بریده‌هایی از کتاب فلسفه؛ همه آن چه باید بدانید

«انسان آزاد آفریده شده، اما همه‌جا در بند است».

می‌توان گفت این گزاره که «فلسفه بی‌ارزش است» تناقض درونی دارد، و خودش یک موضع فلسفی به حساب می‌آید که محتاج توجیه و برهان فلسفی است.

آیا فلسفه برساخته‌و مصنوعی بشری است یا به‌راستی وجود مستقلی دارد؟

اصلی‌ترین مسئله‌ی فلسفه چگونه زیستن است که (حتی اگر هم نه همیشه، اغلب اوقات) انگیزه‌ی اصلی طرح همه‌ی پرسش‌های دیگر است.

در آغاز، ذهن انسان اولیه جهان را تنها از دریچه‌ی حواس دریافت کرده و آن را به صورتی که در واقعیت بود بازنمایی می‌کرد. در گام دوم، ذهن انسانِ فرهیخته‌تر از جهان الگو می‌گرفت و از تخیل برای بازنمایی جهان به صورتی که می‌توانست باشد سود می‌جست. اما با ظهور اخلاق اتفاق یکسره جدید این بود که ما برای نخستین بار دست به کار اندیشه‌ای شدیم که صرفاً توصیفی نبود و وجه تجویزی داشت: اندیشیدن درباره‌ی جهان آن‌طور که باید باشد.

اشیاء صاحب کیفیات اولیه هم هستند، و این‌ها جنبه‌هایی از شیء‌اند که به چگونگی ادراک ما از آن‌ها وابسته نیستند، بلکه در واقعیت امر وجود دارند. برای مثال، توپ بسکتبال ممکن است بسته به این‌که چه کسی یا چه چیزی به آن نگاه می‌کند، قرمز یا قهوه‌ای به نظر برسد. اما این‌واقعیت که از حلقه رد می‌شود تنها به خودش و به حلقه بستگی دارد و ربطی به ذهن انسان ندارد.

استدلال‌های شکاکانه به یکی از دو روش زیر عمل می‌کنند. برخی از آن‌ها یک اعتقاد را تخریب می‌کنند و ما را تشویق یا وادار می‌کنند که از آن دست بشوییم. دسته‌ی دیگر آن اعتقاد را تخریب نمی‌کنند، بلکه صرفاً از محدودیت‌های دلایل و براهین آن پرده برمی‌دارند.

فهم‌خویش از جهان را بر چه شالوده‌ای بنا می‌کنیم؟ گل سرسبدشان علم است. اما این علم دقیقاً چیست و چگونه عمل می‌کند؟ برای فهم این موضوع به فلسفه‌ی علم نیاز داریم.