ی سقراطی» نیز می‌نامند چرا که روش سقراط، فیلسوف بلندآوازه‌ی یونانی، مورد سؤال قرار دادن باورهای مردم بود. او با این شیوه می‌خواست آن‌ها را از زندان عقاید کلیشه‌ای و آزمون نشده نجات دهد.

برای تمرین خلاقیت، تلاش کنید کارها را به سبک جدید انجام دهید. لازم نیست حتماً این سبک جدید بهتر از سبک قبلی باشد، مهم این است که با این تمرین، قدرت خلاقیت ذهن شما رشد می‌کند و قوی‌تر می‌شود.

اغلب اوقات توقعاتِ نابجا و افراطی، ناشی از احساس مسئولیت نسنجیده و افراطی است. برای مثال برای خرید کادوی جشن تولد دوست‌مان خودمان را به دردسر زیادی انداخته‌ایم. هدیه‌ای سنگین‌تر از توان مالی‌مان خریده‌ایم و مقروض شده‌ایم یا بابت آن از سوی خانواده‌مان سرزنش شده‌ایم. با چنین سابقه‌ی ذهنی، اگر دوست‌مان برای تولد ما کادوی ارزان‌قیمتی بخرد دلخور می‌شویم.

پس به جای تلاش برای پاک کردن یک فکر یا از خاطر بردن یک خاطره، یک فکر یا خاطره‌ی متفاوت را جایگزین آن می‌کنیم. هر چه این فکر یا خاطره‌ی جایگزین جذاب‌تر باشد فکر یا خاطره‌ی قبلی را با سرعت و قدرت بیش‌تری کنار خواهد زد. بنابراین، ذهن ما همچون تلویزیونی است که امکان خاموش کردنِ کامل آن وجود ندارد ولی به‌راحتی می‌توان کانالِ آن را تغییر داد. با این روش ما قدرتِ کنترلِ ذهن خود را دارا هستیم.

کسانی که «تفکر خلاق» را در خود پرورش می‌دهند در مواجهه با مسائل و مشکلات زندگی به سرعت راه‌حل پیدا می‌کنند،‌ در حالی‌که کسانی که تمرین خلاقیت نکرده‌اند در چنین مواقعی احساس می کنند به بن‌بست رسیده اند،‌ چرا که آن‌ها برای حل مسئله تنها یک راه‌حل در ذهن دارند و اگر آن راه‌حل غیرعملی باشد آن‌ها درمسئله گیر می‌افتند. با پرورش تفکر خلاق، در برابر هر مسئله، راه‌حل‌های متنوعی در ذهن ما پدیدار می‌شوند و حق انتخاب ما گسترش می‌یابد.

برای تمرین خلاقیت، تلاش کنید کارها را به سبک جدید انجام دهید. لازم نیست حتماً این سبک جدید بهتر از سبک قبلی باشد، مهم این است که با این تمرین، قدرت خلاقیت ذهن شما رشد می‌کند و قوی‌تر می‌شود.

توقع «توقع» آن رویِ سکه‌ی «مسئولیت» است. معنای توقع این است که از کسانی که با آن‌ها ارتباط داریم، انتظار داریم در مقابل ما «احساس مسئولیت» کنند. «توقع بجا» یعنی این‌که از دیگران انتظار «احساس مسئولیت سنجیده» داشته باشیم و بیش از تخصص، توان فکری، قدرت بدنی یا توانایی مالی از کسی توقع نداشته باشیم. اغلب اوقات توقعاتِ نابجا و افراطی، ناشی از احساس مسئولیت نسنجیده و افراطی است. برای مثال برای خرید کادوی جشن تولد دوست‌مان خودمان را به دردسر زیادی انداخته‌ایم. هدیه‌ای سنگین‌تر از توان مالی‌مان خریده‌ایم و مقروض شده‌ایم یا بابت آن از سوی خانواده‌مان سرزنش شده‌ایم. با چنین سابقه‌ی ذهنی، اگر دوست‌مان برای تولد ما کادوی ارزان‌قیمتی بخرد دلخور می‌شویم.