بریده‌هایی از کتاب متقین

بیشترین مظلومیت و بالاترین عذاب یک گوهر، ناشناخته و مهجور ماندن آن است.

ای داوود! همچنان که نزدیک‌ترین بندگان به درگاه خداوند متواضع‌ترین آنانند، دورترین مردم به خداوند کبر فروشانند.

راز مظلومیت خورشید را یا در ابرهای سیاه متراکم جستجو باید کرد یا در نابینایی آدمیان.

بیشترین مظلومیت و بالاترین عذاب یک گوهر، ناشناخته و مهجور ماندن آن است.

نگاه، تیر زهرآلوده‌ای است از تیرهای شیطان. هر که از معرض این تیر به سوی خدا بگریزد، خداوند ایمانی به او عطا می‌کند که شیرینی آن را با دلش می‌چشد.

بیشترین مظلومیت و بالاترین عذاب یک گوهر، ناشناخته و مهجور ماندن آن است. راز مظلومیت خورشید را یا در ابرهای سیاه متراکم جستجو باید کرد یا در نابینایی آدمیان.

پیامبر حامل وحی و منزل قرآن می‌فرماید: ...فَاِذا الْتَبَسَتْ عَلَیْکُمُ الْفِتَنُ کَقِطَعِ اللَّیْلِ الْمُظلِمِ فَعَلَیْکُمْ بِالْقُرآنِ... پس آن‌گاه که فتنه‌ها چونان شب سیاه شما را فراگرفت، به قرآن پناه بیاورید، قرآن را دریابید و از او کمک بجویید.

خداوند جل و علی در شرح احوال اهل دنیا به پیامبر می‌فرماید: وَ ِانَّ اَهْلَ الدُّنْیا لایَشْکُرُونَ عِنْدَ الرَّخاءِ وَ لایَصْبِرُونَ عِنْدَ الْبَلاءِ. اهل دنیا آنانند که در خوشی و آسایش سپاس نمی‌گزارند و در بلا و سختی صبر نمی‌کنند.

مَنْ اَرادَ السَّلامَهَ فَعَلَیْهِ بِالْقَصْدِ هر که سلامت می‌جوید باید که راه میانه بپوید.

مؤمن را اگر روزی رسد که سختی نرسد سر از هودج انتظار به در آرد و دست دعا برگشاید و تمنای درد از حضرتش بنماید.

خداوند تبارک و تعالی می‌فرماید: برای بنده‌ام دو بیم و خوف و دو امن و آسایش را جمع نمی‌کنم. اگر در دنیا آسایشش ببخشم در آخرت خائفش می‌گردانم و اگر در دنیا در آتش خوفش اندازم آخرت را گلستان راحتش می‌کنم.

خداوند تبارک و تعالی به حضرت داوود وحی فرمود: تَخَلَّقْ بِاَخلاقی اِنّی اَنَا الصَّبُورُ وَ الصّابِرُ اِنْ ماتَ مَعَ الصَّبْرِ، ماتَ شَهیداً وَ اِنْ عاشَ، عاشَ عَزیزاً. متخلق شو به اخلاق من و چون من باش در اخلاق و رفتار و کردار، که من صبور و شکیبایم. انسان صابر اگر صبور بمیرد، شهید مرده است و اگر بماند، عزیز مانده است.

صابر می‌گوید از حضرت صادق (علیه‌السلام) سؤال کردم که صبر جمیل چیست؟ فرمود: ذلِکَ صَبْرٌ لَیْسَ فیهِ شَکْوی اِلَی النّاسِ صبری که در آن گله و شکوی نزد مردم نباشد. و به عبارتی «صبر جمیل آن است که صاحب مصیبت را از دیگران باز نشناسند.»

عقل مرد مسلمان به کمال نمی‌رسد مگر اینکه این ده خصلت را دارا شود: از او امید خیر باشد و از بدی‌اش در امان باشند. خیر اندک دیگری را بسیار شمارد و خیر بسیار خود را کم پندارد. هرچه حاجت از او خواهند دلتنگ نشود. در طول عمر از طلب علم خسته نگردد. فقر در راه خدا برایش از توانگری محبوب‌تر باشد. خواری در راه خدا را بیشتر از عزت یا دشمنی خدا دوست بدارد. گمنامی را از شهرت دوست‌تر داشته باشد. سپس می‌فرماید: دهم و چه دهمی! از ایشان سؤال می‌شود که چیست؟ می‌فرماید: «احدی را ننگرد جز اینکه بگوید که او از من بهتر و پرهیزگارتر است.»

بدی را با بدی پاسخ گفتن و مقابله به مثل کردن مرحله‌ای است و در مقابل زشتی و پلیدی و پستی دیگران غمض عین نمودن، سکوت کردن و پاسخ نگفتن مرحله‌ای دیگر و برترین مقام و بالاترین درجه، بدی را به نیکی پاسخ گفتن، قطع را به وصل جبران کردن و در مقابل ظلم و تحریم، بخشش و عطا آوردن است که نمونه‌ای است از اخلاق خداوند.

وَاللِّسان تَرجُمانِ الضَّمیر. زبان ترجمان دل است. پس برای اصلاح ترجمه، متن را باید ابتدا اصلاح کرد و برای ساختن فرع، اصل را ابتدا باید ساخت. اول باید به کار دل پرداخت تا زبان به تبع اصلاح پذیرد.

زیر شمشیر غمش رقص‌کنان باید رفت کان‌که شد کشته او نیک سرانجام افتاد

راست فرمود پیامبر که: حقیقت حلم آن است که در گذری از کسی که به تو بدی کرده و مخالفت با تو ورزیده است، در صورتی که تو توانایی داری که از او کیفرکشی و انتقام‌گیری.

«یکی از بزرگان عارف را عادت این بود که در صف آخر نماز ایستادی. گفتند: بهتر نیست که در صف اول بایستی؟ گفت: صدر، سزاوار خداوندان باشد، بندگان را با صدر عزت چه کار؟»

تواضع دو گونه است؛ یکی تواضع در قبال خدا و دیگر تواضع برای خدا.

تواضع در قبال خدا آن است که بنده شرط بندگی به جا آرد و حقارت و خفت و ذلت و نیازمندی خود را در مقابل خدا بشناسد و عظمت و قدرت و عزت و استغنای معشوق بداند و یقین کند که بارگاه معشوق، جمال کل، نور کل، قدرت کل، علم کل، و مجموعه صفات کامله حمیده است و آنچه که در آن بازار خریدار دارد و بر سر دست می‌رود، عجز و خضوع و خشوع و تواضع و ذلت و نیازمندی است

پیامبر (صلوات الله و سلامه علیه) فرمود: یَقُول اللهُ تعالی: لا اَجْمَعُ عَلی عَبْدٍ خَوْفَیْنِ وَ لا اَجْمَعُ لَهُ اَمْنَیْنِ، فَاِذا آمَنَنی فِی الدُّنیا اَخَفْتُهُ یَوْمَ الْقِیامَهِ وِ اِذا خافَنی فِی الدُّنْیا آمَنْتُهُ یَوُمَ الْقِیامَهِ. خداوند تبارک و تعالی می‌فرماید: برای بنده‌ام دو بیم و خوف و دو امن و آسایش را جمع نمی‌کنم. اگر در دنیا آسایشش ببخشم در آخرت خائفش می‌گردانم و اگر در دنیا در آتش خوفش اندازم آخرت را گلستان راحتش می‌کنم.

وَ لَوْلاَ الاَجَلُ الَّذی کَتَبَ اللهُ عَلَیْهِمْ لَمْ تَسْتَقِرَّ اَرْواحُهُمْ فِی اَجْسادِهِمْ طَرْفَهَ عَیْنٍ شَوْقاً اِلَی الثَّوابِ، وَ خَوْفاً مِنَ الْعِقابِ و اگر نبود اجلی که خداوند برایشان مقرر فرموده، جان‌هایشان دمی در خانه‌های جسم آرام نمی‌گرفت؛ به اشتیاق پاداش کردارشان و بیم از عقاب پروردگارشان.

اَنَا فِی الْمُنْکَسِرَهِ الْقُلُوبِ آشیان من در انحنای دل‌های شکسته است.

لا تَنْظُرْ اِلی صِغَرِ الْخَطیئَهِ وَ لکِنْ اُنْظُرْ اِلی مَنْ عَصَیْتَه

یا عیسی! کَمْ اُطیلُ اَلنَّظَرُ وَالْقَوْمُ لایَرْجِعُونَ ای عیسی! چقدر چشم‌انتظار بمانم و بندگان به دامنم برنگردند؟

اَلْمُؤمِنُ مَنْ تَحَمَّلَ اَذَی النّاسِ وَلا یَتَاذَی اَحَدٌ بِه. مؤمن آزار مردمان را تحمل می‌کند، اما تن به آزار کسی در نمی‌دهد.

این کلام گلایه‌آمیز خداوند در حیای او و بی‌انصافی بندگان عجیب تکان‌دهنده است که: ما اَنْصَفَنی عَبْدِی، یَدْعُونی فَاسْتَحْیی اَنَّ اَرُاَّدُه وَ یَعْصینی وَ لا یَسْتَحیی مِنّی. بی‌انصافی می‌کند بنده من با من. مرا می‌خواند و من حیا می‌کنم که پاسخش نگویم و استجابتش ننمایم. و بنده نافرمانی‌ام را می‌کند و حیا نمی‌کند.

«آه مِنْ قِلَّۀِ الزّادِ وَ طُولِ الطَّریقِ وَ بُعْدِ السِّفَرِ وَ عَظیمِ الْمَوْرِدِ.» فغان از کمی توشه و درازی راه و دوری سفر و سختی ورودگاه.

حضرت امام علی (علیه‌السلام) می‌فرماید: اِنَّ اللهَ سُبْحانَهُ یُعْطِی الدُّنْیا مَنْ یُحِبُّ وَ مَنْ لایُحِبُّ و لایُعْطِی الدّینَ اِلاّ مَنْ یُحِبُّ: خداوند تبارک و تعالی دنیا را به هر که دوست ندارد و دارد می‌بخشد، ولی دین را جز به آنکه دوستش دارد نمی‌بخشد.