بریده‌هایی از کتاب تاریخ فرهنگی بدن و بدنمندی در ایران عصر جدید

در نئولیبرالیسم امروز، فضای شهری، حتی بیشتر از پیش فاقد «سرمایهٔ اجتماعی» است و اعتماد و حمایت همگانی را با خود ندارد

از همان ابتدای شکل‌گیری شهرهای به‌اصطلاح مدرن در ایران تا به امروز، همهٔ طرح‌ها و برنامه‌ریزی‌های شهری، فاقد نظارت، خواست و ارادهٔ نهادهای دموکراتیک بوده‌اند و ازاین‌رو، به‌لحاظ محتوایی، فاقد سرزندگیِ برخاسته از سرمایهٔ اجتماعی است؛ بنابراین، شهر و فضای شهریِ فارغ از کنترلِ انجمن‌های مشارکت‌آمیزِ نهادهای دموکراتیک، از همان ابتدا به قلمروی انحصاری دولت تبدیل گردید که همواره تحت کنترل و نظارت بوروکراسی‌اش بوده است

باتوجه‌به وضعیت نئولیبرالیِ امروز (۱۳۹۸-۱۳۹۹)، در بسیاری از جوامع قدرت‌زده و غیردموکراتیک، فضای اجتماعی، در مقام قلمروی عمومی، هنوز به فتح دموکراتیک در نیامده است و به‌لحاظ «رابطه‌مندی»، همچنان «بیگانه» از مردم است؛ در عملکردهای قدرت‌زدگی و غیردموکراتیکِ شهرهای امروز، شهر در هر مکان جغرافیایی که باشد صرفاً عرصه‌ای است «بهره‌کشانه از حقوق شهروندی».

به‌لحاظ هستی‌شناختی، آنجا که سخن از مقاومت زنان در برابر فرمان‌های دولت جدید، فی‌المثل درخصوص حجاب، است که معمولاً آن را به‌منزلهٔ «دین‌داری» شناسایی می‌کنند، قبل از هرچیز ستیزی هستی‌شناسانه بود: مقاومت در جهت حفاظت و نگه‌داشتِ افقی که جهان و هستیِ اجتماعی خود و دیگری را در پارادایم‌های آن درک می‌کردند

به قول دورکیم دین و مذهبِ عصر جدید را علم است که بر می‌سازد.

«بدن» به‌لحاظ وجودی، معنایی برای خود، «چیزی برای خود» ندارد و «ذاتمند» نیست؛ بلکه برعکس در هر جامعه، مکان، زمان و مقطع تاریخی‌ای که قرار گیرد، معنا و نحوهٔ درک آن را، فرهنگ مسلط بر آن جامعه است که تعیین می‌کند، چه زیباشناسی و کارکردهای بوروکراتیک باشد، چه حتی لذت‌های جنسی؛ در وهلهٔ دوم که تأکیدی است هستی‌شناسانه بر مسئلهٔ اول، از «بی‌بنیادیِ وجود-در-جهان» خبر می‌دهد.

«بدن»، شی‌ء «ذاتمند» یا چیزی-در-آنجا، نیست که بتوان فارغ از زمان و مکان و فرهنگ، به دستش آورد و به توصیف‌اش پرداخت؛ بلکه همواره با موقعیت‌هایی بدنمند و بازنمایی‌شده عجین است

مسئلهٔ بدن در جامعهٔ امروز ما امری اجتماعی و سیاسی است؛ طوری که بحث بدن در جامعهٔ امروز ایران، تمام ابعاد و ارکان نظام اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی را در بر می‌گیرد.

بدن قبل از آنکه امری زیست‌شناسانه باشد، امری است فرهنگی

مشکلِ ادراکی و تصویری از بدنمندی، پیش از هرچیز گریبان «وجود منتشر» را می‌گیرد. وجودی که قادر به خلق و آفریدن معنا «برای خود-در-جهان» نیست

آنچه به این «تقاضامندی به‌سوی زیباگردان‌ها» سوخت می‌رساند تا انواع بازارهای «نیاز» شکل گیرد، «استرس» ناشی از «حس جاماندگی» است؛ استرسی که جهان نئولیبرال بخشی از وزن سنگین‌اش را بر آن استوار کرده است

در عصر حاضر، با بدنی مواجه‌ایم که در انحصار و تفسیر نظام نئولیبرالی است؛ بدین معنی که عضو زیبا را بازارها به‌وسیلهٔ سیاست‌ها و استراتژی‌هایش است که تعیین می‌کند.

در جهانِ برهوتِ «بی‌آرمانی امروز» که به‌طور اعتیادآوری مصرف‌زده است، اکنون این برندها و کالاهای «مارک» هستند که در مقام کارخانه‌های هویت‌ساز، به ساخت رؤیاها و رؤیاپردازی «منتشران» -بخوانیم افراد تنزل‌یافته به وجود منتشر- مشغول‌اند.

مهم‌ترین مشکل «دولت جدید» در ایران از همان ابتدا، فقدان ساختار دموکراتیک در دیوان‌سالاری و اقتدار سیاسی‌اش بوده است. دقیق‌تر بگوییم، نگه داشتنِ توأم با خشونت مردم در نابالغیِ اجتماعی و سیاسی؛ تصمیم‌گیریِ صِرف برای مردم که تنها می‌توانست با دولت و مجلسی گوش‌به‌فرمان انجام گیرد؛ روشی که با سلب قدرت از مردم آغاز شد.

«بدن» در عصر جدیدِ تاریخ فرهنگی ایران به ابزار کنترل اقتدار سیاسی دولت جدید در شهرها تبدیل شد و برای تحت‌نظارت قراردادن ساکنین شهرها هنگام حضورشان در قلمرو عمومی و رسمی از آن استفاده شد